Από τον Αύγουστο του 2012, όταν θίχτηκε για πρώτη
φορά το ενδεχόμενο για αρνητικά επιτόκια, η Fed της Νέα Υόρκης είχε προειδοποιήσει ότι εάν τα επιτόκια βρεθούν σε αρνητικό έδαφος τότε το νομισματοκοπείο της Fed θα είχε πολύ δουλειά, καθώς πολλοί ιδιώτες και επιχειρήσεις θα ζητούσαν να σηκώσουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες.
Σήμερα, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι πλέον πολλές μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν ήδη μπει σε αρνητικό έδαφος όσον αφορά τα επιτόκια, με το αποτέλεσμα όμως να είναι το αντίθετο από αυτό που προσδοκούσαν.
Δηλαδή, ενώ οι καταναλωτές υποτίθενται ότι θα αποθαρρύνονταν να κρατήσουν τα χρήματά τους στην τράπεζα, γιατί αυτό θα τους κόστιζε, τελικά λόγω των ανησυχιών για την κατάσταση της οικονομίας διεθνώς και τις πολλές αβεβαιότητες, όλο και περισσότεροι βρίσκονται να αποταμιεύουν.
Όμως, επειδή οι τράπεζες δεν έχουν περάσει ακόμη τα αρνητικά επιτόκια στους καταναλωτές ή επειδή το φυσικό χρήμα δεν έχει ακόμη κηρυχθεί παράνομο, αυτό δεν δε σημαίνει ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί στο μέλλον.
Το ερώτημα είναι διπλό σε αυτό το σημείο:
Πρώτον, τι θα συμβεί όταν οι αποταμιεύσεις των απλών καταθετών αρχίσουν να φορολογούνται (λόγω των αρνητικών επιτοκίων) ή εάν τα φυσικά χρήματα κηρυχθούν παράνομα, και δεύτερον, τι θα συμβεί ακριβώς πριν από ένα τέτοιο γεγονός.
Στο πρώτο ερώτημα απαντά η τοποθέτηση του Steven Major της HSBC:
Με τα μέχρι τώρα στοιχεία, τα νοικοκυριά δεν έχουν σπεύσει να αποσύρουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες και να τα βάλουν σε χρηματοκιβώτια στο σπίτι τους ή να πληρώνουν κάποιον άλλο για να τους τα προστατεύει.
Και αυτό συμβαίνει γιατί τα επιτόκια στις τράπεζες παραμένουν ακόμη λίγο πάνω ή ακριβώς στο 0.
Πάντως, η υπόθεση ότι οι καταθέσεις μπορούν να μετατραπούν εύκολα σε μετρητά δεν στέκει.
Εάν ο καθένας που έχει καταθέσεις ήθελε να αποσύρει άμεσα τα χρήματά του από τις τράπεζες, η κεντρική τράπεζα θα χρειαζόταν περίπου 20 χρόνια, με βάση τους ρυθμούς που τυπώνει ετησίως σήμερα, για να τυπώσει όσα φυσικά χρήματα χρειάζονται για να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο.
Τα χρήματα σε κυκλοφορία είναι ελάχιστα, συγκριτικά με την πιθανή ζήτηση σε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων.
Για παράδειγμα, τα κεφάλαια της Fed είναι τριπλάσια από τα χρήματα που βρίσκονται σε κυκλοφορία, ενώ αντίστοιχα η σουηδική Riksbank έχει κεφάλαια 10 φορές περισσότερα από τα φυσικά χρήματα που κυκλοφορούν, αλλά η δυνατότητα εκτύπωσης νέων είναι περιορισμένη.
Όμως, ο Major δεν υπολογίζει ότι η πιθανή ζήτηση δεν αφορά μόνο τα χρήματα της Fed, αλλά όλο το κατακερματισμένο τραπεζικό σύστημα και ειδικά τις άυλες καταθέσεις που βρίσκονται «παρκαρισμένες» σε όλες τις τράπεζες, και μάλιστα χωρίς να υπολογιστεί η πιθανότητα να αποσυρθούν από την κυκλοφορία τα χαρτονομίσματα των 500 ευρώ και των 100 δολαρίων, όπως συζητείται τελευταία.
Εάν το 100δόλαρο αποσυρόταν, τότε από τα 1,35 τρισ. δολ που βρίσκονται σε κυκλοφορία, θα απέμεναν μόλις 271 δισ. δολ. σε φυσικό χρήμα, ενώ υπάρχουν 11,1 τρισ. δολ. σε αποταμιεύσεις πάσης φύσεως.
Οπότε, όπως δείχνει και το γράφημα, υπάρχει μόλις 1 δολ. για κάθε 10 δολ. πιθανής ζήτησης φυσικού χρήματος, ενώ αν αποσυρόταν το 100δόλαρο από την κυκλοφορία θα υπήρχαν μόνο 20 σεντς ανά 10 δολάρια!
Το δεύτερο λάθος είναι ότι «τα νοικοκυριά δεν έχουν ακόμη τρέξει να σηκώσουν τις καταθέσεις τους».
Όσο οι καταθέτες ακούν φωνές για τα αρνητικά επιτόκια, τόσο ανεβάζουν το ρυθμό απόσυρσης των καταθέσεών τους από τις τράπεζες.
Ενδεικτικές της κατάστασης είναι οι πωλήσεις ρεκόρ χρηματοκιβωτίων στην Ιαπωνία, καθώς οι αποταμιευτές προτιμούν να έχουν τα χρήματά τους στο σπίτι τους παρά στις τράπεζες.
Με αφορμή και τη βουτιά των επιτοκίων στην Ελβετία στο -0,75%, οι αποταμιευτές όλο και περισσότερο προτιμούν τα μετρητά ανά χείρας, προκειμένου να προστατευτούν από τον κίνδυνο κάποια στιγμή οι ελβετικές τράπεζες να αρχίσουν να χρεώνουν τους πελάτες τους για τις καταθέσεις τους σε αυτές.
Οπότε, όπως μπορεί να καταλάβει κανείς, σε αυτές τις περιπτώσεις συμφέρει να είναι κανείς ο πρώτος που θα πανικοβληθεί, καθώς εάν υπάρχει 1 φυσικό δολ. για κάθε 10 δολ. ονομαστικής κατάθεσης, τότε γίνεται αντιληπτό ότι μόνον ο πρώτος θα μπορέσει να πάρει τα χρήματά του σε φυσική μορφή, ενώ οι υπόλοιποι 9 στους 10 δεν θα μπορέσουν ποτέ να τα πιάσουν στα χέρια τους.
bankingnews
