Σήμερα ζούμε σε μία διαφορετική μορφή του καπιταλισμού σε σχέση με το παρελθόν. Είναι περισσότερο παγκοσμιοποιημένος και νεοφιλελεύθερος ενώ δίνει έμφαση στον ατομικισμό αντί της συμμετοχικής δημοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Μία τέτοια αλλαγή δεν θα άφηνε ανεπηρέαστο τον φεμινισμό. Ο σύγχρονος νεοφιλελεύθερος φεμινισμός αναγνωρίζει μεν τη διαφορά στους μισθούς και τη σεξουαλική παρενόχληση, θεωρεί, όμως, ότι οι γυναίκες είναι πλήρως υπεύθυνες για την ευημερία τους ανεξάρτητα από τις επιδράσεις του κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος και χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος γιατί όλες οι πτυχές της ζωής έχουν ιδιωτικοποιηθεί και εξατομικευθεί.
Οι γυναίκες θα πρέπει να «επενδύουν» σε όλες τις πτυχές της ζωής τους και να φροντίζουν η «επένδυσή» τους να μην απαξιωθεί. Δεν υπάρχει πλέον προσωπικότητα αλλά μόνο ανθρώπινο κεφάλαιο. Ωθούνται να εισέρθουν στον επιχειρηματικό/επαγγελματικό κόσμο και να αποκτήσουν ένα προσωπικό χαρτοφυλάκιο δεξιοτήτων όπως είναι η δικτύωση και η διαπραγμάτευση.
Στον νεοφιλελεύθερο φεμινισμό δεν αναφέρονται οι ταξικές διαφορές, η ισότητα των δύο φύλων αποτελεί εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη ενώ η μη διάκριση αποτελεί απλά θέμα αξιοπρέπειας.
Οι σύγχρονες φεμινίστριες δεν ασκούν κριτική στις χαμηλά αμειβόμενες εργασίες, στην εργασιακή ανασφάλεια, στις αυξανόμενες ώρες εργασίας για όσους ακόμα εργάζονται, στην ανεργία, στο χαμηλό βιοτικό επίπεδο, στις διπλές δουλειές για να επιτευχθεί ένα πενιχρό εισόδημα όπως δεν ασκούν κριτική στη φτώχεια των γυναικών των μονογονεϊκών οικογενειών. Παραβλέπουν στοιχεία που δείχνουν τις χαμηλές αμοιβές των γυναικών σε παγκόσμια κλίμακα, γεγονός που καλείται θηλυκοποίηση της φτώχειας. Στην Αυστραλία η τάση για τη γυναικεία απασχόληση είναι η μερική απασχόληση και μάλιστα το 58% αυτών είναι περιστασιακή. Στον Καναδά οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε θέσεις μερικής απασχόληση ενώ στην Ιαπωνία το 80% του προσωρινού προσωπικού είναι γυναίκες.
Παλαιότερα, ο φεμινισμός, στα χρόνια του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού ασκούσε κριτική στις ταξικές ανισότητες και σε μη οικονομικές αδικίες όπως είναι η σεξουαλική παρενόχληση, η ενδοοικογενειακή βία και η πίεση για αναπαραγωγή.
Στον νεοφιλελεύθερο φεμινισμό, οι φεμινίστριες πολιτικοποίησαν το προσωπικό και έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην «ταυτότητα φύλου» και στις πολιτικές ταυτότητας αντί να ασκήσουν κριτική στην πολιτική οικονομία. Αναφορικά με το κράτος πρόνοιας, οι σύγχρονες φεμινίστριες το θεωρούν πατερναλιστικό κριτική όμως που σήμερα δεν είναι ριζοσπαστική αλλά εναρμονίζεται με τον νεοφιλελευθερισμό ο οποίος αντιμάχεται το κράτος πρόνοιας και αποδέχεται τη δράση των ΜΚΟ ως αντικατάσταση αυτού.
Συνεπώς,η Μαίρη Παναγιωταρά τελικά βρίσκεται σε χειρότερη θέση. Ο σύγχρονος φεμινισμός
έχει απωλέσει την κριτική του στάση στα θέματα της κοινωνικής και οικονομικής
ανισότητας ολόκληρης της κοινωνίας και η πορεία του μέχρι σήμερα δεν δείχνει ότι
θα την ξανααποκτήσει.
Φωτεινή Μαστρογιάννη
Πηγές
Feher, M. (2009). Self‐appreciation; Or, the aspirations of human capital. Public Culture 1, Νo.1, σελ. 21–41.
Fraser, N. (2013). How feminism became capitalism’s handmaiden and how to reclaim it.” The Guardian, Διαθέσιμο στο:
https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/oct/14/feminism-capitalist-handmaiden-neoliberal
ITUC. (2011). Living with Economic Insecurity:women in precarious work. Belgium:ITUC – International Trade Union Confederation.
McRobbie, A. (2015). Notes on the perfect: Competitive femininity in neoliberal times. Australian Feminist Studies 30, Νo. 83, σελ.3-20.
Preston, A., Jefferson,T., Barns, A. (2009). Women’s employment in the context of the economic downturn. Curtin University of Technology. Διαθέσιμο στο: https://humanrights.gov.au/our-work/womens-employment-context-economic-downturn-2009#s2_6_1
Pruegl, E.(2019).The World Bank’s role in crafting a neoliberal hegemony with a feminist face ,https://www.brettonwoodsproject.org/2018/09/world-banks-role-crafting-neoliberal-hegemony-feminist-face/
Rottenberg, C. (2018).How neoliberalism colonized feminism and what you can do about it. Διαθέσιμο στο:https://theconversation.com/how-neoliberalism-colonised-feminism-and-what-you-can-do-about-it-94856
Rottenberg, C. (2018). The rise of neoliberal feminism. New York: Oxford University Press.
