Η Μέρκελ ως υποκείμενο «νόσημα» της Ευρώπης (του Αλέκου Παπαναστασίου)...
Η Γερμανία επιμένει να βλέπει τον νέο,
τρομακτικό, κόσμο που αναδύεται κάθε στιγμή που περνάει, με τα μυωπικά
γυαλιά που είχε φτιάξει πριν από δέκα χρόνια. Και δυστυχώς, η πολιτική
μυωπία της καγκελαρίου δεν είναι το μόνο υποκείμενο νόσημα της ΕΕ
Σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς που ζούμε, είναι δυστυχώς
μια φράση που περιμένεις για να σε λυτρώσει, να σε καθησυχάσει: το θύμα
είχε υποκείμενα νοσήματα, άρα εσύ που δεν έχεις –ή νομίζεις ότι δεν
έχεις, αλλά ας το αφήσουμε αυτό για την ώρα– δεν κινδυνεύεις τόσο από
τον κορονοϊό αν προσέχεις. Η Ευρωπαϊκή Ενωση υποτίθεται ότι διαχρονικά «προσέχει». Σε όρους
γεωπολιτικής ανάλυσης είναι ένας φάρος μετριοπάθειας, ένα χρυσό μέτρο
δημοκρατίας ανάμεσα στον ολοκληρωτισμό της Λαϊκής Κίνας και στον ακραίο
απομονωτισμό και συντηρητισμό της Αμερικής του Ντόναλντ Τραμπ. Οι θεσμοί
της διέπονται από τις αξίες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, από τον
πολιτικό φιλελευθερισμό, την επιδίωξη της ειρήνης, την προάσπιση των
δικαιωμάτων των πολιτών και την προστασία του περιβάλλοντος· η ΕΕ είναι
μια ένωση διαφορετικών λαών που μετέτρεψε το πιο αιματοβαμμένο μέρος του
πλανήτη το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, στο πιο ειρηνικό στο δεύτερο.
Φαίνεται όμως ότι αυτή η Ενωση έχει ένα υποκείμενο νόσημα.
Αυτό εντοπίστηκε στις οθόνες όλων των ηγετών των κρατών-μελών της ΕΕ
το βράδυ της Πέμπτης. Στη Σύνοδο Κορυφής που έγινε με τηλεδιάσκεψη, η
Ανγκελα Μέρκελ είπε «nein» –για την ακρίβεια δεν μπήκε καν στον κόπο να
συζητήσει το αίτημα εννέα ομολόγων της για ένα ευρωομόλογο που θα
βοηθήσει την Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις κατακλυσμιαίες οικονομικές
επιπτώσεις της πανδημίας. Για τη Μέρκελ ο ESM είναι, λέει, «το κατάλληλο εργαλείο» και για
αυτήν την κρίση. Μιλάμε για τερατώδη άρνηση της πραγματικότητας. Καλά
καλά ο ESM δεν κατάφερε να βγάλει την Ελλάδα από την κρίση και θα
αντιμετωπίσει αυτό που ο ίδιος ο Μάριο Ντράγκι περιέγραψε ως μια
βιβλικών διαστάσεων οικονομική καταστροφή; Μπροστά στο οικονομικό
τσουνάμι του κορονοϊού, η κρίση του 2008-2009 είναι ένας ευχάριστος
περίπατος Υπό τας Φιλύρας. Η Ιταλία και η Ισπανία τής απάντησαν ότι έχει δέκα μέρες, άντε δύο εβδομάδες, να καταλάβει το λάθος της. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι η Μέρκελ και το οικονομικοπολιτικό σύστημα
του Βερολίνου δεν το βλέπουν ως λάθος. Η στάση της Γερμανίας σε αυτήν
την πρωτοφανή υγειονομική κρίση, που γίνεται οικονομική και κινδυνεύουμε
να γίνει ανθρωπιστική –επικών διαστάσεων, όχι σαν αυτή για την οποία
έκλαιγε ο Αλέξης το ’14– είναι τέτοια, που η άρνηση της Μέρκελ για το
ευρωομόλογο δεν πρέπει να συνιστά καν έκπληξη. Η Γερμανία έχει πάψει εδώ και ημέρες να συμπεριφέρεται ως κράτος-μέλος της ΕΕ. Μην πάτε μακριά. Και μόνο ότι απαγόρευσε τις εξαγωγές υγειονομικού
υλικού και επιχείρησε την ίδια ώρα να εξασφαλίσει τη μερίδα του λέοντος
από την Κίνα –η οποία υπήρξε πάντα στην καρδιά της Ανγκελα (οι παλιές
κομμουνιστικές αγάπες πάνε στον παράδεισο)– δείχνει στοιχεία μιας χώρας
που συμπεριφέρεται σχεδόν εκδικητικά απέναντι στις άλλες, υποτίθεται
φίλες. Παράλληλα δεν έχει πρόβλημα να χρηματοδοτήσει με ιλιγγιώδεις δημόσιες
δαπάνες –από τα πλεονάσματα που αποθησαύρισε όλα αυτά τα χρόνια της
κρίσης (των άλλων)– τις γερμανικές επιχειρήσεις και το γερμανικό σύστημα
υγείας. Αρνείται ωστόσο να επιτρέψει στα άλλα κράτη-μέλη να πράξουν
αναλόγως, έστω και με δανεικά. Είναι σαφές ότι η Γερμανία της Μέρκελ θεωρεί πως και η παρούσα κρίση,
η οποία όμως δεν είναι σαν καμία άλλη και εξαϋλώνει κάθε ώρα που
περνάει τεράστια μεγέθη πλούτου των εθνών, μπορεί να λυθεί με τα παλιά
καλά εργαλεία, αυτά της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Εκτιμά ότι η
Ευρωπαϊκή Ενωση δεν χρειάζεται να αλλάξει ρότα, όταν ακόμη και ο Τραμπ
ανοίγει τα θησαυροφυλάκια για να μοιράσει χρήμα στους Αμερικανούς.
Επιμένει να βλέπει τον νέο, τρομακτικό, κόσμο που αναδύεται κάθε στιγμή
που περνάει, με τα μυωπικά γυαλιά που είχε φτιάξει πριν από δέκα χρόνια.
Και δυστυχώς, η πολιτική μυωπία της Μέρκελ δεν είναι το μόνο υποκείμενο
νόσημα της Ευρώπης. Η οποία τώρα έχει δύο εβδομάδες προθεσμία να βγει
από την καραντίνα. Αλλιώς…
