Φανταστείτε να ζείτε σε μια γειτονιά όπου μπορείτε να
μάθετε από τους γείτονές σας, να καλλιεργείτε το δικό σας φαγητό, να
συμμετέχετε στην εκπαίδευση των παιδιών σας και να επανεπενδύετε στην
ευημερία της κοινότητάς σας μέσω των ημερήσιων συναλλαγών σας. Εάν διαβάζετε αυτό το άρθρο, μάλλον ενδιαφέρεστε ή συμμετέχετε ήδη σε κοινοτικό κήπο, σε συνεταιρισμό ημερήσιας φροντίδας, ή εμπορική σχολή, βιβλιοθήκη εργαλείων ή άλλη υπερτοπική πρωτοβουλία. Τα έργα αυτά, τα οποία μπορούν να βρεθούν σε όλο τον κόσμο, επιτρέπουν στις κοινότητες να δημιουργήσουν τη συλλογική τους υπηρεσία για την επίλυση των καθημερινών αναγκών και να δημιουργήσουν μια τοπική κοινή κουλτούρα, παρέχοντας έτσι μια εναλλακτική λύση για πιο βιώσιμες και κοινωνικά δίκαιες κοινότητες.
Ενώ ο τομέας των «αστικών κοινών» είναι γνωστός εδώ και κάποιο
διάστημα, υπάρχει περιορισμένη έρευνα για τις σχέσεις μεταξύ
πρωτοβουλιών όπως αυτές που αναφέρονται παραπάνω και φυσικού χώρου. Η
διδακτορική μου έρευνα στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου
Carnegie Mellon στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβανίας αναλαμβάνει αυτή τη
συναρπαστική πρόκληση να εντοπιστούν τα χωρικά πρότυπα των πρακτικών
κοινής χρήσης. Στην έρευνά μου, άντλησα από τα πεδία των κοινών, τις
κοινωνικές πρακτικές, την ανθρώπινη συμπεριφορά, την αρχιτεκτονική και
τον αστικό σχεδιασμό, μελετώντας τέσσερις σύγχρονες περιπτώσεις για την
κοινή χρήση του πολιτισμού σε Λονδίνο και Αθήνα. Ενδιαφέρομαι να μάθω τι
κοινό έχουν ένα συνεταιριστικό κέντρο ημερήσιας φροντίδας, ένα
εναλλακτικό νόμισμα, ένα πολιτιστικό κέντρο και αυτοκυβερνητικό
καταφύγιο για πρόσφυγες σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του χώρου τους.
Μερικά από τα πρώιμα ευρήματά μου θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα σε
άλλους που ερευνούν την κοινή χρήση χώρων και τα κοινά, αλλά το πιο
σημαντικό, νομίζω ότι μπορούν να υποστηρίξουν όσους/ες βρίσκονται στο
πεδίο, εργάζονται με θέμα την ανταλλαγή και τις συνεργατικές
πρωτοβουλίες.
Λοιπόν, τί έμαθα μέχρι τώρα;
Απόκτηση και οικειοποίηση χώρου: Στα αρχικά στάδια, οι πρωτοβουλίες ανταλλαγής υπηρεσιών τείνουν να αντιμετωπίζουν την πρόκληση να αποκτήσουν χώρο. Πολλές πόλεις συχνά περιορίζονται σε οικιακές και εμπορικές χρήσεις, παρέχοντας λίγες ευκαιρίες για κοινοτικές, μη κερδοσκοπικές χρήσεις. Ακόμη και αφού μια ομάδα βρει ένα χώρο, είναι συνήθως ένας χώρος που δεν έχει σχεδιαστεί για κοινή χρήση. Δεδομένου του εγγενούς δυναμισμού της κοινής δράσης των πρωτοβουλιών, τείνουν να είναι δημιουργικοί στην οικειοποίηση των χώρων τους για να καλύψουν τις αναδυόμενες ανάγκες. Προς το σκοπό αυτό προτιμάται συνήθως ένας μεγάλος ανοικτός χώρος δαπέδου, καθώς επιτρέπει την ευελιξία και μπορεί να προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.
Ταυτότητα και αλληλεπιδράσεις: Οι συνεταιριστικές πρωτοβουλίες φιλοδοξούν να συνεργάζονται με το ευρύτερο κοινό, καθώς είναι ανοιχτές και προσβάσιμες σε όλους. Για το σκοπό αυτό, είναι σημαντικό να εξεταστούν τα χαρακτηριστικά ενός χώρου που τις φιλοξενεί – για παράδειγμα, οι μεγάλες πόρτες που μπορούν να ανοίγουν διάπλατα μπορούν να λειτουργούν ως ανοιχτά σημεία, προσκαλώντας τους ανθρώπους που βρίσκονται έξω να έρθουν στην ομάδα. Ωστόσο, πέρα από το φυσικό «άνοιγμα» του χώρου, υπάρχουν μη χωρικές συνθήκες όπως η εδαφικότητα και η προβλεπόμενη ταυτότητα της ομάδας που μπορεί να δημιουργήσουν εμπόδια μεταξύ των πρωτοβουλιών και της κοινότητας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ομάδα πρέπει να καταβάλει προσπάθεια να συνεργαστεί με τη γειτονιά επεκτείνοντας τις δραστηριότητές της σε παρακείμενους δημόσιους χώρους. Τα κοντινά πάρκα, τα πεζοδρόμια ή τα τετράγωνα θα μπορούσαν να συμβάλουν στην παροχή γόνιμου εδάφους για τη διευκόλυνση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της πρωτοβουλίας και εκείνων που ενδέχεται να μην έχουν φτάσει στη φυσική θέση της ομάδας.
Τοπικό οικοσύστημα: Τέλος, για να υποστηριχθεί πλήρως μια πρωτοβουλία, πρέπει να ενσωματωθεί στην καθημερινή ρουτίνα των εμπλεκομένων. Η εγγύτητα των σπιτιών των ανθρώπων με το χώρο είναι κρίσιμη. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι πρωτοβουλίες κοινής χρήσης πρέπει να βρίσκονται σε καθαρά κατοικημένες περιοχές. Η εύρεση ενός τόπου που να έχει ένα καλό συνδυασμό οικιστικής περιοχής και τοπικού εμπορίου είναι σημαντικό για τις πρωτοβουλίες να τοποθετηθούν μέσα σε ένα υποστηρικτικό οικοσύστημα ανθρώπων, οργανισμών και επιχειρήσεων.
———————
Η Ελένη Κατρίνη είναι αρχιτέκτονας, ερευνήτρια, φωτογράφος. Αυτό το απόσπασμα ανήκει στην υπό δημοσίευση έκθεσή της με τίτλο «Creating the Everyday Commons: Towards Spatial Patterns of Sharing Culture».
———————
Πηγή: p2pfoundation.net, πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Bracket.
Λοιπόν, τί έμαθα μέχρι τώρα;
Απόκτηση και οικειοποίηση χώρου: Στα αρχικά στάδια, οι πρωτοβουλίες ανταλλαγής υπηρεσιών τείνουν να αντιμετωπίζουν την πρόκληση να αποκτήσουν χώρο. Πολλές πόλεις συχνά περιορίζονται σε οικιακές και εμπορικές χρήσεις, παρέχοντας λίγες ευκαιρίες για κοινοτικές, μη κερδοσκοπικές χρήσεις. Ακόμη και αφού μια ομάδα βρει ένα χώρο, είναι συνήθως ένας χώρος που δεν έχει σχεδιαστεί για κοινή χρήση. Δεδομένου του εγγενούς δυναμισμού της κοινής δράσης των πρωτοβουλιών, τείνουν να είναι δημιουργικοί στην οικειοποίηση των χώρων τους για να καλύψουν τις αναδυόμενες ανάγκες. Προς το σκοπό αυτό προτιμάται συνήθως ένας μεγάλος ανοικτός χώρος δαπέδου, καθώς επιτρέπει την ευελιξία και μπορεί να προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.
Ταυτότητα και αλληλεπιδράσεις: Οι συνεταιριστικές πρωτοβουλίες φιλοδοξούν να συνεργάζονται με το ευρύτερο κοινό, καθώς είναι ανοιχτές και προσβάσιμες σε όλους. Για το σκοπό αυτό, είναι σημαντικό να εξεταστούν τα χαρακτηριστικά ενός χώρου που τις φιλοξενεί – για παράδειγμα, οι μεγάλες πόρτες που μπορούν να ανοίγουν διάπλατα μπορούν να λειτουργούν ως ανοιχτά σημεία, προσκαλώντας τους ανθρώπους που βρίσκονται έξω να έρθουν στην ομάδα. Ωστόσο, πέρα από το φυσικό «άνοιγμα» του χώρου, υπάρχουν μη χωρικές συνθήκες όπως η εδαφικότητα και η προβλεπόμενη ταυτότητα της ομάδας που μπορεί να δημιουργήσουν εμπόδια μεταξύ των πρωτοβουλιών και της κοινότητας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ομάδα πρέπει να καταβάλει προσπάθεια να συνεργαστεί με τη γειτονιά επεκτείνοντας τις δραστηριότητές της σε παρακείμενους δημόσιους χώρους. Τα κοντινά πάρκα, τα πεζοδρόμια ή τα τετράγωνα θα μπορούσαν να συμβάλουν στην παροχή γόνιμου εδάφους για τη διευκόλυνση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της πρωτοβουλίας και εκείνων που ενδέχεται να μην έχουν φτάσει στη φυσική θέση της ομάδας.
Τοπικό οικοσύστημα: Τέλος, για να υποστηριχθεί πλήρως μια πρωτοβουλία, πρέπει να ενσωματωθεί στην καθημερινή ρουτίνα των εμπλεκομένων. Η εγγύτητα των σπιτιών των ανθρώπων με το χώρο είναι κρίσιμη. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι πρωτοβουλίες κοινής χρήσης πρέπει να βρίσκονται σε καθαρά κατοικημένες περιοχές. Η εύρεση ενός τόπου που να έχει ένα καλό συνδυασμό οικιστικής περιοχής και τοπικού εμπορίου είναι σημαντικό για τις πρωτοβουλίες να τοποθετηθούν μέσα σε ένα υποστηρικτικό οικοσύστημα ανθρώπων, οργανισμών και επιχειρήσεων.
———————
Η Ελένη Κατρίνη είναι αρχιτέκτονας, ερευνήτρια, φωτογράφος. Αυτό το απόσπασμα ανήκει στην υπό δημοσίευση έκθεσή της με τίτλο «Creating the Everyday Commons: Towards Spatial Patterns of Sharing Culture».
———————
Πηγή: p2pfoundation.net, πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Bracket.
Πηγή:
