Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή έφερε μαζί του
την ανησυχία των δυτικών κυρίως κυβερνήσεων για την άμεση εμπλοκή του
Ιράν και άλλων μουσουλμανικών κρατών. Αυτό θα σήμαινε και την αντίστοιχη
εμπλοκή δυτικών κρατών, κυρίως των ΗΠΑ.
Τρεις μήνες μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, ο πόλεμος δεν επιμηκύνεται στην άμεση εμπλοκή τρίτων κρατών, διοχετεύεται στον Κόλπο του Άντεν, καθώς οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης επιτίθενται σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, τα περισσότερα εκ των οποίων με τελικό προορισμό τη Διώρυγα του Σουέζ.
Με άλλα λόγια, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή αποτελεί μια σοβαρή κρίση με τοπικό και περιφερειακό χαρακτήρα που, ωστόσο, επηρεάζει το εμπόριο και την παγκόσμια οικονομία.
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει αντανακλάται στην ταυτότητα των Χούθι, ποιοι είναι και ποιος είναι ο στόχος τους. Το δεύτερο ερώτημα αφορά το «δίλημμα» της διαχείρισης ή της πρόληψης των κρίσεων. Για να συνδυαστούν τα δυο ερωτήματα με την κρίση που δημιουργείται στην παγκόσμια οικονομία, αρκεί μόνο να αναρωτηθούμε εάν οι επιθέσεις των Χούθι θα μπορούσαν να προβλεφθούν και ως εκ τούτου, να αποτραπούν.
- Οι σιίτες αντάρτες Χούθι αποτελούν μια υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη και ελέγχουν ένα μεγάλο μέρος της Υεμένης. Χρηματοδοτούνται κυρίως από το Ιράν, το οποίο τους εξασφαλίζει στρατιωτική εκπαίδευση, σύγχρονο τεχνολογικό και στρατιωτικό εξοπλισμό.
Σήμερα, οι Χούθι επιτίθενται σε εμπορικά πλοία ισραηλινού και άλλου ενδιαφέροντος διαμαρτυρόμενοι για τον πόλεμο στη Γάζα. Στην πραγματικότητα, επιδιώκουν την επέκταση της φήμης τους στην ευρύτερη περιοχή και αναζητούν νομιμότητα δια μέσου της εμπλοκής τους στον πόλεμο. Κυρίως τους ενδιαφέρει να αποδείξουν ότι αξίζουν την υποστήριξη του Ιράν και αποτελούν ισάξιο μέλος του «Άξονα της Αντίστασης», ενός άτυπου συνασπισμού υπό την καθοδήγηση της ιρανικής κυβέρνησης.
Ο κόλπος του Άντεν, γνωστός και ως «σοκάκι των πειρατών», αποτελεί κρίσιμο ναυτικό διάδρομο για τη διεξαγωγή του παγκόσμιου εμπορίου. Εδώ και δεκαετίες, κράτη και διεθνείς οργανισμοί αναπτύσσουν επιχειρήσεις στα ύδατα του Άντεν, έτσι ώστε να προστατεύσουν τη δίοδο από τους πειρατές.
Ωστόσο, οι Χούθι καταφέρνουν ήδη μια αναντιστοιχία στην Ερυθρά Θάλασσα. Από τη μια πλευρά, η συμμαχία δέκα κρατών που δημιουργήθηκε προς αντιμετώπιση των Χούθι και από την άλλη μια ομάδα ανταρτών, ένας μη κρατικός δρών αναγκάζει τις μεγαλύτερες εταιρείες εμπορικών μεταφορών είτε να αναστέλλουν τα δρομολόγιά τους είτε να αλλάζουν τη διαδρομή, δηλαδή να κάνουν το γύρο της Αφρικής και να ταξιδεύουν δέκα μέρες περισσότερο.
Προκαλούν δηλαδή ένα νέο σοκ στην παγκόσμια οικονομία με καθυστερήσεις, αυξήσεις στο κόστος των μεταφορών και στις τιμές των εμπορευμάτων.
Τί μπορεί να διδάξει μια τέτοια εξέλιξη; Οι κρίσεις στον 21ο αιώνα διαδέχονται η μια την άλλη και εσχάτως ξεσπούν ταυτόχρονα. Η τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του πειρατικού φαινομένου στον Κόλπο του Άντεν θα έπρεπε να αποτελέσουν την πρότερη γνώση για την πρόβλεψη και την αποτροπή των επιθέσεων των Χούθι, δηλαδή την πρόβλεψη και την αποτροπή του ίδιου φαινομένου.
- Αυτό θα έπρεπε να είχε συμβεί και στην περίπτωση του Ισραήλ, το οποίο δεν απέτρεψε την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς. Όπως ακριβώς και η τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου παρέσυρε τις ΗΠΑ σε ένα πόλεμο διαρκείας στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, έτσι και το Ισραήλ εμπλέκεται σε ένα πόλεμο με αβέβαιη χρονική διάρκεια.
Οι ασύμμετρες κρίσεις παρασύρουν σε διαρκείς εχθροπραξίες και δημιουργούν αλυσιδωτές συνέπειες στην παγκόσμια πολιτική οικονομία. Η εντατικοποιημένη συχνότητα των κρίσεων στον 21ο αιώνα δεν επιτρέπει την οικονομική κυρίως ανάκαμψη των κρατών.
Το ζήτημα, επομένως, είναι να αναπτυχθούν μέθοδοι πρόληψης και αποτροπής των κρίσεων και όχι απλώς της (αποτυχημένης) διαχείρισής τους.
* Ειρήνη Σαββίδου
Πολιτικός Επιστήμων, Ερευνήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου
Λευκωσίας, Επικεφαλής της IS Pegasus Coaching & Consulting Ltd.
