Του Νικηφόρου Βαρονέτου.
Η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε (Πέμπτη 6-8-20) σε μερική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο. Η οριοθέτηση καλύπτει μια θαλάσσια ζώνη δυτικά του 28ου Μεσημβρινού, δηλαδή, νοτίως της Ρόδου μέχρι νοτίως του νομού Λασιθίου της Κρήτης έως το σημείο όπου υπάρχει επαφή της ΑΟΖ των δύο χωρών (βλέπε χάρτη). Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει σαφής πληροφόρηση αν η οριοθέτηση έγινε με βάση τη μέση γραμμή ή έγινε με κάποια μειωμένη επήρεια των ελληνικών νησιών.
Μ’ αυτήν την επιλογή η θαλάσσια περιοχή ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού, από τις βορειοανατολικές ακτές της Ρόδου, περί το Καστελόριζο και μέχρι την ΑΟΖ της Κύπρου παραμένει μη οριοθετημένη, με Ελλάδα και Τουρκία να διεκδικούν κυριαρχικά δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας.
Η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο έχει ένα θετικό και ένα αρνητικό στοιχείο. Αποτελεί έναν συμβιβασμό της τελευταίας στιγμής για τη χώρα μας, μπροστά στο αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί από αυταπάτες και ολιγωρίες πολλών ετών.
Το θετικό στοιχείο είναι ότι με την οριοθέτηση αυτή «ακυρώνεται» το τουρκολιβυκό μνημόνιο που προβλέπει κοινά θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν την επήρεια της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου και της Ρόδου. Χαρακτηριστικό είναι ότι το συμφωνημένο θαλάσσιο σύνορο μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης βρίσκεται πλέον εντός της ελληνικής ΑΟΖ, νότια της Κρήτης (βλέπε χάρτη).
Το αρνητικό στοιχείο είναι ότι η θαλάσσια περιοχή από τη Ρόδο μέχρι την ΑΟΖ της Κύπρου παραμένει διεκδικούμενη από την επεκτατική Τουρκία. Μένει να εκτιμηθεί αν αυτό έγινε για να δώσει «δυνατότητα διαφυγής» στην Τουρκία για να μην αντιδράσει βίαια ως απόλυτα εγκλωβισμένη. Βέβαια η Ελλάδα θα μπορεί να εξακολουθήσει να επικαλείται τα δικαιώματά της επί της υφαλοκρηπίδας του Καστελόριζου ή της Ρόδου.
Τα πράγματα έγιναν πολύ σύνθετα και άκρως επικίνδυνα. Οι ίδιες θαλάσσιες ζώνες διεκδικούνται και από Ελλάδα και από Τουρκία, οι οποίες μπορούν να επικαλούνται διεθνείς συμφωνίες με άλλες χώρες (Αίγυπτο – Λιβύη).
Η πρώτη αντίδραση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών ήταν σφοδρή : «Για την Τουρκία η συμφωνία είναι ανύπαρκτη. Δεν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Η δήθεν περιοχή ευθύνης βρίσκεται εντός τουρκικής υφαλοκρηπίδας που έχει δηλωθεί στον ΟΗΕ. Η Τουρκία στη συγκεκριμένη περιοχή δε θα επιτρέψει καμιά δραστηριότητα. Θα το αποδείξουμε και στο μέτωπο και στο τραπέζι». Παράλληλα ανακοινώθηκε ότι ακυρώθηκαν οι διερευνητικές επαφές που επρόκειτο να αρχίσουν στα τέλη Αυγούστου.
Η αντιπαράθεση είναι αναπόφευκτη. Οι φρεγάτες, τα υποβρύχια και τα F-16 πολύ σύντομα θα βρεθούν στην Ανατολική Μεσόγεια νότια των Δωδεκανήσων και της Κρήτης. Η ισχύς θα καθορίσει την ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου, όπως γίνεται πάντοτε στην ιστορική διαδρομή.
Η ελληνική κυβέρνηση για να ενισχύσει, πολιτικά-νομικά, τη θέση της πρέπει άμεσα να υπογράψει συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία, με πλήρη επήρεια του Καστελόριζου, τώρα, όχι αργότερα. Το φοβικό σύνδρομο, ότι θα προκαλέσουμε την αντίδραση της Τουρκίας, δεν μπορεί πλέον ούτε καν να δικαιολογηθεί. Η Τουρκία θεωρεί ότι ήδη την έχουμε προκαλέσει ασκώντας τα κυριαρχικά δικαιώματά μας.
Η Άγκυρα θα αμφισβητήσει με ερευνητικά πλοία, γεωτρύπανα και φρεγάτες την ελληνική ΑΟΖ, όπως κάνει, χρόνια τώρα, με την κυπριακή. Είναι όμως πολύ προτιμότερο να καταγγέλλουμε τις τουρκικές παραβιάσεις οριοθετημένων, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, θαλασσίων ζωνών παρά οι τελευταίες να θεωρούνται διαφιλονικούμενες από τη Διεθνή Κοινότητα.
Το ερώτημα είναι τι θα κάνουν οι μεγάλοι παίκτες, η «μεσολαβούσα» Γερμανία, η Γαλλία, το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Όλοι βρίσκονται μπροστά σ’ ένα ακόμη τετελεσμένο. Ήξεραν και το άφησαν να εξελιχθεί ή αιφνιδιάστηκαν; Το βέβαιο είναι ότι όλοι θα προτείνουν διάλογο και διαπραγματεύσεις. Αλλά αυτό είναι πια πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Η Αθήνα και η Άγκυρα έχουν προχωρήσει πολύ και δεν μπορούν να κάνουν πίσω χωρίς να αυτοεξευτελισθούν.
Οι επόμενες μέρες θα είναι πολύ κρίσιμες για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η ώρα της αλήθειας και το τέλος των ψευδαισθήσεων.
