της Αγγελικής Καρδαρά.
H παρουσία της έφηβης κόρης του δολοφονηθέντος καπετάνιου στη δίκη.
Με το παρόν κείμενο αισθάνθηκα τηνανάγκη να κάνω ένα σύντομο σχόλιο για την παρουσία της έφηβης κόρης του δολοφονηθέντος καπετάνιου στην Κοιλάδα Αργολίδας στη δίκη, ως μάρτυρας υπεράσπισης της κατηγορούμενης μητέρας της.
Η δική τους κατάθεση μπορεί να είναι καταλυτική και να αλλάξει ακόμα και την δικαστική απόφαση.
Αυτό σημαίνει ότι και οι δικηγόροι από την πλευρά τους οφείλουν να αξιολογούν τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η κατάθεση του ανήλικου δύναται να διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο στην δικαστική έκβαση της υπόθεσης.
Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει νομική πρόβλεψη ώστε οι ανήλικοι μάρτυρες να μην υφίστανται με την φυσική τους παρουσία την ψυχική οδύνη ενός δικαστηρίου.
Ειδικά όταν δικάζεται ο γονιός, τα παιδιά πρέπει να προστατευτούν και να μην εμπλέκονται με την παρουσία τους σε μια τόσο επώδυνη για της ψυχική τους ηρεμία δίκη, η οποία μάλιστα στις πολύκροτες υποθέσεις λαμβάνει τεράστια έκταση από τα ΜΜΕ.
Τα σύγχρονα μέσα της τεχνολογίας και οι απεριόριστες δυνατότητες που μας παρέχουν μπορούν να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα με βιντεοσκόπηση της κατάθεσης του ανηλίκου και συμπληρωματικές ερωτήσεις μετά την προβολή του βίντεο στο δικαστήριο.
Ακόμα μια αποτελεσματική λύση θα ήταν η χρήση του skype για εξέταση του ανήλικου μάρτυρα την ώρα διεξαγωγής της δίκης από έναν ειδικό χώρο όπου θα βρίσκεται ο ανήλικος μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και την δικαστική αίθουσα, εάν δεν αρκεί η εξέταση με βίντεο.
Με αυτούς τους τρόπους θα αποφευχθεί ο τραυματισμός της ψυχής ενός παιδιού, όπως συνέβη στην παραπάνω περίπτωση, όπου όπως διαβάζω στο δικαστικό ρεπορτάζ το παιδί έκλαιγε με λυγμούς και βίωσε τραγικές εικόνες και στιγμές.
Ταυτόχρονα με τη χρήση των τεχνολογικών μέσων η μαρτυρία του ανηλίκου θα είναι πιο αξιόπιστη, αφού η κατάθεση θα πραγματοποιείται χωρίς επιπρόσθετες πιέσεις και συναισθηματική φόρτιση που δύναται να επιδράσουν δυσμενώς όχι μόνον στην ψυχολογία του μάρτυρα αλλά και στην κατάθεσή του.
Το δικό μου μήνυμα είναι να μην ξεχνάμε τα παιδιά-θύματα τέτοιων πολύκροτων υποθέσεων και στο σημείο αυτό πρέπει, πέρα από τη δικαιοσύνη, ο δημοσιογραφικός κόσμος να δείξει μια ιδιαίτερη ευαισθησία, αποφεύγοντας βαρύγδουπους τίτλους και ακραίους χαρακτηρισμούς, όπως στην εν λόγω περίπτωση Η Φόνισσα της Κοιλάδας, προτού αποφανθεί το δικαστήριο, σεβόμενοι το τεκμήριο της αθωότητας που είναι απαραβίαστο σε κάθε περίπτωση, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου ο φερόμενος ως δράστης ή η φερόμενη ως δράστιδα έχει ομολογήσει.
Μέχρι να αποφασίσει τελεσίδικα το δικαστήριο, όπως πολλές φορές τονίζω μέσα από τα κείμενά μου, το τεκμήριο της αθωότητας δεν πρέπει να παραβιαστεί. Αλλά και μετά την δικαστική απόφαση σκόπιμο είναι να μη στιγματίζονται τα παιδιά που μένουν πίσω με χαρακτηρισμούς που θα τους «κυνηγάνε» μια ζωή, γιατί για παράδειγμα με την αναφορά σε «φόνισσες» ο δημοσιογράφος χωρίς να το συνειδητοποιεί βάζει και στο παιδί που μένει πίσω την ταμπέλα «το παιδί της φόνισσας».
Επομένως, σε αυτές τις περιπτώσεις, το αστυνομικό και δικαστικό ρεπορτάζ πρέπει σαφώς να είναι καίριο, να κεντρίζει το ενδιαφέρον του κοινού ρίχνοντας φως σε «σκοτεινά» σημεία και φλέγοντα ερωτήματα, αλλά πάντοτε με σεβασμό στους νόμους και στον κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Στο σημείο αυτό κρίνω σκόπιμο να κάνω μια σύντομη αναφορά στο τι προβλέπεται νομικά για τα παιδιά που καταθέτουν ως μάρτυρες στα δικαστήρια.
Αναζητώντας στοιχεία, ενημερώθηκα από τη σελίδα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών ότι σύμφωνα με το άρθρο 226Α που φέρει τον τίτλο Ανήλικοι μάρτυρες θύματα προσωπικής και γενετήσιας ελευθερίας, προβλέπονται τα ακόλουθα:
- Κατά την εξέταση ως μάρτυρα του ανήλικου θύματος των πράξεων που αναφέρονται στα άρθρα 323Α παρ. 4, 323Β εδάφιο α’, 324, 336, 337 παράγραφοι 3 και 4, 338, 339, 342, 343, 345, 346, 347, 348, 348Α, 349, 351, 351Α του Π.Κ., καθώς και στα άρθρα 87 παράγραφοι 5 και 6 και 88 του ν. 3386/2005 διορίζεται και παρίσταται, ως πραγματογνώμων, παιδοψυχολόγος ή παιδοψυχίατρος και σε περίπτωση έλλειψης τους, ψυχολόγος ή ψυχίατρος, χωρίς να εφαρμόζονται κατά τα λοιπά οι διατάξεις των άρθρων 204-208.
- Ο παιδοψυχολόγος ή ο παιδοψυχίατρος προετοιμάζει τον ανήλικο για την εξέταση, συνεργαζόμενος προς τούτο με τους προανακριτικούς υπαλλήλους και με τους δικαστικούς λειτουργούς. Για το σκοπό αυτόν χρησιμοποιεί κατάλληλες διαγνωστικές μεθόδους, αποφαίνεται για την αντιληπτική ικανότητα και την ψυχική κατάσταση του ανηλίκου και διατυπώνει τις διαπιστώσεις του σε γραπτή έκθεση, που αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της δικογραφίας. Κατά την εξέταση παρίσταται ο παιδοψυχίατρος ή ο παιδοψυχολόγος και ο ανήλικος μπορεί να συνοδεύεται από τον νόμιμο εκπρόσωπο του, εκτός εάν ο ανακριτής απαγορεύσει την παρουσία του προσώπου αυτού με αιτιολογημένη απόφαση του για σπουδαίο λόγο, ιδίως σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων ή ανάμειξης του προσώπου αυτού στην ερευνώμενη πράξη.
- Η κατάθεση του ανηλίκου συντάσσεται εγγράφως και καταχωρίζεται και σε ηλεκτρονικό οπτικοακουστικό μέσο, όταν αυτό είναι δυνατόν. Η ηλεκτρονική προβολή της κατάθεσης του ανηλίκου αντικαθιστά τη φυσική παρουσία του στα επόμενα στάδια της διαδικασίας.
- Η γραπτή κατάθεση του ανηλίκου αναγιγνώσκεται πάντοτε στο ακροατήριο. Αν ο ανήλικος κατά την ακροαματική διαδικασία έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος, μπορεί να παρίσταται αυτοπροσώπως.
- Μετά την εισαγωγή της υπόθεσης που αφορά σε πράξεις της παραγράφου 1 στο ακροατήριο, ο εισαγγελέας ή οι διάδικοι μπορούν να ζητήσουν από τον πρόεδρο του δικαστηρίου την εξέταση του ανηλίκου, αν δεν έχει εξετασθεί στην ανάκριση ή πρέπει να εξετασθεί συμπληρωματικά. Αν η αίτηση γίνει δεκτή, η εξέταση του ανηλίκου γίνεται με βάση ερωτήσεις που έχουν τεθεί σαφώς, χωρίς την παρουσία των διαδίκων, στον τόπο όπου αυτός βρίσκεται από ανακριτικό υπάλληλο που τον διορίζει ο δικαστής που διέταξε την εξέταση. Οι παράγραφοι 1 και 2 του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις αυτές.
- Η διάταξη του άρθρου 239 παρ. 2 εφαρμόζεται ανάλογα και επί ανηλίκων θυμάτων των αναφερόμενων στην παράγραφο 1 πράξεων. Στην περίπτωση αυτή η κοινωνική έρευνα μπορεί να διεξαχθεί και από κοινωνικούς λειτουργούς δήμων ή νομαρχιών.
Πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να υπάρξει άμεση πρόβλεψη για τέτοιες περιπτώσεις, εάν όντως δεν προβλέπεται κάτι νομικά, ώστε να αποφεύγεται εκ νέου ο τραυματισμός και ο στιγματισμός των ανηλίκων.
Επίσης, θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη κοινωνική μέριμνα για τα παιδιά των οποίων ο γονιός ή οι γονείς καταδικάζονται για κακουργήματα και εκτίουν ποινή φυλάκισης, προκειμένου να μπορέσουν να ζήσουν μια ζωή φυσιολογική.
Σε αυτό το κομμάτι πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος των μίντια που οφείλουν να προστατεύσουν τα παιδιά-θύματα τέτοιων ιστοριών, αποφεύγοντας χαρακτηρισμούς για τους γονείς τους που θα τους δημιουργήσουν πρόβλημα στο σχολείο και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και επαφές, αλλά και κάνοντας ρεπορτάζ μέσω των οποίων θα περάσουν στο ευρύ κοινό ένα θετικό μήνυμα ώστε επιτέλους να καταρριφθεί το «στίγμα του εγκλεισμού» για τα παιδιών των οποίων οι γονείς εμπλέκονται σε πολύκροτες δίκες (και μπορεί να αθωωθούν), καθώς και για τα παιδιά βέβαια των οποίων οι γονείς βρίσκονται έγκλειστοι στις φυλακές.
Θέλω να τονίσω, κλείνοντας, ότι σκηνές με το έφηβο κορίτσι που οδυρόταν στο δικαστήριο είναι ντροπή για την ελληνική κοινωνία.
Η κοινωνία έχει ηθικό χρέος να προστατέψει με κάθε μέσο και τρόπο την παιδική και εφηβική ηλικία και να διασφαλίσει όλα τα δικαιώματα του παιδιού και του εφήβου.
Προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουν να συμβάλλουν δικαστές, δικηγόροι αλλά και δημοσιογράφοι.
Συνοψίζοντας, η διασφάλιση των δικαιωμάτων των ανηλίκων είναι ευθύνη όλων μας και πρωτίστως ενός κράτους πρόνοιας και δικαίου.
Ο νομικός μας πολιτισμός πρέπει να προβλέψει ό,τι είναι αναγκαίο για τα παιδιά θύματα τέτοιων τραγικών υποθέσεων και να αποτρέψει τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες ένα παιδί γίνεται κυριολεκτικά «σάκος του μποξ» για να εξυπηρετηθούν οι όποιοι στόχοι θέλει η κάθε πλευρά να επιτύχει στο δικαστήριο.
By
