Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών αποτελεί ένα διαχρονικό
φαινόμενο με σταθερή παρουσία στην παγκόσμια σκηνή. Θα μπορούσε κανείς
να το χαρακτηρίσει ένα πολυδιάστατο φαινόμενο, καθώς παρουσιάζει πολλές
διαφορετικές πτυχές, τρόπους έκφρασης και πρόσωπα, ενώ ταυτόχρονα στη
συντήρηση και τη διάδοσή του παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες.
Αξίζει να σημειωθεί πως, ιστορικά, μια από τις
ημερομηνίες-ορόσημο αποτελεί ο Ιούνιος του 1971, όπου ο τότε Πρόεδρος
των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ανακήρυξε τον “πόλεμο κατά των
ναρκωτικών” – γεγονός που πυροδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής για τη
καταπολέμηση της διακίνησης και της χρήσης των ναρκωτικών παγκοσμίως
(Drug Policy Alliance, n.d.).
Τα αποτελέσματα της χρήσης και της διακίνησης των
ναρκωτικών διακρίνονται σε πολλές κατηγορίες και επηρεάζουν σημαντικά
τον καθένα, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Μία από τις
πιο κοινωνικές ομάδες που επηρεάζεται σημαντικά από το φαινόμενο αυτό
είναι τα παιδιά.
Όπως θα αναφερθεί παρακάτω, τα παιδιά είναι αυτά που
πολλές φορές καταλήγουν να γίνονται θύματα της κατάχρησης των ναρκωτικών
από τους κηδεμόνες τους, ενώ πολλές φορές αποτελούν και αντικείμενο
εκμετάλλευσης από τους τελευταίους για τη διεκπεραίωση των σκοπών τους.
Αρχικά, ένα από τα πλέον διαδεδομένα ζητήματα είναι
αυτό της χρήσης ναρκωτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Drugs.ie,
n.d.). Τα αποτελέσματα που έχει η χρήση των ναρκωτικών από μία
εγκυμονούσα, είναι παρόμοια με αυτά μίας εγκύου καπνίστριας.
Επιγραμματικά, πολύ πιθανή είναι η παραμόρφωση του εμβρύου, η μεταφορά
ασθενειών, η πρόωρη γέννα, ο θάνατος του εμβρύου ή το να γεννηθεί το
παιδί με σωματικές δυσλειτουργίες ή χρόνια προβλήματα, καθώς και άλλα
προβλήματα που θα εμφανιστούν σε επόμενα στάδια της ζωής του.
Ακόμα, αξίζει να υπογραμμιστεί το γεγονός πως τα
παιδιά ανθρώπων που είναι χρήστες ναρκωτικών ενδέχεται να είναι
παραμελημένα από τους τελευταίους, να μην απολαμβάνουν βασικά δικαιώματα
και να στερούνται της γονεϊκής προσοχής, την οποία και φυσικά έχουν
ανάγκη (Justice.gov, 2016). Πιο αναλυτικά, είναι συχνές οι περιπτώσεις
αυτού του είδους, όπου οι γονείς-χρήστες ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο
για τη δόση τους και την απόκτηση ουσιών, παρά για την υγεία και την
ευημερία των τέκνων τους.
Με άλλα λόγια, παιδιά των οποίων οι γονείς
έχουν βυθιστεί στον κόσμο των ναρκωτικών ενδέχεται να καταλήγουν θύματα
συναισθηματικής και σωματικής κακοποίησης, ενώ ακόμα έχουν έλλειψη
βασικών αναγκών, όπως αναγκαία θρεπτικά συστατικά, υγειονομική
περίθαλψη, και άλλα βασικά χαρακτηριστικά για την ανατροφή τους, όπως το
φαγητό, το νερό, ακόμα και τη στέγαση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, γίνεται
αντιληπτό το πώς επηρεάζεται η ψυχολογική σταθερότητα και η σωματική
ακεραιότητα των παιδιών λόγω της κατάχρησης ναρκωτικών από τους γονείς.
Επιπροσθέτως, σημαντική είναι η περίπτωση που οι
κηδεμόνες, εκτός από χρήστες, είναι και παραγωγοί ναρκωτικών ουσιών –
όπως η μεθαμφεταμίνη, μεταξύ άλλων (Justice. gov, 2016).
Πιο
συγκεκριμένα, οι παραγωγοί μεθαμφεταμίνης συνηθίζεται να παράγουν την εν
λόγω ουσία στην οικία τους, χρησιμοποιώντας τοξικά χημικά. Τα παιδιά
που ζουν στον ίδιο χώρο εισπνέουν ή προσλαμβάνουν τέτοιες χημικές ουσίες
και άλλα παράγωγα, όπως αέρια, από τη διαδικασία παραγωγής του
ναρκωτικού. Συνεπώς, τα παραπάνω έχουν μεγάλες και σοβαρές συνέπειες και
στην υγεία τους.
Επιπλέον, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει πως τα
παιδιά γίνονται ακόμα και θύματα σύγχρονης δουλείας και παιδικής
εργασίας για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα άλλων (Dixon, 2018). Στη
συγκεκριμένη περίπτωση, για τη διακίνηση ναρκωτικών τα παιδιά και άλλες
ευπαθείς ομάδες φαντάζουν ιδανικές στα μάτια των παράνομων διακινητών.
Τα παιδιά γίνονται μεσάζοντες, φορείς και αποστολείς των ναρκωτικών,
είτε διότι δεν γίνονται άμεσος στόχος από τις αρχές, είτε επειδή είναι
εύκολο να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από άλλους, είτε διότι δεν
μπορούν να αντιδράσουν σε ό,τι τους επιβάλλεται με βία ή χωρίς (Porio
and Crisol, 2004).
Προφανώς, τα παραπάνω στιγματίζουν τα παιδιά και
δυσχεραίνουν την ομαλή διαβίωση και ανάπτυξή τους, καθώς τους στερούν
δικαιώματα όπως αυτά της ελευθερίας, της ψυχαγωγίας και του παιχνιδιού,
της ασφάλειας και ιδιαίτερα της παιδείας, ανάμεσα σε πολλά άλλα εξίσου
σημαντικά.
Μάλιστα, τα παιδιά -και οι ευπαθείς κοινωνικές
ομάδες- είναι από τα κυριότερα θύματα εκμετάλλευσης του εμπορίου λευκής
σαρκός (Global Report on Trafficking in Persons 2016, 2016). Δυστυχώς το
φαινόμενο αυτό είναι συνεχώς σε αύξηση, ενώ όλα δείχνουν ότι ο
περιορισμός του είναι δύσκολος – μα όχι ακατόρθωτος. Πιο συγκεκριμένα, η
εν λόγω περίπτωση παρατηρείται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, σε
περιοχές όπως η υποσαχάρια Αφρική, η κεντρική Αμερική και η Καραϊβική,
όπου η πλειοψηφία των θυμάτων είναι παιδιά.
Τέλος, δεν θα μπορούσε κανείς να παραλείψει το
γεγονός ότι το υπό συζήτηση φαινόμενο έχει πάρει τόσο μεγάλες
διαστάσεις, που μία από τις νέες του μορφές είναι η στρατολόγηση των
παιδιών από οργανώσεις όπως η Revolutionary Armed Forces of Colombia
(FARC) και τα μεξικανικά καρτέλ (The Christian Science Monitor, 2012).
Το αξιοσημείωτο σε αυτή την περίπτωση, πέρα από το ότι τα παιδιά
γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης από τις οργανώσεις για τη
διεκπεραίωση σκοπών τους -όπως τη διακίνηση των ναρκωτικών-, είναι το
γεγονός ότι αναγκάζουν τα παιδιά να κάνουν χρήση ναρκωτικών, ούτως ώστε
να τα χειραγωγούν ακόμα πιο εύκολα.
Επίσης, έχουν σημειωθεί περιπτώσεις
κατά τις οποίες οι οργανώσεις αναγκάζουν τα παιδιά να καταναλώσουν
ουσίες θέλοντας να τα απευαισθητοποιήσουν, με σκοπό να εκτελούν
αποτελεσματικά βίαιες πράξεις που τα διατάζουν να κάνουν, όπως
επιθέσεις, βασανιστήρια ή δολοφονίες.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, εύκολα μπορεί κανείς
να καταλάβει τη σοβαρότητα του φαινομένου τόσο σε τοπική κλίμακα όσο
και σε παγκόσμια εμβέλεια. Εν έτει 2018 ανακαλύπτονται προβλήματα που
είτε δεν είχαν γίνει αισθητά στο παρελθόν, είτε δεν υπήρχαν. Οι
ταχύτατοι ρυθμοί ζωής και ανάπτυξης της κοινωνίας στην οποία ζούμε είναι
επόμενο να φέρνει στην επιφάνεια νέα προβλήματα και νέες θεματικές, οι
οποίες φυσικά χρειάζονται τη κατάλληλη διαχείριση, πρόληψη και
αντιμετώπιση.
Η Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα
Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί μία από τις σημαντικότερες -αν όχι τη
σημαντικότερη- συμβάσεις για την προάσπιση και την εγκαθίδρυση των
κοινωνικών, πολιτισμικών, οικονομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των
παιδιών. Μέσα σε αυτή δεν υπάρχει κάποιο απτό στοιχείο που να αναφέρεται
στην εκμετάλλευση των παιδιών από ενήλικες -κηδεμόνες ή μη- για την
εξυπηρέτηση σκοπών των τελευταίων που αφορούν τη διακίνηση, χρήση και
συντήρηση των ναρκωτικών (Larsson and DuPont, 2010). Συγκεκριμένα, η
παραπάνω συνθήκη, στο 33ο άρθρο της, υπογραμμίζει ότι τα κράτη θα πρέπει
να λάβουν μέτρα για τη προστασία των παιδιών από τη χρήση, παραγωγή και
τη διακίνηση παράνομων ουσιών.
Στη πραγματικότητα, όμως, το ζήτημα εδώ δεν είναι
μόνο η προστασία των παιδιών από τα ναρκωτικά, αλλά η προστασία τους από
τις προθέσεις των ενήλικων και τις πράξεις που οι τελευταίοι κάνουν και
τα επηρεάζουν. Ας μη ξεχνάμε πως τα παιδιά, εκτός από το ότι
παραδειγματίζονται από τις πράξεις των ενηλίκων, μπορούν ευκολότερα από
τον καθένα να υιοθετήσουν τις πράξεις αυτές, και να πληγούν πολύ
σοβαρότερα απ’ ό,τι οι μεγαλύτεροί τους.
Συμπερασματικά, ο αγώνας κατά των ναρκωτικών όλο και
παρουσιάζει νέες εκδοχές και νέες συνιστώσες, με πρωταγωνιστικό ρόλο
πολλές φορές να παίζουν “οι αδύναμοι” – σε αυτή την περίπτωση τα παιδιά.
Η στέρηση της παιδικής αθωότητας και η θυσία της στο βωμό των διαθέσεων
των ενηλίκων και της χρησιμοθηρίας των τελευταίων προς όφελος των
σκοπών τους είναι ένα ακόμη απογοητευτικό δείγμα φαινομένου, που όχι
μόνο δεν προβάλλεται αρκετά, αλλά και αντιμετωπίζεται αρκετές φορές με
αδράνεια.
Κι όμως ένα τέτοιο φαινόμενο, που μακροχρόνια μπορεί
να επιφέρει σοβαρότατα κοινωνικά αποτελέσματα, οφείλει να
αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα και αμεσότητα. Το πρώτο βήμα θα αρκούσε
ίσως να είναι η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας πάνω στο εν λόγω ζήτημα,
καθώς δεν προβάλλεται όσο θα έπρεπε. Από το σημείο αυτό, ο καθένας
μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος να επηρεάσει, να ενεργήσει και να
προσπαθήσει για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού το συντομότερο
δυνατό.
Άλλωστε, αυτό δεν είναι που υποσχόμαστε όλοι στα
παιδιά; Έναν κόσμο που να χαρακτηρίζεται από ασφάλεια και ειρήνη για τα
ίδια, αλλά και για τους γύρω τους.
Ξεκινώντας από την αντιμετώπιση ζητημάτων που
αφορούν την εκμετάλλευση των παιδιών και την ανάμειξή τους με ναρκωτικά,
μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα φτάσουμε σε αυτού του είδους την κοινωνία.
Γιώργος Σκούρτης
Πηγές:
- Drug Policy Alliance. (n.d.). A Brief History of the Drug War. http://www.drugpolicy.org/issues/brief-history-drug-war
- Justice.gov. (2006). The Impact of Drugs on Society – National Drug Threat Assessment 2006. https://www.justice.gov/archive/ndic/pubs11/18862/impact.htm
- Dixon, H. (2018). Drugs trade drags children into modern slavery. The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/2018/03/26/drugs-trade-drags-children-modern-slavery/
- Drugs.ie. (n.d.). Drugs and pregnancy – Drug and Alcohol Information and Support in Ireland – Drugs.ie. http://www.drugs.ie/drugs_info/about_drugs/drugs_and_pregnancy/
- Global Report on Trafficking in Persons. (2016). 1st ed. Vienna: United Nations Office on Drugs and Crime.
- Porio, E. and Crisol, C. (2004). Use of children in the production, sales and trafficking of drugs. Geneva: ILO-IPEC.
- The Christian Science Monitor. (2012). Child drug traffickers: What can be done? https://www.csmonitor.com/World/Americas/Latin-America-Monitor/2012/0516/Child-drug-traffickers-What-can-be-done
- Larsson, M. and DuPont, R. (2010). Children: Global Victims of Drug Abuse | World Federation Against Drugs. http://wfad.se/wfad2010-presentations/235-children-global-victims-of-drug-abuse
