Το ελληνικό πρόβλημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το «διεθνές», πλην όμως διαθέτει τη δική του ιδιαιτερότητα και δυναμική που μας επιτρέπει να το ορίσουμε ως παρέκκλιση.
Αποδίδω την αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας στις δυσμορφίες που προκαλεί η αναντιστοιχία του πολιτικού συστήματος/κράτους προς την ανθρωποκεντρική ιδιοσυστασία της ελληνικής κοινωνίας. Το πολιτικό αυτό σύστημα οδήγησε το κράτος και τους νομείς του να λειτουργούν ως λυμεωνικά παράσιτα επί του Ελληνισμού, να τον απομυζούν και να τον καταστρέφουν.Δεν ανέμενα την τωρινή κρίση για να προβώ στη διαπίστωση αυτή. Δεκαετίες επισημαίνω το γεγονός, και ουσιαστικά ανήγγειλα πριν από τη δεκαετία του 1990 την, σε συντεταγμένες βάσεις, επιχειρούμενη λεηλασία της ελληνικής χώρας και την επερχόμενη νέα συντριπτική συρρίκνωση του Ελληνισμού. Στο πλαίσιο αυτό, αρκούσε μια μικρή έστω διεθνής αναταραχή για να εκθέσει την Ελλάδα και να της προκαλέσει μια ανήκεστη βλάβη.
Η ίδια γνωσιολογική αφετηρία με οδήγησε να επισημάνω την κατεύθυνση της λεγόμενης διεθνούς εξέλιξης και τις επιπτώσεις της. Καιρό πριν την εκδήλωση της αμερικανικής κρίσης, που οδήγησε στο κλείσιμο της τράπεζας Lehman Brothers, είχα αναδείξει το γεγονός της επελθούσης ανατροπής στην ισορροπία μεταξύ κοινωνίας, κράτους και οικονομίας, την αιτιολογία της και τις επερχόμενες επιπτώσεις.
Το επιχείρημα αυτό πηγαίνει πολύ πιο πίσω, στις αναλύσεις μου της δεκαετίας του 1980 και του 1990, στις οποίες κατέγραφα τον χαρακτήρα των αλλαγών που συντελούνταν στον κόσμο της εποχής: στο επικοινωνιακό σύστημα, στην εργασία, στη σχέση κοινωνίας και πολιτικής, στην διακρατική φιλοδοξία των εθνικών θεσμών, στις επιπτώσεις της πλανητικής διακτίνωσης σημαντικών παραμέτρων του ανθρωποκεντρικού γίγνεσθαι κλπ.
Εν σπέρματι η υπέρβαση
Πυρήνας των διαπιστώσεων αυτών αποτέλεσε η καταστατική μου υπόθεση ότι οι εξελίξεις που καταγράφονταν την προηγούμενη περίοδο προανήγγειλαν την ολοκλήρωση της φάσης που σηματοδότησε η δυτική Αναγέννηση και είχε ως ζητούμενο τον ανθρωποκεντρικό μετασχηματισμό του κόσμου της δεσποτείας με πρόσημο τη μεγάλη κοσμοσυστημική κλίμακα.Η ολοκλήρωση αυτή περιείχε εν σπέρματι τις παραμέτρους της υπέρβασης της πρώιμης ανθρωποκεντρικής εποχής και την είσοδο του νεότερου κόσμου σε μια νέα πολυσήμαντη περίοδο. Της οποίας γνώρισμα έμελλε να αποτελέσει μεσοπρόθεσμα, σε θεσμικό επίπεδο, η μεταστέγαση της κοινωνίας από την ιδιωτεία στο εσωτερικό της πολιτείας.
Το αξιακό ζητούμενο της μεταστέγασης αυτής ήταν η σωρευτική διεύρυνση της ελευθερίας, από το ατομικό πεδίο σε εκείνο της κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής ελευθερίας, που ήταν αναπόφευκτο να εγείρει το ζήτημα της αμφισβήτησης της μονοσήμαντης ιδιοκτησίας του οικονομικού και προεχόντως του πολιτικού συστήματος από εξωκοινωνικούς παράγοντες.
Κινητήρια δύναμη της εξέλιξης αυτής ήταν αναπόφευκτα η ανατροπή των συσχετισμών –της ισορροπίας μεταξύ κοινωνίας και οικονομίας, που διασφαλιζόταν έως τότε εντός της κρατικής επικράτειας– και που διαφαινόταν στον ορίζοντα. Η οικονομία, έχοντας ήδη ανδρωθεί σημαντικά και διαθέτουσα το αναγκαίο όχημα της τεχνολογικής επικοινωνίας, θα διακτινωθεί στο σύνολο κοσμοσύστημα. Θα καταλάβει μια σημαίνουσα έως και μονοσήμαντη θέση στο στασίδι του μέλλοντος, ενώ η κοινωνία θα παραμείνει εγκιβωτισμένη στο αξιακό και θεσμικό περιβάλλον του 18ου αιώνα.
Το σημείο συνάντησης
Αυτό ακριβώς είναι το σημείο συνάντησης της ελληνικής κρίσης με τη λεγόμενη διεθνή κρίση. Σε ό,τι με αφορά, οι διαπιστώσεις αυτές εγγράφονται σε μια κοσμοσυστημική δυναμική και μόνον έτσι μπορούν να αποτιμηθούν σφαιρικά ως φαινόμενα. Επομένως, διατυπώσεις όπως διεθνής κρίση, παγκοσμιοποίηση και πολλές άλλες, ομολογούν την αμηχανία της νεοτερικής σκέψης ενώπιον των κοσμογονικών εξελίξεων, όχι όμως την πραγματικότητα.Γεγονός που αποκαλύπτει την απουσία στις ημέρες μας της παραμικρής αντίληψης για το αύριο. Η παγκοσμιοποίηση είχε ήδη συντελεσθεί από την εποχή της αποικιοκρατίας και υποδηλώνει την πλανητική διακτίνωση του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος. Επομένως, τα συμβαίνοντα στις ημέρες μας, σηματοδοτούν εξελίξεις, στο ήδη πλανητικά διατεταγμένο ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα, που διακρίνονται από την αλλαγή φάσης.
Άμεση εκδήλωση αυτής αποτελεί η ολική κυριαρχία των «αγορών» (της χρηματοπιστωτικής μερίδας της οικονομικής ιδιοκτησίας). Προάγγελός της, όμως, ήταν η αξιακή και θεσμική προετοιμασία της κοινωνίας να μεταβεί επίσης στο μέλλον. Στη φάση αυτή, η αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ κοινωνίας και ιδιοκτησίας του συστήματος δεν θα επιτευχθεί ούτε στο περιβάλλον του παλαιού καθεστώτος, όπως εξακολουθεί να πιστεύει η Αριστερά, που εξήγγειλε τη «διεθνή των κινημάτων».
Ούτε θα επιτευχθεί με τη μετάβαση σε ένα κοσμοσυστημικό κράτος (κοσμόπολη), καθώς αυτό παραπέμπει σε μια πολύ μακρινή εποχή από τη δική μας, εκείνη της οικουμένης. Θα επιτευχθεί εκεί όπου παράγεται ο ανθρωποκεντρισμός, δηλαδή στο εσωτερικό της κρατικής επικράτειας, με την είσοδο της κοινωνίας στην πολιτεία.
Κοσμοϊστορικό γεγονός
Αυτό καθεαυτό το γεγονός είναι κοσμοϊστορικό, διότι αναγγέλλει την εκ βάθρων αλλαγή των αξιακών-ιδεολογικών και θεσμικών παραμέτρων, με τις οποίες σταδιοδρόμησε έως τώρα ο πρώιμος ανθρωποκεντρικός άνθρωπος: τη μετάβαση από το έθνος του κράτους στο έθνος της κοινωνίας, από τον λαό στην κοινωνία των πολιτών, από την ιδιωτική ατομικότητα στην πολιτειακή ατομικότητα, από το άτομο-ιδιώτη και εντέλει υπήκοο, στο άτομο-εταίρο και εντέλει πολίτη της Πολιτείας κλπ.Το σοκ της κρίσης που προκάλεσε η είσοδος στη νέα αυτή κοσμοσυστημική φάση έγινε αισθητό με διαφορετικούς όρους στη Δύση από ότι στην Ελλάδα. Η οποία, ως εκ της ιδιαιτερότητάς της, προσφέρθηκε αυτοβούλως από την πολιτική τάξη να χρησιμεύσει ως εργαστήρι για την οικοδόμηση της πολιτικής ηγεμονίας της αγοράς. Γι’ αυτό και πριν από καιρό είχα γράψει ότι εάν το πείραμα πετύχει στην Ελλάδα είναι βέβαιο ότι θα σημάνει την καθολική του επιτυχία. Θα έχει, όμως, ως συνέπεια να επισπευσθούν οι εξελίξεις ιδίως στον Δυτικό Κόσμο.
Από την άλλη, όμως, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η είσοδος στη νέα αυτή κοσμοσυστημική φάση προσφέρει για πρώτη φορά τη σχετική βεβαιότητα ότι πλησιάζει η στιγμή κατά την οποία η ελληνική κοινωνία θα ξανασυναντηθεί σχετικώς με τον ανθρωποκεντρικό εαυτό της. Θα τα βρει εντέλει με τον βηματισμό της νεοτερικότητας, αφού η είσοδος της κοινωνίας στην πολιτεία θα ανασυνδέσει την πολιτική με το κοινό συμφέρον και εντέλει με την πολιτική ελευθερία. Απλώς, οφείλουμε να ξέρουμε ότι η προοπτική αυτή δεν αφορά στην αυριανή ημέρα.
Πηγή:
