Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη πρόκληση της προεδρίας της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς κλυδωνίζεται η εύθραυστη κοινοβουλευτική ισορροπία που τη στηρίζει. Η απόφασή της να αποσύρει μια κεντρική περιβαλλοντική νομοθεσία – την «οδηγία για τις πράσινες δηλώσεις» – έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, με κορυφαίες πολιτικές ομάδες να απειλούν ανοιχτά ότι θα άρουν τη στήριξή τους.

«Βρισκόμαστε στο χείλος μιας θεσμικής κρίσης», δήλωσε η Valérie Hayer, πρόεδρος της φιλελεύθερης ομάδας Renew Europe, στο Politico.

Η φον ντερ Λάιεν, που προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), αν και υποστηρίζεται από την ισχυρότερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο, εξαρτάται από τις ψήφους των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων για να προωθεί την ατζέντα της. Αν οι δύο αυτές ομάδες αποσύρουν τη στήριξή τους, η Επιτροπή κινδυνεύει να παραλύσει θεσμικά.

Η απόσυρση της οδηγίας – που στόχευε στην καταπολέμηση του greenwashing και στην υποχρέωση των εταιρειών να τεκμηριώνουν τις περιβαλλοντικές τους δηλώσεις – προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις, καθώς είχε ήδη προχωρήσει βαθιά στη νομοθετική διαδικασία. Η ενέργεια αυτή αντανακλά την πίεση που άσκησε το ΕΛΚ, το οποίο βρήκε απρόσμενους συμμάχους στους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές, καθώς και στους «Πατριώτες για την Ευρώπη» της Μαρίν Λεπέν και του Βίκτορ Όρμπαν.

«Εάν η Επιτροπή αποσύρει το κείμενο, θεωρούμε πως η απόφαση υπονομεύει τη φιλοευρωπαϊκή πλειοψηφία», υπογράμμισε η Hayer.

Οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι κατηγόρησαν ευθέως τη φον ντερ Λάιεν ότι συμπορεύεται με την ακροδεξιά και αθετεί τη σιωπηρή συμφωνία των τριών ομάδων που διαμόρφωσαν τον κορμό της στήριξής της. Αν και δεν υπάρχει επίσημη συμμαχία στο Ευρωκοινοβούλιο, το ΕΛΚ, οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι είχαν συνάψει συμφωνία συνεργασίας τον περασμένο Νοέμβριο.

Ωστόσο, το ΕΛΚ φαίνεται να απομακρύνεται από αυτό το τρίπτυχο, έχοντας συμπράξει κατ’ επανάληψη με συντηρητικές και ακροδεξιές ομάδες για να μπλοκάρει ή να «ξηλώσει» πράσινες πρωτοβουλίες. Αυτή την εβδομάδα, μαζί με αυτές τις δυνάμεις, κατέθεσε τροπολογίες σε κρίσιμα νομοσχέδια για την τεχνητή νοημοσύνη και τις ΜΚΟ.

«Την προστατεύαμε – αλλά αυτό τελειώνει»

Η απόσυρση της οδηγίας για το greenwashing εντείνει την απογοήτευση των συμμάχων της Επιτροπής. Οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι εκφράζουν ενόχληση και για τη στάση της φον ντερ Λάιεν στο σκάνδαλο “Pfizergate”, με την Επιτροπή να κατηγορείται για αδιαφάνεια σε κρίσιμη αλληλογραφία με τη Pfizer κατά την πανδημία.

«Την προστατεύσαμε στο θέμα του Pfizergate, αλλά αν συνεχίσει έτσι, αυτό τελειώνει», ανέφερε υψηλόβαθμος αξιωματούχος των Φιλελευθέρων. «Μπορεί να σταματήσουμε κάθε συνεργασία με το ΕΛΚ, παγώνοντας τη νομοθετική διαδικασία».

Η πρόεδρος της σοσιαλιστικής ομάδας, Iratxe Garcia, προειδοποίησε: «Η Επιτροπή πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση της σημασίας της συμμαχίας και των δεσμεύσεων που τη συνοδεύουν».

Ο εκπρόσωπος του ΕΛΚ, από την άλλη, στήριξε την απόφαση της Επιτροπής, χαρακτηρίζοντας το σχέδιο οδηγίας «γραφειοκρατικό εφιάλτη» για τις επιχειρήσεις. Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Stefan De Keersmaecker, υποστήριξε ότι στόχος της απόσυρσης ήταν η μείωση της πολυπλοκότητας και του διοικητικού βάρους, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις.

Ωστόσο, η ουσία παραμένει: το πολιτικό κεφάλαιο της φον ντερ Λάιεν εξαντλείται ταχύτερα απ’ ό,τι περίμενε. Η επίσημη στήριξη παραμένει – αλλά η πίστη στην ηγεσία της κλονίζεται.