Στα χέρια των ευρωβουλευτών η ελευθερία του λόγου
Σε επτά ημέρες, στις 14 Απριλίου, το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο καλείται να απαντήσει εάν θα βάλει «ταφόπλακα» στις μελλοντικές αποκαλύψεις δημοσιογράφων, επιστημόνων, ακόμα και απλών πολιτών ή εάν θα καλέσει την Κομισιόν να αναθεωρήσει τις απόψεις της, που ισοδυναμούν επί της ουσίας με την επιβολή ακραίου φιμώματος.
Και αυτό γιατί εισάγεται προς ψήφιση και προς ικανοποίηση των μεγάλων εταιρειών η Οδηγία για την Προστασία των Εμπορικών Μυστικών, μια Οδηγία που, όπως καταγγέλλουν 46 ευρωπαϊκές ενώσεις δημοσιογράφων, ερευνητών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, με πρόσχημα την προστασία των εταιρειών από την εμπορική και βιομηχανική κατασκοπεία θέτει σε κίνδυνο την ελευθερία του λόγου, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Οι ευρωβουλευτές καλούνται, μάλιστα, σε αυτή την κρίσιμη ψηφοφορία λίγες ημέρες μετά την αποκάλυψη των Panama Papers από ομάδα περίπου 300 δημοσιογράφων, που έδωσε στη δημοσιότητα εκατομμύρια έγγραφα με χιλιάδες offshore εταιρείες που στήθηκαν για την αποφυγή της φορολόγησης δισεκατομμυρίων από μεγαλόσχημους πολιτικούς και επιχειρηματίες. Δημοσιογράφοι που εάν ψηφιστεί η Οδηγία θα διαπιστώσουν ότι η Mossack Fonseca , η νομική εταιρεία του Παναμά που βρίσκεται στο επίκεντρο του σκανδάλου, θα έχει στο οπλοστάσιό της ένα πολύ σημαντικό όπλο για να στραφεί εναντίον τους.
Τι προβλέπει η Οδηγία
Όπως καταγγέλλουν οι 46 οργανώσεις, το κείμενο της Οδηγίας είναι τόσο γενικό και ασαφές ως προς το τι ορίζεται ως «εμπορικό μυστικό», με αποτέλεσμα τα δικαιώματα του απορρήτου να διευρύνονται σε βαθμό που να αποτελούν τροχοπέδη για την εργασία των δημοσιογράφων, των πηγών τους, των επιστημόνων και των εργαζομένων στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Οδηγία καλύπτει τα πάντα, από φάρμακα και τρόφιμα μέχρι τις εκπομπές ρύπων των αυτοκινήτων!
Η Οδηγία, εάν ψηφιστεί, εισάγει και μια εντελώς απαράδεκτη απαίτηση, που οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς, αφού οι δημοσιογράφοι και οι εργαζόμενοι ή οι ερευνητές που θα δώσουν πληροφορίες θα πρέπει να αποδείξουν ότι «η απόκτηση, η χρήση ή αποκάλυψη των εμπορικών μυστικών ήταν απαραίτητες και ότι ο εναγόμενος ενήργησε προς το δημόσιο συμφέρον»!
Παράλληλα, σύμφωνα με τον ευρύτατο ορισμό που έχει δοθεί, όλες οι εσωτερικές πληροφορίες μέσα σε μια εταιρεία μπορεί να θεωρηθούν ως «εμπορικό μυστικό», με αποτέλεσμα η αποκάλυψή τους να είναι δυνατή μόνο με τη συγκατάθεση της εταιρείας!
Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι ότι η Οδηγία προβλέπει προληπτικά μέτρα για την απαγόρευση της δημοσιοποίησης εγγράφων και αποδείξεων κατά τη διάρκεια νομικών διαδικασιών. Αν και η πρόβλεψη θα μπορούσε να αφορά μόνο εταιρείες, μια και είναι σύνηθες φαινόμενο ορισμένες εταιρείες να προχωρούν σε μηνύσεις κατά άλλων εταιρειών με σκοπό την πρόσβαση σε εμπορικά μυστικά, η πρόβλεψη επεκτείνεται και σε άτομα.
Σύμφωνα με τις 46 οργανώσεις, οι δημοσιογράφοι θα επηρεαστούν άμεσα από την Οδηγία. Και αυτό γιατί, αν και αναφέρεται ότι το δικαίωμα στην πληροφόρηση δεν θα πρέπει να θιγεί από το περιεχόμενο της Οδηγίας, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι όντως θα δοθεί προτεραιότητα στην εξασφάλιση αυτού του δικαιώματος, με αποτέλεσμα οι δημοσιογράφοι να πρέπει κάθε φορά να σταθμίζουν τον κίνδυνο, λαμβάνοντας υπόψη το ενδεχόμενο να συρθούν στα δικαστήρια βρισκόμενοι αντιμέτωποι με αγωγές για αποζημιώσεις.
Όπως σημειώνουν οι 46 οργανώσεις, η τακτική της νομικής παρενόχλησης των μέσων μαζικής ενημέρωσης από εταιρείες και εύπορους ιδιώτες μέσα από τους νόμους περί δυσφήμισης είναι ευρέως διαδεδομένη και εάν ψηφιστεί ως έχει η Οδηγία, θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν εναντίον ΜΜΕ και ανεξάρτητων δημοσιογράφων ακόμα ένα «όπλο», αυτό της δημοσιοποίησης εμπορικού μυστικού.
Υγεία, τρόφιμα, περιβάλλον
Οι 46 οργανώσεις, που καλούν τους ευρωβουλευτές να μην ψηφίσουν ως έχει την Οδηγία και να πιέσουν για αλλαγές προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση σε πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος, επισήμαναν τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν σε κρίσιμους τομείς, όπως η δημόσια υγεία, η ασφάλεια τροφίμων και η προστασία του περιβάλλοντος.
Για παράδειγμα, εάν η Οδηγία εγκριθεί ως έχει, οι φαρμακοβιομηχανίες θα μπορούν να βαφτίζουν «εμπορικό μυστικό» όλες τις πτυχές της κλινικής ανάπτυξης ενός φαρμάκου.
Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι οργανώσεις, η πρόσβαση σε βιοϊατρικά ερευνητικά δεδομένα από τις ρυθμιστικές αρχές, τους ερευνητές, τους γιατρούς και τους ασθενείς, ιδίως στα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου και τις ανεπιθύμητες ενέργειές του, είναι καίριας σημασίας για την προστασία της ασφάλειας των ασθενών και τη διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας και ανεξάρτητων αναλύσεων.
Όσον αφορά το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος, σύμφωνα με την Οδηγία «εμπορικό μυστικό» θα θεωρούνται πληροφορίες όπως οι εκπομπές ρύπων, η απόρριψη χημικών και τοξικών ουσιών, καθώς και η χρήση επικίνδυνων ουσιών σε είδη ένδυσης, πλαστικά αντικείμενα, καλλυντικά και προϊόντα καθαρισμού. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς το μεγάλο σκάνδαλο με τις εκπομπές ρύπων από τα πετρελαιοκίνητα οχήματα για να συνειδητοποιήσει τους κινδύνους από την ψήφιση της Οδηγίας.
Όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, με την προς ψήφιση Οδηγία υπάρχει κίνδυνος η επιστημονική εξέταση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων των αξιολογήσεων για τα τρόφιμα και τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς να μην γίνεται μετά από πλήρη πρόσβαση στις μελέτες, αφού θα είναι στη διακριτική ευχέρεια των εταιρειών να τις χαρακτηρίσουν ως «εμπορικό μυστικό».
Οι ευρωπαϊκές οργανώσεις που κάνουν καμπάνια ενημέρωσης για την απόρριψη της Οδηγίας επισημαίνουν ότι θα πρέπει να αναδιατυπωθεί ρητά, έτσι ώστε να εξαιρούνται από τον χαρακτηρισμό «εμπορικά μυστικά» πληροφορίες που αποκτώνται, χρησιμοποιούνται ή ανακοινώνονται προς το δημόσιο συμφέρον και οι προβλέψεις της να ισχύουν αποκλειστικά για εκείνους που αποκτούν πρόσβαση σε «εμπορικά μυστικά» στο πλαίσιο επιχειρηματικής κατασκοπείας και με στόχο την εμπορική αξιοποίησή τους.
Παράλληλα, επισημαίνουν ότι θα πρέπει να διασφαλίζει ότι θα εξαιρούνται από τον χαρακτηρισμό «εμπορικά μυστικά» πληροφορίες που πρέπει, εκ του νόμου – συμπεριλαμβανομένου και του διεθνούς δικαίου –, να γνωστοποιούνται στις δημόσιες αρχές, όπως επιβάλλει η απρόσκοπτη πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος.
topontiki
Κοινοβούλιο καλείται να απαντήσει εάν θα βάλει «ταφόπλακα» στις μελλοντικές αποκαλύψεις δημοσιογράφων, επιστημόνων, ακόμα και απλών πολιτών ή εάν θα καλέσει την Κομισιόν να αναθεωρήσει τις απόψεις της, που ισοδυναμούν επί της ουσίας με την επιβολή ακραίου φιμώματος.
Και αυτό γιατί εισάγεται προς ψήφιση και προς ικανοποίηση των μεγάλων εταιρειών η Οδηγία για την Προστασία των Εμπορικών Μυστικών, μια Οδηγία που, όπως καταγγέλλουν 46 ευρωπαϊκές ενώσεις δημοσιογράφων, ερευνητών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, με πρόσχημα την προστασία των εταιρειών από την εμπορική και βιομηχανική κατασκοπεία θέτει σε κίνδυνο την ελευθερία του λόγου, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Οι ευρωβουλευτές καλούνται, μάλιστα, σε αυτή την κρίσιμη ψηφοφορία λίγες ημέρες μετά την αποκάλυψη των Panama Papers από ομάδα περίπου 300 δημοσιογράφων, που έδωσε στη δημοσιότητα εκατομμύρια έγγραφα με χιλιάδες offshore εταιρείες που στήθηκαν για την αποφυγή της φορολόγησης δισεκατομμυρίων από μεγαλόσχημους πολιτικούς και επιχειρηματίες. Δημοσιογράφοι που εάν ψηφιστεί η Οδηγία θα διαπιστώσουν ότι η Mossack Fonseca , η νομική εταιρεία του Παναμά που βρίσκεται στο επίκεντρο του σκανδάλου, θα έχει στο οπλοστάσιό της ένα πολύ σημαντικό όπλο για να στραφεί εναντίον τους.
Τι προβλέπει η Οδηγία
Όπως καταγγέλλουν οι 46 οργανώσεις, το κείμενο της Οδηγίας είναι τόσο γενικό και ασαφές ως προς το τι ορίζεται ως «εμπορικό μυστικό», με αποτέλεσμα τα δικαιώματα του απορρήτου να διευρύνονται σε βαθμό που να αποτελούν τροχοπέδη για την εργασία των δημοσιογράφων, των πηγών τους, των επιστημόνων και των εργαζομένων στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Οδηγία καλύπτει τα πάντα, από φάρμακα και τρόφιμα μέχρι τις εκπομπές ρύπων των αυτοκινήτων!
Η Οδηγία, εάν ψηφιστεί, εισάγει και μια εντελώς απαράδεκτη απαίτηση, που οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς, αφού οι δημοσιογράφοι και οι εργαζόμενοι ή οι ερευνητές που θα δώσουν πληροφορίες θα πρέπει να αποδείξουν ότι «η απόκτηση, η χρήση ή αποκάλυψη των εμπορικών μυστικών ήταν απαραίτητες και ότι ο εναγόμενος ενήργησε προς το δημόσιο συμφέρον»!
Παράλληλα, σύμφωνα με τον ευρύτατο ορισμό που έχει δοθεί, όλες οι εσωτερικές πληροφορίες μέσα σε μια εταιρεία μπορεί να θεωρηθούν ως «εμπορικό μυστικό», με αποτέλεσμα η αποκάλυψή τους να είναι δυνατή μόνο με τη συγκατάθεση της εταιρείας!
Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι ότι η Οδηγία προβλέπει προληπτικά μέτρα για την απαγόρευση της δημοσιοποίησης εγγράφων και αποδείξεων κατά τη διάρκεια νομικών διαδικασιών. Αν και η πρόβλεψη θα μπορούσε να αφορά μόνο εταιρείες, μια και είναι σύνηθες φαινόμενο ορισμένες εταιρείες να προχωρούν σε μηνύσεις κατά άλλων εταιρειών με σκοπό την πρόσβαση σε εμπορικά μυστικά, η πρόβλεψη επεκτείνεται και σε άτομα.
Σύμφωνα με τις 46 οργανώσεις, οι δημοσιογράφοι θα επηρεαστούν άμεσα από την Οδηγία. Και αυτό γιατί, αν και αναφέρεται ότι το δικαίωμα στην πληροφόρηση δεν θα πρέπει να θιγεί από το περιεχόμενο της Οδηγίας, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι όντως θα δοθεί προτεραιότητα στην εξασφάλιση αυτού του δικαιώματος, με αποτέλεσμα οι δημοσιογράφοι να πρέπει κάθε φορά να σταθμίζουν τον κίνδυνο, λαμβάνοντας υπόψη το ενδεχόμενο να συρθούν στα δικαστήρια βρισκόμενοι αντιμέτωποι με αγωγές για αποζημιώσεις.
Όπως σημειώνουν οι 46 οργανώσεις, η τακτική της νομικής παρενόχλησης των μέσων μαζικής ενημέρωσης από εταιρείες και εύπορους ιδιώτες μέσα από τους νόμους περί δυσφήμισης είναι ευρέως διαδεδομένη και εάν ψηφιστεί ως έχει η Οδηγία, θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν εναντίον ΜΜΕ και ανεξάρτητων δημοσιογράφων ακόμα ένα «όπλο», αυτό της δημοσιοποίησης εμπορικού μυστικού.
Υγεία, τρόφιμα, περιβάλλον
Οι 46 οργανώσεις, που καλούν τους ευρωβουλευτές να μην ψηφίσουν ως έχει την Οδηγία και να πιέσουν για αλλαγές προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση σε πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος, επισήμαναν τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν σε κρίσιμους τομείς, όπως η δημόσια υγεία, η ασφάλεια τροφίμων και η προστασία του περιβάλλοντος.
Για παράδειγμα, εάν η Οδηγία εγκριθεί ως έχει, οι φαρμακοβιομηχανίες θα μπορούν να βαφτίζουν «εμπορικό μυστικό» όλες τις πτυχές της κλινικής ανάπτυξης ενός φαρμάκου.
Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι οργανώσεις, η πρόσβαση σε βιοϊατρικά ερευνητικά δεδομένα από τις ρυθμιστικές αρχές, τους ερευνητές, τους γιατρούς και τους ασθενείς, ιδίως στα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου και τις ανεπιθύμητες ενέργειές του, είναι καίριας σημασίας για την προστασία της ασφάλειας των ασθενών και τη διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας και ανεξάρτητων αναλύσεων.
Όσον αφορά το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος, σύμφωνα με την Οδηγία «εμπορικό μυστικό» θα θεωρούνται πληροφορίες όπως οι εκπομπές ρύπων, η απόρριψη χημικών και τοξικών ουσιών, καθώς και η χρήση επικίνδυνων ουσιών σε είδη ένδυσης, πλαστικά αντικείμενα, καλλυντικά και προϊόντα καθαρισμού. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς το μεγάλο σκάνδαλο με τις εκπομπές ρύπων από τα πετρελαιοκίνητα οχήματα για να συνειδητοποιήσει τους κινδύνους από την ψήφιση της Οδηγίας.
Όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, με την προς ψήφιση Οδηγία υπάρχει κίνδυνος η επιστημονική εξέταση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων των αξιολογήσεων για τα τρόφιμα και τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς να μην γίνεται μετά από πλήρη πρόσβαση στις μελέτες, αφού θα είναι στη διακριτική ευχέρεια των εταιρειών να τις χαρακτηρίσουν ως «εμπορικό μυστικό».
Οι ευρωπαϊκές οργανώσεις που κάνουν καμπάνια ενημέρωσης για την απόρριψη της Οδηγίας επισημαίνουν ότι θα πρέπει να αναδιατυπωθεί ρητά, έτσι ώστε να εξαιρούνται από τον χαρακτηρισμό «εμπορικά μυστικά» πληροφορίες που αποκτώνται, χρησιμοποιούνται ή ανακοινώνονται προς το δημόσιο συμφέρον και οι προβλέψεις της να ισχύουν αποκλειστικά για εκείνους που αποκτούν πρόσβαση σε «εμπορικά μυστικά» στο πλαίσιο επιχειρηματικής κατασκοπείας και με στόχο την εμπορική αξιοποίησή τους.
Παράλληλα, επισημαίνουν ότι θα πρέπει να διασφαλίζει ότι θα εξαιρούνται από τον χαρακτηρισμό «εμπορικά μυστικά» πληροφορίες που πρέπει, εκ του νόμου – συμπεριλαμβανομένου και του διεθνούς δικαίου –, να γνωστοποιούνται στις δημόσιες αρχές, όπως επιβάλλει η απρόσκοπτη πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος.
topontiki
