Ο παράγοντας της ενέργειας στο Κουρδικό Ζήτημα...

Tο κουρδικό ζήτημα έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, ειδικά δε με τον πόλεμο στη Συρία. Τα άφθονα αποθέματα ενέργειας που βρίσκονται στις κουρδικές περιοχές αποτελούν την ίδια στιγμή ευχή και κατάρα για τους Κούρδους, καθώς από τη μία μπορούν να τους ενισχύσουν οικονομικά, από την άλλη είναι ένας επιπρόσθετος λόγος εξαιτίας του οποίου δεν μπορούν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους.

 

Ξεκινώντας από το αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν, το οποίο εγκαθιδρύθηκε ως de facto αυτόνομο κράτος, και αναγνωρίσθηκε το 2005 από το Σύνταγμα του Ιράκ. Τα έσοδα του ιρακινού Κουρδιστάν βασίζονται κυρίως στην ενέργεια, και δευτερευόντως στη γεωργία. Συνεπώς, η ενέργεια αποτελεί τον βασικότερο πυλώνα ισχύος στον αγώνα για ανεξαρτησία. Πιο συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι στο αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν το Α.Ε.Π. φτάνει περίπου τα 26,5 δις δολάρια, εκ των οποίων το 80% προέρχεται από τις εξαγωγές ενέργειας.

Σύμφωνα με το υπουργείο φυσικών πόρων του αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν, η περιοχή κατέχει περίπου 5,6 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου πιστοποιημένων αποθεμάτων – δηλαδή, περίπου το 3% των παγκόσμιων πιστοποιημένων αποθεμάτων, καθώς και 45 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου πιστοποιημένων αποθεμάτων. Τα σημαντικότερα κοιτάσματα πετρελαίου της περιοχής είναι το Tawke, το οποίο το 2017 παρήγαγε περίπου 109,000 bopd (βαρέλια πετρελαίου τη μέρα) και το Taq Taq με 18,000 bopd. Επιπροσθέτως, ένα μεγάλο πλεονέκτημα που έχει το ιρακινό Κουρδιστάν είναι το χαμηλό κόστος εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς τα αποθέματα βρίσκονται στη στεριά.

Στην περιοχή δραστηριοποιούνται πολλές εταιρείες από διάφορες χώρες. Ενδεικτικά, θα αναφέρουμε την κινεζική Addax Petroleum, την ινδική Reliance Industries, τις αμερικανικές Chevron, Aspect Energy και τις τουρκικές Dogan Enerji, Genel Energy, Petoil. Επιπλέον, ένας από τους κυριότερους επενδυτές τα τελευταία χρόνια είναι η ρωσική εταιρεία Rosneft, η οποία υπέγραψε στις αρχές Ιουνίου συμφωνία αγοράς πετρελαίου διαρκείας 20 ετών. Επιπλέον, σχεδιάζει να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου στην περιοχή. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η Ρωσία προσπαθεί να διεισδύσει στην περιοχή για στρατηγικούς λόγους, με την προοδευτική εγκαθίδρυση σφαίρας επιρροής στον τομέα της ενέργειας.

Μετά το δημοψήφισμα στο Ιράκ, το οποίο δεν έχει τεθεί ακόμα σε ισχύ, ξέσπασε η κρίση του Kirkut μεταξύ των Κούρδων και των Ιρακινών για τον έλεγχο των κοιτασμάτων του Kirkut. Η κρίση διήρκεσε πέντε μέρες, με τους Ιρακινούς να ανακαταλαμβάνουν την περιοχή. Ωστόσο η ένταση δεν έχει εκτονωθεί ακόμη, ενώ η Βαγδάτη προγραμματίζει τη δημιουργία ενός νέου αγωγού που θα ενώνει το Kirkut με το Ceyhan, χωρίς να περνάει από κουρδικές περιοχές.

Κατά τη διάρκεια του συριακού πολέμου δημιουργήθηκαν στην περιοχή της Ροζάβας -ή αλλιώς δυτικό Κουρδιστάν, όπως αποκαλείται από τους Κούρδους- τρία αυτόνομα καντόνια – το Afrin, το Kobani και την Jazira. Εξ αυτών, η Jazira, που βρίσκεται στην ανατολικότερη πλευρά της Συρίας, έχει στα εδάφη της τα κοίτασμα Rmeilan και Souedie. Επιπλέον, στην ίδια περιοχή βρίσκεται το κοίτασμα Al-Omar, που είχε καταληφθεί από το Ισλαμικό κράτος και ανακαταλήφθηκε από τους Κούρδους με την υποστήριξη των Αμερικάνων. Το κοίτασμα αυτό υπολογίζεται ότι παράγει περί τα 9,000 bopd. Ένα ακόμη κοίτασμα που αξίζει να αναφερθεί είναι το κοίτασμα φυσικού αερίου Conoco, το οποίο μπορεί να παράγει 13 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου.

Στον τομέα της ενέργειας, η Τουρκία είναι γνωστή κυρίως για το διαμετακομιστικό της ρόλο. Έτσι, στις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας βρίσκονται αγωγοί μεταφοράς. Ο σημαντικότερος αγωγός της περιοχής είναι ο αγωγός Baku-Tbilisi-Erzurum, ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο.

Εκτός αυτού, η Τουρκία υπολογίζεται ότι διαθέτει 229 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, τα οποία βρίσκονται κυρίως στη νοτιοανατολική Τουρκία, στην περιοχή Hakkari, αλλά και σε άλλες περιοχές όπως το Diyarbakır, το Adıyaman, το Batı, το Kozluca, το Çamurlu, το Dinçer, το Garzan, το İkiztepe και το Raman. Όλες οι προαναφερθείσες περιοχές βρίσκονται στη νοτιοανατολική Τουρκία, στην οποία ζουν πολλοί κουρδικοί πληθυσμοί. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι κουρδικές περιοχές της Τουρκίας έχουν ιδιαίτερα πλούσιο υπέδαφος, γεγονός που δρα εις βάρος των όποιων σχεδίων περί κουρδικής ανεξαρτησίας.

Οι Kούρδοι του Ιράν ζουν κυρίως στο βορειοδυτικό Ιράν, στα σύνορα με το Ιράκ και την Τουρκία. Οι περιοχές τους δεν εμφανίζουν μεγάλη οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη. To σημαντικότερο εργοστάσιο της περιοχής είναι το διυλιστήριο Kermanshah. Τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν βρίσκονται κυρίως στην περιοχή του περσικού κόλπου, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ιδιαίτερες ανησυχίες από πλευράς του Ιράν. Μάλιστα, το Ιράν από το 2014 έχει στηρίξει τους Ιρακινούς Κούρδους στη μάχη με το ISIS, καθώς το ISIS επιστράτευε πολλούς Ιρανούς Κούρδους. Ωστόσο η κατάσταση έγινε πιο περίπλοκη μετά το δημοψήφισμα του Ιρακινού Κουρδιστάν το 2017, καθώς η πιθανή ανεξαρτησία του Κουρδιστάν συνιστά απειλή και για το Ιράν, αφού οι περιοχές Ιρανικού Κουρδιστάν είναι εύκολα προσβάσιμες από το Ιρακινό Κουρδιστάν.

Η ενέργεια επηρεάζει την πολιτική, την οικονομία και τη στρατηγική των κρατών τόσο σε εσωτερικό, τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Από τη μία είναι ένα ισχυρό χαρτί για τα κράτη, από την άλλη συνιστά εμπόδιο για έθνη που δεν έχουν αποκτήσει ακόμα κρατική οντότητα, μιας και οι ήδη υπάρχουσες χώρες δεν θέλουν να παραχωρήσουν το ισχυρό χαρτί τους για τη σύσταση ενός νέου κράτους.

Νεκταρία Τσιαμτσίκα

Πηγές

1. Energy Press. and Πίτατζης, Α. (2016). Κουρδικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, Τουρκία, αγωγοί TANAP – TAP και Ευρώπη. https://energypress.gr/news/koyrdiko-fysiko-aerio-kai-petrelaio-toyrkia-agogoi-tanap-tap-kai-eyropi
2. Genel Energy. (n.d.) http://www.genelenergy.com/operations/kri-oil-production/tawke/
3. Genel Energy. (n.d.) http://www.genelenergy.com/operations/kri-oil-production/taq-taq/
4. Oil price, ZeroHedge.(2017). Syrian Kurds Cut Secret Gas Deal With Russian Forces https://oilprice.com/Geopolitics/International/Syrian-Kurds-Cut-Secret-Gas-Deal-With-Russian-Forces.html
5. Forbes,  Ellen R. Wald. (2017). Could Oil Bring The World To Finally Support The Kurds? https://www.forbes.com/sites/ellenrwald/2017/10/15/could-oil-bring-the-world-to-finally-support-the-kurds/#1bb6fe62686f
6. Business Insider. (2017). Iraq plans new Kirkuk-Ceyhan pipeline http://www.businessinsider.com/ap-iraq-plans-new-kirkuk-ceyhan-oil-pipeline-2017-12?international=true&r=US&IR=T
7. BBC. (2017). Iraqi Kurdistan profile. http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28147263
8. New York Times, Reednov, R. (2017). Iraqi Kurds’ Independence Vote Exposed Risks to Energy Strategy. https://www.nytimes.com/2017/11/03/business/energy-environment/iraq-kurds-energy-oil.html
9. Defence Point. (2017). Η Ρωσία έχει πατήσει δυνατά το πόδι της στο ιρακινό Κουρδιστάν. http://www.defence-point.gr/news/i-rosia-echi-patisi-dynata-to-podi-tis-sto-irakino-kourdistan
10. Foreign Affairs, M.Tabatabai, A. (2017). Iran and the Kurds:What the Referendum Means for Tehran.  https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2017-09-26/iran-and-kurds
11. Huffington Post. (2017). Who Controls The Oil As Kurdish Independence Looms? https://www.huffingtonpost.com/entry/who-controls-the-oil-as-kurdish-independence-looms_us_594a80fbe4b0c24d29f47907
12. Chicago Tribune, Sarah El Deeb. (2018). U.S.-backed forces take Syria’s largest oil field from Islamic State. http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/ct-syria-oil-field-islamic-state-20171022-story.html
13. mfa. (n.d.). TURKEY’S ENERGY PROFILE AND STRATEGY. http://www.mfa.gov.tr/turkeys-energy-strategy.en.mfa
14. mfa. (n.d.). An Energy Overview of the Republic of Turkey. https://www.geni.org/globalenergy/library/national_energy_grid/turkey/EnergyOverviewofTurkey.shtml

Πηγή: