Μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν
συνηθισμένο ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών να πεθαίνουν στη γέννα εξαιτίας
του επιλόχειου πυρετού (ή επιλόχειας λοίμωξης).
Αυτό ήταν κάτι που όλη η ανθρωπότητα είχε αποδεχθεί ως κάτι φυσιολογικό και ότι ήταν θέμα τύχης -ή «θέλημα Θεού»-
αν μία λεχώνα επιβίωνε μετά τη γέννα.Ο Ούγγρος γιατρός Ίγκνατς Ζέμελβαϊς (1818-1865) ενώ εργαζόταν ως μαιευτήρας στο Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης παρατήρησε ότι το ποσοστό θνησιμότητας των γυναικών που γεννούσαν εκεί ήταν τρεις φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των γυναικών που γεννούσαν μόνο με τη βοήθεια μαιών. Αυτή η παρατήρηση εντυπωσίασε τον γιατρό αφού οι γυναίκες στο νοσοκομείο του ήταν της υψηλής κοινωνίας και είχαν καλύτερη περίθαλψη σε σχέση με τις πτωχές γυναίκες που κατέφευγαν στις μαίες.
Ο Ζέμελβαϊς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι οι γιατροί στο νοσοκομείο της Βιέννης, όπως και σε όλα τα νοσοκομεία τότε, πραγματοποιούσαν ιατρικές επεμβάσεις ενώ παράλληλα έκαναν και τις νεκροψίες. Σε καμία περίπτωση δεν έπλεναν τα χέρια τους και μάλιστα θεωρούσαν προσβλητικό να το κάνουν πριν από μία επέμβαση. Ούτε οι μαίες έπλεναν τα χέρια τους, αλλά αυτές δεν έρχονταν σε επαφή με άλλους ασθενείς ή πτώματα!
Το 1847 ο Ζέμελβαϊς πρότεινε οι γιατροί να πλένουν τα χέρια τους με αντισηπτικό πριν οποιαδήποτε επέμβαση προκειμένου να σταματήσει ο θάνατος των λεχώνων. Στο νοσοκομείο του στη Βιέννη έπεισε κάποιους συνάδελφούς του και το ίδιο συνέβη και σε κάποιες μαιευτικές κλινικές της πόλης. Τα αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά αφού οι θάνατοι λεχώνων εξαιτίας του επιλόχειου πυρετού μέσα σε μόλις έξι μήνες έπεσαν κάτω από 1% στα συγκεκριμένα νοσηλευτικά ιδρύματα.
Ήταν ξεκάθαρο ότι ο Ζέμελβαϊς είχε κάνει μία σημαντική ανακάλυψη που θα έσωζε τη ζωή εκατομμυρίων νέων γυναικών.
Ο γιατρός δημοσιοποίησε τα ευρήματα σε βιβλία και άρθρα καθώς και σε ομιλίες του σε ιατρικά συνέδρια. Όμως, αντί να αναγνωριστεί ως ένας από τους ευεργέτες της ανθρωπότητας, μπήκε στο στόχαστρο του ιατρικού κατεστημένου της εποχής του. Του ζητήθηκε να στοιχειοθετήσει επιστημονικά τη θεωρία του ότι ο επιλόχειος πυρετός είχε ως αιτία το γεγονός ότι οι γιατροί δεν έπλεναν τα χέρια τους μετά τις νεκροψίες, κάτι που δεν μπορούσε να κάνει, αφού την εποχή εκείνη τα μικρόβια ήταν άγνωστα.
Ο Ζέμελβαϊς είχε καταλήξει στη θεωρία του, ως αποτέλεσμα παρατηρήσεων, και όχι γιατί γνώριζε την αιτία της λοίμωξης. Μόνο δεκαετίες αργότερα με τις έρευνες των Luis Paster και Lister αποδείχθηκε ότι τα μικρόβια ήταν αυτά που μετέδιδαν τις ασθένειες. Έτσι η θεωρία του απορρίφθηκε από τους μεγαλογιατρούς και ο ίδιος απολύθηκε από το Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης.
Ήταν τέτοιο το μίσος εναντίον του προσώπου του που κάποιοι «συνάδελφοί του» έφθασαν στο σημείο να τον χαρακτηρίσουν φρενοβλαβή και κατάφεραν να τον κλείσουν σε ψυχιατρική κλινική.
Μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, πέθανε στην κλινική ύστερα από άγριο ξυλοδαρμό που υπέστη από τους φύλακές της. Σήμερα το όνομα του Ίγκνατς Ζέμελβαϊς είναι σχεδόν άγνωστο εκτός της Ουγγαρίας και των μελετητών της ιατρικής ιστορίας. Όμως, χάρη σε αυτόν σώθηκαν εκατομμύρια ζωές. Ίσως αν ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων το όνομά του να ήταν πασίγνωστο!
του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού
