Η φράση «σχεδιάζουμε μια νέα Μέση Ανατολή» επαναλήφθηκε από Ισραηλινούς αξιωματούχους, κυρίως τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Η Χαμάς έδωσε την ευκαιρία
Η αναδιάταξη της ισορροπίας δυνάμεων και η χάραξη ενός διαφορετικού πολιτικού χάρτη για την περιοχή δεν είναι ένας νέος ισραηλινός στόχος, αλλά υπάρχουν εκείνοι στο Ισραήλ που πιστεύουν ότι είναι «πιο κοντά στην εφαρμογή από ποτέ» υπό το φως των ραγδαίων εξελίξεων και των συνεχιζόμενων αντιπαραθέσεων με αυτό που είναι γνωστό ως «άξονας αντίστασης» που ηγείται το Ιράν στην περιοχή, ιδιαίτερα μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Η σκηνή των Ισραηλινών αξιωματούχων να φέρουν χάρτες και να τους επιδεικνύουν έχει επαναληφθεί σε διεθνή φόρουμ και είναι αξιοσημείωτο ότι όλοι τους στερούνται οποιασδήποτε αναφοράς σε παλαιστινιακό κράτος ή εδάφη.
Οι χάρτες του Νετανιάχου
Κατά την τελευταία του ομιλία ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός εμφανίστηκε κουβαλώντας δύο χάρτες.
Ο πρώτος περιελάμβανε περιοχές πρασίνου για χώρες που έχουν ειρηνευτικές συμφωνίες με το Ισραήλ ή συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις για την εξομάλυνση των σχέσεών τους με το Ισραήλ, και περιλάμβανε την Αίγυπτο και το Σουδάν, τα Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν και την Ιορδανία.
Ο δεύτερος χάρτης περιελάμβανε περιοχές βαμμένες μαύρες, τις οποίες ο Νετανιάχου αποκάλεσε «καταραμένους» και περιλάμβανε το Ιράν και τους συμμάχους του στην περιοχή, Συρία, Ιράκ, Υεμένη, καθώς και Λίβανο.
Ο πολυμέτωπος πόλεμος του Ισραήλ
Το Ισραήλ πολεμά σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα για σχεδόν ένα χρόνο, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, στη Γάζα το κίνημα της Χαμάς και στην Υεμένη την ομάδα Χούθι, και όλους αυτού που πολεμά υποστηρίζονται από το Ιράν, εκτός από τη στόχευση των Ιρανών στρατιωτικών ηγετών.
Οι εξτρεμιστικές φωνές στην πιο δεξιά κυβέρνηση στην ιστορία του Ισραήλ εγείρουν φόβους για «επεκτατικές φιλοδοξίες προς αυτό που είναι γνωστό ως «Μεγάλο Ισραήλ».
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προειδοποίησε σε μια ομιλία του για τις «ισραηλινές επεκτατικές φιλοδοξίες» και είπε: «Θα ποθήσουν τα εδάφη της πατρίδας μας μεταξύ του Τίγρη και του Ευφράτη και θα δηλώσουν ανοιχτά, μέσω χαρτών μπροστά στους οποίους βγάζουν φωτογραφίες, ότι δεν θα είναι ικανοποιημένοι με τη Γάζα».
Ο Γιαζίντ αλ Σαγιένγκ, κύριος ερευνητής στο Carnegie Middle East Center, αποκλείει ότι αυτές οι διασυνοριακές επεκτατικές φιλοδοξίες βρίσκονται στην άμεση ατζέντα του Νετανιάχου δίνοντας τη δυνατότητα στο Ισραήλ να εποικίσει ό,τι έχει απομείνει από τα παλαιστινιακά εδάφη».
Το Ισραήλ δεν κρύβει τις προθέσεις του να επεκτείνει το εποικιστικό του έργο, ειδικά στη Δυτική Όχθη, και έχει ανακοινώσει ρητά την πρόθεσή του να διπλασιάσει τον αριθμό των εποίκων στο ένα εκατομμύριο, παρά την αραβική και διεθνή κριτική που δέχεται.
«Υπάρχουν αρκετοί υπουργοί στη δεξιά ισραηλινή κυβέρνηση που δεν πιστεύουν στη λύση των δύο κρατών και τώρα φαινόμαστε πιο μακριά από την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους μετά τις Συμφωνίες του Όσλο, αλλά δεν νομίζω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θα συμφωνήσουν σε αυτούς τους ισραηλινούς χάρτες – οι οποίοι στερούνται παλαιστινιακών εδαφών – λέει ο Ντέιβιντ Σένκερ, Διευθυντής του Προγράμματος Αραβικής Πολιτικής στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, ο οποίος εργάστηκε στο παρελθόν ως Βοηθός Υπουργός Άμυνας για Υποθέσεις Μέσης Ανατολής.
Ο Σένκερ πιστεύει ότι «η ισραηλινή προοπτική στη νέα Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή απαλλαγμένη από ιρανικές απειλές».
Οι Ιρανοί καίνε την ισραηλινή σημαία ενώ πανηγυρίζουν τα ιρανικά χτυπήματα στο Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου 2024
«Μια Μέση Ανατολή χωρίς την ιρανική απειλή»
Ο Μίρι Άισιν, ειδικός σε θέματα ασφάλειας και συνταξιούχος αξιωματικός των ισραηλινών πληροφοριών, συμφωνεί μαζί του, διατυπώντας τη θέση: «Το Ισραήλ δεν επιδιώκει να χαράξει μια νέα Μέση Ανατολή, αλλά επιθυμεί το καθεστώς των μουλάδων στο Ιράν να μην καθορίσει τη μορφή του περιοχή».
Ο Γιαζίντ αλ Σαγιέγκ λέει: «Τα λόγια του Νετανιάχου έχουν στόχο να τερματίσουν το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και να αποκαταστήσουν την ιστορική του θέση μετά την παγκόσμια αμηχανία που του προκάλεσαν οι επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου».
Κατά τη διάρκεια ενός έτους, κλιμακώθηκαν στρατιωτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, πριν το Τελ Αβίβ επικεντρώσει τη μάχη του βόρεια, πρόσφατα, ανακοινώνοντας χερσαία εισβολή στο νότιο Λίβανο, μετά από μια εβδομάδα έντονων ισραηλινών βομβαρδισμών στόχων της Χεζμπολάχ που υποστηρίζονται από το Ιράν, αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς.
Η δολοφονία του Χασάν Νασράλα, Γενικού Γραμματέα της Χεζμπολάχ, μετά από ένα μαζικό ισραηλινό χτύπημα με στόχο την καρδιά των νότιων προαστίων της Βηρυτού, θεωρείται ως μια γεωπολιτική καμπή στον πόλεμο, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα για την αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή και ίσως και το μέλλον της, όχι μόνο ο Λίβανος.
Το Ισραήλ λέει ότι μάχεται σε επτά μέτωπα στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, και πολιτοφυλακές στον Λίβανο, την Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ που υποστηρίζονται από το Ιράν εντός αυτού που είναι γνωστός ως «Άξονας της Αντίστασης».
Αυτό που ξεκίνησε πριν από ένα χρόνο ως πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, περιφερειακοί παίκτες μπήκαν γρήγορα στη γραμμή αντιπαράθεσης, όπως η Χεζμπολάχ και η ομάδα Χούθι – «Ανσάρ Αλλάχ» στην Υεμένη.
Το Ιράν εκτόξευσε πρόσφατα ένα μπαράζ βαλλιστικών πυραύλων στο Ισραήλ, χρησιμοποιώντας μια ομάδα όπλων που έχει ανησυχήσει εδώ και καιρό τη Δύση, ως απάντηση στη δολοφονία του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου, Ισμαήλ Χανίγια, στο έδαφός του, ενώ το Ισραήλ υποσχέθηκε να απαντήσει στην Ιρανική επίθεση τη στιγμή που όρισε.
Το Ιράν θεωρεί το Ισραήλ ιστορικό εχθρό και από την άλλη, το Ισραήλ κατηγορεί την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν ότι αποσταθεροποιεί την περιοχή με τη διάδοση της βίας και την εξαγωγή όπλων στους «μπουλούρες» του και την ιδεολογία του εχθρική προς την ισραηλινή παρουσία.
Δεν αρκεί η στρατιωτική λύση
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέχουν μεγάλη υποστήριξη στο Ισραήλ για να διασφαλίσει τη στρατηγική του ανωτερότητα και έχουν εντείνει τη στρατιωτική παρουσία τους στην περιοχή υπό το πρίσμα της αυξανόμενης έντασης, αλλά αυτή η υποστήριξη εξαρτάται από το ότι το Ισραήλ δεν θα υπερβεί τις κόκκινες γραμμές που επαναλαμβάνει η Ουάσιγκτον στις επίσημες ομιλίες της που στοχεύουν το ιρανικό πυρηνικό έργο και το έργο των δύο κρατών.
Το Ισραήλ ως εταίρος των Αράβων
Τα τελευταία χρόνια, η Ουάσιγκτον ηγήθηκε του σχεδίου εξομάλυνσης στην περιοχή, προσφέροντας οικονομικούς και στρατιωτικούς πειρασμούς και επίσης προωθώντας την ιδέα ότι το Ισραήλ δεν αποτελεί περιφερειακή απειλή για τους Άραβες, αλλά αντίθετα , είναι στρατηγικός εταίρος στην αντιμετώπιση του Ιράν.
Ο ρυθμός εξομάλυνσης των σχέσεων στην περιοχή με το Ισραήλ έχει επιταχυνθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καθώς το Μαρόκο, τα Εμιράτα και το Μπαχρέιν υπέγραψαν τις Συμφωνίες του Αβραάμ με το Ισραήλ, τερματίζοντας το επί δεκαετίες μποϊκοτάζ, ενώ το Ισραήλ επιδιώκει εξομάλυνση με τη Σαουδική Αραβία.
Η Σαουδική Αραβία αντιτίθεται στην αυξημένη εμπλοκή και επιρροή του Ιράν με σιιτική πλειοψηφία στην περιοχή και φοβάται ότι θα επιβάλει την ηγεμονία του στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε επίσημα μέσω του υπουργού Εξωτερικών της σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στη βρετανική εφημερίδα Financial Times ότι η χώρα του δεν θα συνάψει διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ πριν από την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.
Οι γεωπολιτικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή των θέσεων ορισμένων αραβικών χωρών που είχαν προηγουμένως αρνηθεί να αναγνωρίσουν το Ισραήλ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόφαση διχοτόμησης της Παλαιστίνης μετά τη διακήρυξη της ίδρυσης του Ισραήλ το 1948.
Χώρες όπως η Αίγυπτος, η Συρία , ο Λίβανος και η Ιορδανία ενεπλάκησαν σε μια σειρά πολέμων με το Ισραήλ.
«Οικονομική συνεργασία»
Μια σειρά από συνθήκες και συμφωνίες ανακοινώθηκαν στον απόηχο της ομαλοποίησης και περιλάμβαναν επενδύσεις στους τομείς της άμυνας, της κυβερνοασφάλειας, της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας και της ενέργειας.
Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι ο πόλεμος μπορεί να επιβράδυνε τον όγκο της εμπορικής συνεργασίας μεταξύ του Ισραήλ και των νέων εταίρων του από τις αραβικές χώρες, αλλά τα επίσημα ισραηλινά στοιχεία αποκάλυψαν αύξηση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Ισραήλ και πέντε αραβικών χωρών κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, με επικεφαλής τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο.
Η ισραηλινή εφημερίδα Maariv αποκάλυψε την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ των ΗΑΕ και του Ισραήλ για τη δημιουργία χερσαίας γέφυρας μεταξύ των δύο χωρών, η οποία θα διέρχεται από τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία και θα εκτείνεται και στην Αίγυπτο.
Το ισραηλινό αέριο αντιπροσωπεύει επίσης έναν ουσιαστικό παραπόταμο για την τροφοδοσία ορισμένων ενεργειακών δικτύων στην Αίγυπτο, και η Αίγυπτος βασίστηκε επίσης σε αυτό για να πραγματοποιήσει το όνειρό της να γίνει κέντρο υγροποίησης και εξαγωγής φυσικού αερίου στην περιοχή.
Ο Σένκερ λέει ότι το Ισραήλ πρέπει να συνδυάσει τη διπλωματία και την οικονομική εταιρική σχέση, μαζί με στρατιωτικές ενέργειες, ώστε να μπορέσει να χαράξει μια νέα περιφερειακή πραγματικότητα.
Ο αλ Σαγιέγκ πιστεύει ότι «οι αλλαγές που συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή δεν μπορούν να εξεταστούν μεμονωμένα από τη διεθνή κατάσταση, άλλες διεθνείς συγκρούσεις μεταξύ Αμερικής, Ρωσίας και Κίνας και αλλαγές στις τοπικές πολιτικές στην Ευρώπη» σχετικά με την επιτάχυνση των περιφερειακών και παγκόσμιων αλλαγών, που τροφοδοτούν όλες την ιδέα της Σύγκρουσης.
BBC/Arabic
—
