Πιστεύω ότι το λάθος είναι διπλό. Η λεπτολόγα διείσδυση στις έννοιες στον μεν καιρό της άνεσης απωθείται ως κάτι άχρηστο και ενοχλητικό, στον δε καιρό της ανάγκης ως κάτι ανώφελο και αναποτελεσματικό.
Αλλά πρέπει να ρωτήσουμε: Πότε θα είναι ο καιρός κατάλληλος για στοχασμό ή, έστω, διευκρίνιση τόσο βασικών θεμάτων; Όπως φαίνεται, ποτέ. Έχουμε οι ίδιοι κλείσει τον δρόμο μας προς το μέλλον με ανοησία και σωρούς φαντασιώσεων που έχουν πάρει τη θέση της πραγματικότητας. Η ειρήνη έχει καταντήσει να είναι μία ανέφελη κατάσταση ραστώνης, χωρίς άγχος και σκοπούς. Υπάρχει στη βάση αυτής της αντίληψης μια βαθιά εχθρότητα για τον χρόνο, την αλλαγή. Η ειρήνη που θέλουμε πρέπει να σταματήσει τον χρόνο, να τον ακινητοποιήσει, όχι για να μην πεθάνουμε (γιατί αυτό είναι προφανώς αδύνατον) αλλά τουλάχιστον να καταργήσει την ανάγκη για συνεχή επιλογή και τον κόπο που αυτή συνεπάγεται. Όμως το νέο είναι συνεχώς μπροστά μας και μας εξαναγκάζει να το αντιμετωπίσουμε. Αν δεν το κάνουμε οικειοθελώς, τότε θα αναγκαστούμε να το κάνουμε στις χειρότερες δυνατές συνθήκες – αυτό έχει ήδη συμβεί στην εποχή μας. Η πολυτέλεια της απραξίας του χθες έχει γίνει η καταστροφή του σήμερα. Και είμαστε ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε τη λαίλαπα που βλέπουμε να έρχεται.
Τουλάχιστον όμως θα έπρεπε να προετοιμάσουμε κάπως το μέλλον. Ο άνθρωπος μπορεί να το κάνει, αλλά έχει έλλειμμα βούλησης. Η μέχρι τώρα κατεύθυνση ήταν τόσο αντίθετη με αυτό, που του φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να κατανοήσει την ανάγκη και τις δυνατότητές του. Οι ποταπές επιθυμίες τού φαίνονται τόσο αυθόρμητες, τόσο φυσιολογικές, τόσο κυρίαρχες, που τις εκλαμβάνει σαν το μοναδικό κίνητρο ζωής που τον ελέγχει απόλυτα. Φτιάχνει συνεχώς εικόνες για την ειρήνη ως ιδανικό, αλλά η μόνη αλλαγή και κίνηση που δέχεται είναι η ανακύκλωση των εικόνων, χωρίς να αγγίζεται η συνείδηση και οι σκοποί της. Σε αυτή τη βάση αναπτύσσονται οι κοινωνίες, τα έθνη, τα κράτη και οι διεθνείς σχέσεις, προετοιμάζοντας την καταστροφή τους. Μία επανάληψη των ίδιων πραγμάτων, μόνον που αλλάζουν τα ονόματα και τα επιφανειακά στοιχεία.
Η Ειρήνη είναι μία Αρμονία, αλλά ο δυσαρμονικός άνθρωπος και η δυσαρμονική κοινωνία δεν πρόκειται ποτέ να την φθάσει χωρίς να εξαλείψει προηγουμένως αυτές τις δυσαρμονίες. Μια τέτοια επίτευξη όμως απαιτεί τεράστιο μόχθο, ατομικό και συλλογικό, που κανείς δεν είναι διατεθειμένος να καταβάλει ως τίμημα. Αλλά δεν είναι δυνατόν όλες αυτές οι δυσαρμονίες που θεμελιώνονται πάνω στις αρνητικότητες και τους ατομισμούς (ατομικούς και συλλογικούς) να εξαφανιστούν ως δια μαγείας. Αυτό είναι μια φαντασίωση του χειρότερου είδους, γιατί οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο να ταυτίζει κανείς την ειρήνη με την απραξία και το εσωτερικό τίποτε. Δηλαδή, είναι λανθασμένο και το περιεχόμενο που αποδίδεται στην ειρήνη και η διαδικασία προς αυτήν. Ωραίες σκέψεις και λόγια, ιδεολογήματα σχετικά με μεγάλες ιδέες, «οράματα» χωρίς τον πραγματισμό της ανάγκης για συγκεκριμένα βήματα, είναι απλώς σαν το λυχνάρι του Αλαντίν και ελπίζουμε ότι το κρυμμένο τζίνι του θα μας βγάλει με μαγικό τρόπο στο φως χωρίς να μοχθήσουμε. Αλλά είναι απλώς σκοτάδια που ρίχνουμε πάνω στις μεγάλες ιδέες σαν μαθητευόμενοι μάγοι.
Αν υποστηρίξουμε πραγματιστικά την ειρήνη διανύοντας όλο τον δρόμο προς αυτήν και απορρίπτοντας ό,τι την εμποδίζει, τότε μάλλον θα ανακαλύψουμε ότι το περιεχόμενό της είναι ολότελα διαφορετικό, ότι απαιτεί πλήρεις δυνάμεις, ακεραιότητα, ευθύνη και βούληση. Πουθενά δεν είναι δυνατόν να υπάρξει χαύνωση, εφ’ όσον ο χρόνος είναι απέραντος, τότε απέραντο είναι και το νέο και απέραντη πρέπει να είναι και η προσπάθεια να το αντιμετωπίσουμε.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε ένα κρίσιμο ιστορικό σταυροδρόμι: Θα αποφασίσουμε να αναλάβουμε τη ζωή μας υπεύθυνα σαν άτομα και πολίτες ή θα παραδοθούμε στην «τύχη»; Τύχη, βέβαια, αποκαλούμε τις αναπόφευκτες και λογικές συνέπειες της άρνησής μας σε μια πεισματική επιβεβαίωση της ειρήνης ως κυριαρχίας του τίποτε. Η κρισιμότητα των καιρών είναι φανερή – και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο – και απαιτούνται κρίσιμες αποφάσεις σε ατομικό επίπεδο. Η ιδιώτευση είναι μία φενάκη. Το άτομο και το περιβάλλον του βρίσκονται σε συνεχή σχέση. Αυτή είναι μια αλήθεια που πρέπει να κατανοήσουμε. Η όποια ελπίδα πρέπει να υποστηρίζει θετικά τη ζωή με ανάληψη ευθυνών για καλύτερους στόχους και όχι να καλλιεργεί την απραξία της συνείδησης με βύθισμά της στην παθητικότητα. Το πρόβλημα είναι ότι όλα όσα αφορούν τη συνείδηση φαίνονται αόριστα και σκέψεις στην περιοχή της φαντασίας. Το χειροπιαστό έχει μάλλον νικήσει τις καλύτερες δυνατότητες του ανθρώπου και αυτό είναι ευθύνη του, γιατί οι δυνατότητες υπάρχουν και μπορεί να τις χρησιμοποιήσει.
Ιωάννα Μουτσοπούλου
Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ
ΦΩΤΟ : pixabayΠηγή:
