Ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky είναι σε δεινή θέση. Η πολυδιαφημισμένη αντεπίθεση δεν έχει τους απαραίτητους πόρους – στρατιωτικούς και ανθρώπινους – για να αρχίσει και εάν τελικά
ξεκινήσει, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.Έχει να αντιμετωπίσει συν τοις άλλοις εσωτερικό μέτωπο με τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας να αμφισβητούν σχεδόν ανοιχτά την ηγεσία του.
Ευρισκόμενος σε αυτή την απελπιστική κατάσταση ο Zelensky αρχίζει να ασκεί πίεση και στους καθοδηγητές του.
Σύμφωνα με αποκλειστικό δημοσίευμα των Financial Times ο Zelensky έχει καταστήσει σαφές στους ηγέτες του ΝΑΤΟ ότι δεν θα παραστεί στη σύνοδο κορυφής του Ιουλίου στη Λιθουανία εάν δεν δοθεί οδικός χάρτης για την ένταξη του Κιέβου στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Όπως αναφέρουν οι FT, εκτός από το σχέδιο για ένταξη στη συμμαχία, ο Zelensky ζητά και ειδικές εγγυήσεις.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Dmytro Kuleba δήλωσε ότι η Ουκρανία δεν θα είναι ικανοποιημένη με καμία άλλη απόφαση της Συνόδου κορυφής του Ιουλίου πέραν της πρόσκλησης για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Νωρίτερα ο Zelensky είχε παραδεχθεί πως η χώρα του δεν θα ενταχθεί στη Βορειοατλαντική Συμμαχία μέχρι το τέλος της σύγκρουσης με τη Ρωσία, αλλά θα ήθελε την υποστήριξη των εταίρων και μια πρόσκληση για ένταξη.
Τον Σεπτέμβριο του 2022, ο Zelensky ανακοίνωσε την υποψηφιότητα της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ με διαδικασίες – εξπρές.
Πολιτική ανοιχτών θυρών αλλά όχι για την Ουκρανία
Ο γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας, Jens Stoltenberg, αναγνώρισε τη θέση του NATO σχετικά με το δικαίωμα κάθε χώρας να καθορίζει την πορεία της και τόνισε ότι η πολιτική των «ανοιχτών θυρών» παραμένει.
Τόνισε δε, πως το ΝΑΤΟ δεν θα φεισθεί προσπαθειών προκειμένου να βοηθήσει το Κίεβο να αμυνθεί.
«Η
θέση που δικαιούται η Ουκρανία είναι στο ΝΑΤΟ. Και με την πάροδο του
χρόνου, η υποστήριξή μας θα σας βοηθήσει να το κάνετε δυνατό», δήλωσε ο
Stoltenberg κατά την επίσκεψή του στο Κίεβο τον Απρίλιο του 2023.
Εάν το ΝΑΤΟ χορηγούσε καθεστώς ένταξης στην Ουκρανία, θα έσερνε αυτόματα ολόκληρη τη συμμαχία σε έναν άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία - μια πυρηνική δύναμη που έχει προειδοποιήσει ότι θα χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά της όπλα εάν διαπιστώσει υπαρξιακή απειλή.
Το τελεσίγραφο και η παρουσία στη Σύνοδο
Για το λόγο αυτό, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ έχουν ξεκαθαρίσει ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να ενταχθεί άμεσα, εάν ο πόλεμος συνεχιστεί.Έτσι, το τελεσίγραφο του Zelensky καταδεικνύει ακόμη περισσότερο τη δεινή θέση του.
Από την άλλη οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν μπορούν να καταλήξουν σε μία συμφωνία σχετικά με τις προοπτικές ένταξης της Ουκρανίας βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα.
Αρκετά μέλη του ΝΑΤΟ από το πρώην σοβιετικό μπλοκ επιδιώκουν επίσημες δεσμεύσεις για την Ουκρανία - δεσμεύσεις όπως ένας οδικός χάρτης ή ένα χρονοδιάγραμμα που θα μπορούσε να δοθεί στο Κίεβο στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στο Βίλνιους.
Τελικά ο Zelensky παρά το τελεσίγραφό του, αναμένεται να παραστεί στη Σύνοδο προκειμένου να απευθύνει μία ύστατη έκκληση για την ανάγκη της Ουκρανίας να πάρει έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη για ένταξη στο ΝΑΤΟ αλλά και περισσότερα όπλα.
Ωστόσο, ακόμη και η Ουάσιγκτον δεν φαίνεται διατεθειμένη να παράσχει επίσημες ενταξιακές υποσχέσεις στο Κίεβο, ακόμα κι αν η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Joe Biden λέει ότι παραμένει σταθερή στη δέσμευσή της στην πολιτική «ανοιχτών θυρών» του ΝΑΤΟ.
«Θα αναζητήσουμε τρόπους για να υποστηρίξουμε τις ευρωατλαντικές φιλοδοξίες της Ουκρανίας», είπε ο Dereck Hogan, ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις.
«Αλλά αυτή τη στιγμή, οι άμεσες ανάγκες στην Ουκρανία είναι πρακτικές, και επομένως θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην οικοδόμηση των αμυντικών και αποτρεπτικών δυνατοτήτων της Ουκρανίας».
Θετικό μήνυμα αλλά... χωρίς αντίκρισμα στην Ουκρανία
Η
αλήθεια είναι ότι τα σημαντικά κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ δεν καταρτίζουν
πλέον ανοιχτά έναν οδικό χάρτη για την ένταξη της Ουκρανίας, όπως έκαναν
κάποτε.
Οι ΗΠΑ και η Γαλλία περιορίζουν την υποστήριξή τους προς
την Ουκρανία λόγω των επικείμενων εκλογών και η Γερμανία έχει
επανειλημμένα δηλώσει πώς θέλει να αποτρέψει την πλήρη απομόνωση της
Ρωσίας στη μεταπολεμική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας.
Υπενθυμίζεται ότι αυτά τα κράτη - μέλη υιοθέτησαν μια εντελώς διαφορετική γλώσσα στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008, όταν συμφώνησαν πως η Ουκρανία και η Γεωργία είναι υποψήφια μέλη της συμμαχίας, αλλά δεν απέστειλαν επίσημη πρόσκληση.
Ωστόσο,
δεδομένης της ρωσικής επιτυχίας στον πόλεμο του 2008 με τη Γεωργία και
της τρέχουσας επιχείρησης αποστρατιωτικοποίησης στην Ουκρανία τα μέλη
της συμμαχίας γνωρίζουν πλήρως ότι η Ρωσία θα λάβει σκληρά μέτρα εάν
επέμβουν άμεσα.
Αν και είναι αδύνατο για την Ουκρανία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ σε αυτή τη φάση,
οι ηγέτες του ΝΑΤΟ επιδιώκουν να στείλουν ένα θετικό μήνυμα στο Κίεβο
χωρίς να λάβουν ουσιαστικές αποφάσεις σχετικά με τις αρχές ή το
χρονοδιάγραμμα πιθανής ένταξης.
Δεν θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 για την Ουκρανία
Μια τέτοια πρόταση είναι η αναβάθμιση της πολιτικής σχέσης της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ, αλλά αυτό είναι κυρίως γραφειοκρατικό ζήτημα.Υπάρχει, φυσικά, η δυνατότητα για αυξημένες και σημαντικότερες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, αλλά και πάλι, αυτό απέχει πολύ από το πολυπόθητο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, που ορίζει ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός μέλους της ισοδυναμεί με επίθεση σε ολόκληρη τη Συμμαχία.
Ταυτόχρονα, οι δυτικές χώρες αυξάνουν την πίεση στην Τουρκία για να δεχτεί τη Σουηδία στο ΝΑΤΟ, με τον πρωθυπουργό της χώρας, Ulf Kristersson, να τονίζει στους Financial Times ότι ένας νέος αντιτρομοκρατικός νόμος που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου αποτελεί «το τελευταίο μέρος» μιας συμφωνίας για την εξασφάλιση της υποστήριξης της Άγκυρας για ένταξη στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
«Αυτός ο νόμος περί τρομοκρατίας είναι η μεγάλη μας ελπίδα για το ξεκλείδωμα της κατάστασης. Τότε εναπόκειται στην Τουρκία να αποφασίσει», δήλωσε ανώτατος Σουηδός αξιωματούχος.
Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να ενθαρρύνει την Ουκρανία, επειδή το αδιέξοδο της Τουρκίας με τη Σουηδία οφείλεται στο ότι η σκανδιναβική χώρα φιλοξενεί Κούρδους και πολιτικούς αντιφρονούντες.
Η Στοκχόλμη μπορεί να ξεπεράσει αυτό το σχετικά δευτερεύον ζήτημα εάν υποκύψει στις απαιτήσεις της Άγκυρας.
Όμως ένας πόλεμος με τη Ρωσία για χάρη ενός νέου μέλους όπως η Ουκρανία είναι μια εντελώς διαφορετική και δυσοίωνη προοπτική.
Κανένα τελεσίγραφο και κανένας εκβιασμός Zelensky δεν θα αλλάξει τελικά τη θέση των κρατών – μελών του ΝΑΤΟ.
