Τις τελευταίες ημέρες, μια σιωπηλή αλλά μείζονα πολιτική εξέλιξη έλαβε χώρα στη Δαμασκό. Υπό την άμεση διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών, εκπρόσωποι των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) και αξιωματούχοι συνδεδεμένοι με το
Η συμφωνία αυτή σηματοδοτεί την πιο σοβαρή έως τώρα προσπάθεια για συγχώνευση αντιμαχόμενων συριακών παρατάξεων κάτω από ένα ενιαίο πλαίσιο -πολιτικά, στρατιωτικά και διοικητικά- με άμεση αμερικανική εποπτεία.
Το βασικό περιεχόμενο της υμφωνίας
Η νέα ρύθμιση εστιάζει στην ενσωμάτωση των θεσμών των SDF -του στρατού τους, των υπηρεσιών ασφαλείας (Ασάγις) και των πολιτικών διοικήσεων- στο υφιστάμενο καθεστώς της Προσωρινής Αρχής που εδρεύει στη Δαμασκό.
Τα βασικά σημεία περιλαμβάνουν:
Ενσωμάτωση διοικητών: Τη συμπερίληψη διοικητών των SDF στις δομές άμυνας, ασφάλειας και πληροφοριών της Συρίας.
Νέο Συμβούλιο: Τη δημιουργία ενός νέου «Εθνικού Συμβουλίου Άμυνας» που θα περιλαμβάνει ηγέτες των SDF, μετριοπαθείς ηγέτες της αντιπολίτευσης και επιλεγμένους αξιωματούχους από την πλευρά Γκολάνι.
Μεταφορά Διοίκησης: Τη μεταβίβαση της διαχείρισης της τοπικής αυτοδιοίκησης, της αστυνόμευσης και των οικονομικών συστημάτων στις περιοχές που ελέγχονται από τους SDF, στη νεοσύστατη Μεταβατική Διοίκηση για την Εθνική Ενότητα, υπό την επίβλεψη και των δύο πλευρών.
Στόχος είναι η δημιουργία μιας ενιαίας εθνικής δομής ασφάλειας και στρατού ικανής να σταθεροποιήσει τη Συρία χωρίς άμεση σύγκρουση μεταξύ της Δαμασκού και των SDF.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και οι στρατηγικοί στόχοι
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο αρχιτέκτονας και εγγυητής της συμφωνίας.
Το σχέδιο αναπτύχθηκε από κοινού από Αμερικανούς αξιωματούχους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Πενταγώνου, σε συντονισμό με ειδικούς πολιτικής από το Ινστιτούτο Ουάσιγκτον και το Ινστιτούτο Κλίντον για Μελέτες Μέσης Ανατολής.
Αμερικανοί διπλωμάτες πραγματοποίησαν συναντήσεις «παρασκηνίου» τις τελευταίες εβδομάδες με εκπροσώπους και των δύο πλευρών, στη Δαμασκό και την Αρμπίλ, πριν επιτευχθεί η τελική συνεννόηση.
Η Ουάσιγκτον παρουσίασε την πρωτοβουλία ως μέρος ενός ευρύτερου «Πλαισίου Συνολικής Σταθερότητας για τη Συρία», με σκοπό:
Τον τερματισμό του πολιτικού και εδαφικού κατακερματισμού της χώρας.
Τον περιορισμό της ιρανικής και τουρκικής στρατιωτικής επιρροής.
Την προετοιμασία του εδάφους για μια σταδιακή πολιτική μετάβαση υποστηριζόμενη από τον διεθνή συνασπισμό.
Οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί για χρηματοδότηση για την έναρξη της διαδικασίας, ενώ αναμένεται πρόσθετη οικονομική στήριξη μόλις ξεκινήσει η ενσωμάτωση.
Αν και δημοσίως χαρακτηρίζεται ως «σχέδιο εθνικής ενοποίησης», οι υποκείμενοι στόχοι είναι πιο σύνθετοι και στρατηγικοί:
Αποδόμηση φατριών Γκολάνι: Η απορρόφησή τους σε μια κεντρική δομή διοίκησης που θα λογοδοτεί σε νέα ηγεσία, με στόχο τη διάλυση των φιλο-Γκολάνι φατριών εκ των έσω.
Ενίσχυση SDF: Η ανάδειξη των SDF ως ραχοκοκαλιάς ενός νέου Εθνικού Στρατού, ο οποίος θα συνδυάζει κουρδικές και αραβικές δυνάμεις υπό έναν ενιαίο αμυντικό θεσμό.
Εξάλειψη εξτρεμισμού: Η αντικατάσταση ριζοσπαστικών φατριών και η εξάλειψη της εξτρεμιστικής επιρροής μέσω της ενίσχυσης μετριοπαθών ομάδων της αντιπολίτευσης, αποδεκτών από την Ουάσιγκτον και τους εταίρους της.
Αναδόμηση Διακυβέρνησης: Η αναδιάρθρωση του μοντέλου διακυβέρνησης της Συρίας σε ένα αποκεντρωμένο σύστημα που επιτρέπει την περιφερειακή αυτονομία, διατηρώντας ωστόσο το κράτος ενωμένο.
Ουσιαστικά, το σχέδιο έχει σχεδιαστεί για να αντικαταστήσει την τρέχουσα εύθραυστη Αρχή με ένα εθνικό πλαίσιο ευθυγραμμισμένο με τις ΗΠΑ, υπό την ηγεσία πραγματιστών Σύρων και από τις δύο πλευρές.
Αναμενόμενες επιπτώσεις και αντιδράσεις
Εάν εφαρμοστεί πλήρως, η συμφωνία αυτή θα μπορούσε να μετατοπίσει δραματικά την ισορροπία δυνάμεων εντός της Συρίας:
SDF: Θα αποκτήσουν επίσημη νομιμοποίηση ως μέρος του στρατιωτικού θεσμού της Συρίας για πρώτη φορά.
Δαμασκός: Θα διατηρήσει μια συμβολική κεντρική εξουσία, αλλά θα χάσει τον αποκλειστικό έλεγχο επί του αμυντικού κατεστημένου της χώρας.
Τουρκία: Η επιρροή της Άγκυρας θα εξασθενήσει, καθώς δεν θα μπορεί πλέον να δικαιολογήσει επιθέσεις εναντίον των SDF μόλις αυτοί καταστούν μέρος μιας συριακής εθνικής δομής. Ο Ερντογάν δήλωσε: «Προειδοποιούμε επανειλημμένα τους SDF να μην παρασυρθούν σε λάθος μονοπάτια και να υποστηρίξουν την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας».
Ιράν/Χεζμπολάχ: Τα υποστηριζόμενα από το Ιράν δίκτυα στη Συρία και τον Λίβανο ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σταδιακή περιθωριοποίηση, καθώς το υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ πλαίσιο ενισχύει τον έλεγχό του επί της εθνικής λήψης αποφάσεων.
Νέα Διοίκηση: Αναμένεται η αντικατάσταση των σημερινών φατριακών ηγεσιών από μια νέα κοινή δομή διοίκησης, με τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του Διεθνούς Συνασπισμού να επιβλέπουν την εφαρμογή.
Μάλιστα, δυνάμεις του Διεθνούς Συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έφεραν στρατιωτικές και υλικοτεχνικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων Αμερικανών στρατιωτών, με αεροσκάφος μεταφοράς στη βάση τους στο αεροδρόμιο Χαράμπ αλ-Τζιρ στην ύπαιθρο του Ριμελάν.
Αναμενόμενες αντιδράσεις: Η Τουρκία αναμένεται να αντιταχθεί σθεναρά, θεωρώντας τη συμφωνία άμεση απειλή για τα περιφερειακά της συμφέροντα.
Το Ιράν και η Χεζμπολάχ πιθανότατα θα το δουν ως αμερικανική κίνηση για την απομόνωση και τον περιορισμό της επιρροής τους στον Λεβάντε. Η Ρωσία ενδέχεται να διατηρήσει μια επιφυλακτική στάση.
Τι σημαίνει για τους Σύρους πολίτες
Για τους απλούς Σύρους, η συμφωνία αυτή, εάν εφαρμοστεί επιτυχώς, θα μπορούσε να σημάνει το τέλος των ανοικτών συγκρούσεων μεταξύ των μεγάλων συριακών παρατάξεων.
Θα άνοιγε την πόρτα σε έναν εθνικά ενσωματωμένο στρατό, έναν κοινό μηχανισμό ασφαλείας και μια διοίκηση που θα εκπροσωπεί Κούρδους, Άραβες, Δρούζους, Αλαουίτες και άλλες μειονότητες κάτω από μια ενιαία πολιτική ομπρέλα.
Η διαδικασία δεν θα είναι εύκολη. Η ενσωμάτωση αντιπάλων δεκαετιών σε μια ενιαία αλυσίδα διοίκησης είναι πολύπλοκη και θα μπορούσε να προκαλέσει τοπικές εντάσεις.
Ωστόσο, Αμερικανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι είναι ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος προς την ανασυγκρότηση της Συρίας χωρίς να αναζωπυρωθεί ένας ολοκληρωτικός πόλεμος.
Σε τελική ανάλυση, αυτή η πρωτοβουλία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας συριακής τάξης, όπου καμία φατρία δεν θα κυριαρχεί και όπου η εθνική ταυτότητα θα αντικαταστήσει τις σεχταριστικές και περιφερειακές διαιρέσεις.
Αντί να αλλάξει το καθεστώς διά της βίας, η Ουάσιγκτον το αναδιαμορφώνει εκ των έσω, χρησιμοποιώντας την οργάνωση των SDF και μετριοπαθείς προσωπικότητες της αντιπολίτευσης ως όργανα μεταρρύθμισης.
Εάν η συμφωνία αντέξει, θα μπορούσε να μείνει στην ιστορία ως το πρώτο σοβαρό βήμα προς μια ενωμένη, μεταπολεμική Συρία, σηματοδοτώντας το τέλος της τρέχουσας φάσης κατακερματισμού και την αρχή μιας νέας, υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ, πολιτικής δομής.
