Την 1η Οκτωβρίου
η κυβέρνηση της Καταλονίας ζήτησε δημοψήφισμα με αίτημα την ανεξαρτησία
της, το οποίο εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο της Καταλονίας.
Ωστόσο, το εν λόγω δημοψήφισμα ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο, έπειτα από απόφαση της ισπανικής κυβέρνησης. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος -το οποίο έγκειται στην αυτοδιάθεση της εν λόγω περιοχής- παρουσιάστηκε ως έξης: «Επιθυμείτε η Καταλονία να είναι ανεξάρτητο κράτος υπό τη μορφή μίας δημοκρατίας;»
Στις 7 Σεπτεμβρίου προηγήθηκε η ψήφιση νόμου από το Καταλανικό Κοινοβούλιο, με τον οποίο προβλεπόταν η καθιέρωση του νομικού καθεστώτος στο δημοψήφισμα. Ταυτόχρονα, ο εν λόγω νόμος αφορούσε στην κατοχύρωση εξαιρετικού νομικού καθεστώτος, το οποίο θα υπαγόρευε την υπεροχή του καταλανικού δικαίου έναντι της ισπανικής νομοθεσίας.
Ο «λαός» της Καταλονίας αποφάνθηκε με ποσοστό 90% υπέρ της εθνοκρατικής απόσχισης και της -συνακόλουθης- δημιουργίας κράτους από την καταλανική κυβέρνηση.Μεταξύ άλλων, ακολούθησαν περιστατικά βίας μεταξύ της αστυνομίας της Μαδρίτης και του καταλανικού «λαού», τα οποία ανέσυραν τις επώδυνες μνήμες από τη δικτατορία του Franco. Πώς, ωστόσο, θα επηρεάσει αυτή η απόφαση την Ισπανία, και σε ποιο βαθμό θα διαμορφώσει τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς;
Στην περίπτωση εξεύρεσης μίας ικανοποιητικής -διαπραγματευτικά- λύσης και για τα δύο μέρη, η Καταλονία φαίνεται να κατέχει τα δημοσιονομικά, αλλά όχι τα απαραίτητα πολιτικά μέσα για να επιδιώξει την πλήρη ανεξαρτησία της. Συνακόλουθα, ενδέχεται να επικρατήσει γενικευμένη ανασφάλεια, καθώς και έλλειψη σταθερότητας – που μεταφράζονται σε μείωση της συνολικής εγχώριας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά για πτώση των ισπανικών αποθεματικών σε ποσοστό 2,7% και μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της τάξεως του 2,5%.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η Καταλονία αποτελεί την πιο πλούσια παραγωγικά περιοχή στην Ιβηρική Χερσόνησο, διότι φιλοξενεί 2100 ξένες εταιρείες στην επικράτειά της.
Συνεπώς, ένα -σχετικά- βελούδινο «διαζύγιο» θα εξομαλύνει πολιτικά τις σχέσεις των δύο πλευρών – με την οικονομική δυσπραγία, ωστόσο, να καθίσταται αναπόφευκτη.
Αντιθέτως, μία σκληρή διαπραγματευτική γραμμή θα έπληττε εν γένει τη διεθνή οικονομική παρουσία των συμβαλλόμενων μερών. Αρχικά, θα παρατηρείτο μποϊκοτάζ των καταλανικών παραγόμενων προϊόντων από την κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης, ενώ, παράλληλα, θα εντοπιζόταν μειωμένη επενδυτική στήριξη για την αγορά του ισπανικού και καταλανικού χρέους.Η επιδείνωση της παλαιότερης οικονομικής κρίσης θεωρείται, μάλιστα, προδιαγεγραμμένη.
Έχει λεχθεί από ερευνητές των διεθνών σχέσεων ότι το δημοψήφισμα της Καταλονίας, σε συνδυασμό με το BREXIT που προηγήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, θα έχουν επιπτώσεις «ντόμινο» και σε άλλες περιοχές οι οποίες επιθυμούν την εθνική τους αυτοδιάθεση και την απόσχιση από το κράτος στο οποίο -μέχρι πρότινος- ανήκουν. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η Λίγκα του Βορρά στην Ιταλία, η Βαυαρία στην Γερμανία, και το νότιο Τιρόλο στην Ιταλία.
Μελλοντικά, ενδέχεται να κάνουμε λόγο για μία Ευρώπη αποτελούμενη από μικρά κράτη, τα οποία θα διακρίνονται για την οικονομική τους ευμάρεια. Μάλιστα, στις μέρες μας, τα αποσχιστικά κινήματα με αίτημα την ανεξαρτησία από τη «Μητέρα Πατρίδα» δεν εδράζονται στη λαϊκή επιθυμία για αυτονομία, αλλά στην οικονομική ευρωστία της «αποστατούσας» περιοχής. Πλέον, η σύνθεση και ο χαρακτήρας της Ένωσης προσδιορίζεται αμιγώς οικονομικά – και όχι πολιτικά.
Αναφορικά με την προσφορά της Καταλονίας στην οικονομία της Ευρώπης, τα στατιστικά στοιχεία παρουσιάζονται ιδιαιτέρως επωφελή. Συγκεκριμένα, η Καταλονία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη περιφέρεια της Ισπανίας, με πληθυσμό που αγγίζει τα 7,23 εκατομμύρια – αριθμός που αντιστοιχεί στο 16% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Ταυτόχρονα, η ίδια αποτελεί τον επενδυτικό «παράδεισο» τόσο για προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, όσο και διανοούμενων, καθώς πληθώρα φοιτητών και ερευνητών εγκαθίστανται στην περιφέρεια. Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η εξαγωγική δυνατότητά της, η οποία αντιστοιχεί στο 25% του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών. Ιδιαίτερη άνοδος παρουσιάζεται στο βιομηχανικό τομέα – κυρίως σε φαρμακευτικά προϊόντα, μεταλλεύματα και χημικά.
Σε πολιτικό επίπεδο, στην περίπτωση που ευρωπαϊκά -ή μη- κράτη προβούν στην αναγνώριση της Καταλονίας ως αυτόνομου κράτους, τότε επίκεινται δυσκολίες στην άσκηση των κρατικών αρμοδιοτήτων εντός της Ένωσης, ενώ, ταυτόχρονα, τίθενται ζητήματα περί περαιτέρω διεύρυνσης και εμβάθυνσής της. Η προαναφερόμενη κατάσταση φαίνεται να δυσχεραίνει την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών – δεδομένης της αδυναμίας εξεύρεσης μίας συγκροτημένης πολιτικής λύσης αναφορικά με το Brexit. Επομένως, θα αποτελούσε ασφαλές ενδεχόμενο η άποψη ότι θα επιστρέψουμε σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 κρατών-μελών.
Η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων αποτελεί τη σπουδαιότερη έκφραση της δημοκρατίας. Η ανεξαρτησία της Καταλονίας εγκαινιάζει μία νέα εποχή στους ευρωπαϊκούς -αλλά και τους διεθνείς- πολιτικούς και διπλωματικούς συσχετισμούς, εγείροντας, όμως, το ερώτημα για τη δημοκρατικότητα μίας «πολυκρατικής» Ένωσης στον τομέα της λήψης αποφάσεων.
Είναι, σε κάθε περίπτωση, ο πλουραλισμός αποτελεσματικός στην άσκηση πολιτικής; Δεδομένων των προεξαγγελθέντων προγραμμάτων του Emmanuel Macron και της ομολόγου του, Angela Merkel, για την ανασυγκρότηση του ευρωπαϊκού στερεώματος, η πιθανή ένταξη της Καταλονίας στην Ένωση θα επιφέρει τριγμούς στις σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών.
Εν κατακλείδι, κράτη όπως η Τουρκία, η οποία αδυνατεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενδέχεται να αναγνωρίσουν την κρατική υπόσταση της Καταλονίας. Την ίδια πολιτική μπορεί να ακολουθήσει και η Ρωσία, λόγω των κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου για την εμπόλεμη κατάσταση στην Κριμαία.
Μαίρη Βαρζακάκου
powerpolitics.eu
Πηγές:
Ωστόσο, το εν λόγω δημοψήφισμα ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο, έπειτα από απόφαση της ισπανικής κυβέρνησης. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος -το οποίο έγκειται στην αυτοδιάθεση της εν λόγω περιοχής- παρουσιάστηκε ως έξης: «Επιθυμείτε η Καταλονία να είναι ανεξάρτητο κράτος υπό τη μορφή μίας δημοκρατίας;»
Στις 7 Σεπτεμβρίου προηγήθηκε η ψήφιση νόμου από το Καταλανικό Κοινοβούλιο, με τον οποίο προβλεπόταν η καθιέρωση του νομικού καθεστώτος στο δημοψήφισμα. Ταυτόχρονα, ο εν λόγω νόμος αφορούσε στην κατοχύρωση εξαιρετικού νομικού καθεστώτος, το οποίο θα υπαγόρευε την υπεροχή του καταλανικού δικαίου έναντι της ισπανικής νομοθεσίας.
Ο «λαός» της Καταλονίας αποφάνθηκε με ποσοστό 90% υπέρ της εθνοκρατικής απόσχισης και της -συνακόλουθης- δημιουργίας κράτους από την καταλανική κυβέρνηση.Μεταξύ άλλων, ακολούθησαν περιστατικά βίας μεταξύ της αστυνομίας της Μαδρίτης και του καταλανικού «λαού», τα οποία ανέσυραν τις επώδυνες μνήμες από τη δικτατορία του Franco. Πώς, ωστόσο, θα επηρεάσει αυτή η απόφαση την Ισπανία, και σε ποιο βαθμό θα διαμορφώσει τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς;
Στην περίπτωση εξεύρεσης μίας ικανοποιητικής -διαπραγματευτικά- λύσης και για τα δύο μέρη, η Καταλονία φαίνεται να κατέχει τα δημοσιονομικά, αλλά όχι τα απαραίτητα πολιτικά μέσα για να επιδιώξει την πλήρη ανεξαρτησία της. Συνακόλουθα, ενδέχεται να επικρατήσει γενικευμένη ανασφάλεια, καθώς και έλλειψη σταθερότητας – που μεταφράζονται σε μείωση της συνολικής εγχώριας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά για πτώση των ισπανικών αποθεματικών σε ποσοστό 2,7% και μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της τάξεως του 2,5%.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η Καταλονία αποτελεί την πιο πλούσια παραγωγικά περιοχή στην Ιβηρική Χερσόνησο, διότι φιλοξενεί 2100 ξένες εταιρείες στην επικράτειά της.
Συνεπώς, ένα -σχετικά- βελούδινο «διαζύγιο» θα εξομαλύνει πολιτικά τις σχέσεις των δύο πλευρών – με την οικονομική δυσπραγία, ωστόσο, να καθίσταται αναπόφευκτη.
Αντιθέτως, μία σκληρή διαπραγματευτική γραμμή θα έπληττε εν γένει τη διεθνή οικονομική παρουσία των συμβαλλόμενων μερών. Αρχικά, θα παρατηρείτο μποϊκοτάζ των καταλανικών παραγόμενων προϊόντων από την κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης, ενώ, παράλληλα, θα εντοπιζόταν μειωμένη επενδυτική στήριξη για την αγορά του ισπανικού και καταλανικού χρέους.Η επιδείνωση της παλαιότερης οικονομικής κρίσης θεωρείται, μάλιστα, προδιαγεγραμμένη.
Έχει λεχθεί από ερευνητές των διεθνών σχέσεων ότι το δημοψήφισμα της Καταλονίας, σε συνδυασμό με το BREXIT που προηγήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, θα έχουν επιπτώσεις «ντόμινο» και σε άλλες περιοχές οι οποίες επιθυμούν την εθνική τους αυτοδιάθεση και την απόσχιση από το κράτος στο οποίο -μέχρι πρότινος- ανήκουν. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η Λίγκα του Βορρά στην Ιταλία, η Βαυαρία στην Γερμανία, και το νότιο Τιρόλο στην Ιταλία.
Μελλοντικά, ενδέχεται να κάνουμε λόγο για μία Ευρώπη αποτελούμενη από μικρά κράτη, τα οποία θα διακρίνονται για την οικονομική τους ευμάρεια. Μάλιστα, στις μέρες μας, τα αποσχιστικά κινήματα με αίτημα την ανεξαρτησία από τη «Μητέρα Πατρίδα» δεν εδράζονται στη λαϊκή επιθυμία για αυτονομία, αλλά στην οικονομική ευρωστία της «αποστατούσας» περιοχής. Πλέον, η σύνθεση και ο χαρακτήρας της Ένωσης προσδιορίζεται αμιγώς οικονομικά – και όχι πολιτικά.
Αναφορικά με την προσφορά της Καταλονίας στην οικονομία της Ευρώπης, τα στατιστικά στοιχεία παρουσιάζονται ιδιαιτέρως επωφελή. Συγκεκριμένα, η Καταλονία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη περιφέρεια της Ισπανίας, με πληθυσμό που αγγίζει τα 7,23 εκατομμύρια – αριθμός που αντιστοιχεί στο 16% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Ταυτόχρονα, η ίδια αποτελεί τον επενδυτικό «παράδεισο» τόσο για προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, όσο και διανοούμενων, καθώς πληθώρα φοιτητών και ερευνητών εγκαθίστανται στην περιφέρεια. Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η εξαγωγική δυνατότητά της, η οποία αντιστοιχεί στο 25% του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών. Ιδιαίτερη άνοδος παρουσιάζεται στο βιομηχανικό τομέα – κυρίως σε φαρμακευτικά προϊόντα, μεταλλεύματα και χημικά.
Σε πολιτικό επίπεδο, στην περίπτωση που ευρωπαϊκά -ή μη- κράτη προβούν στην αναγνώριση της Καταλονίας ως αυτόνομου κράτους, τότε επίκεινται δυσκολίες στην άσκηση των κρατικών αρμοδιοτήτων εντός της Ένωσης, ενώ, ταυτόχρονα, τίθενται ζητήματα περί περαιτέρω διεύρυνσης και εμβάθυνσής της. Η προαναφερόμενη κατάσταση φαίνεται να δυσχεραίνει την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών – δεδομένης της αδυναμίας εξεύρεσης μίας συγκροτημένης πολιτικής λύσης αναφορικά με το Brexit. Επομένως, θα αποτελούσε ασφαλές ενδεχόμενο η άποψη ότι θα επιστρέψουμε σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 κρατών-μελών.
Η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων αποτελεί τη σπουδαιότερη έκφραση της δημοκρατίας. Η ανεξαρτησία της Καταλονίας εγκαινιάζει μία νέα εποχή στους ευρωπαϊκούς -αλλά και τους διεθνείς- πολιτικούς και διπλωματικούς συσχετισμούς, εγείροντας, όμως, το ερώτημα για τη δημοκρατικότητα μίας «πολυκρατικής» Ένωσης στον τομέα της λήψης αποφάσεων.
Είναι, σε κάθε περίπτωση, ο πλουραλισμός αποτελεσματικός στην άσκηση πολιτικής; Δεδομένων των προεξαγγελθέντων προγραμμάτων του Emmanuel Macron και της ομολόγου του, Angela Merkel, για την ανασυγκρότηση του ευρωπαϊκού στερεώματος, η πιθανή ένταξη της Καταλονίας στην Ένωση θα επιφέρει τριγμούς στις σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών.
Εν κατακλείδι, κράτη όπως η Τουρκία, η οποία αδυνατεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενδέχεται να αναγνωρίσουν την κρατική υπόσταση της Καταλονίας. Την ίδια πολιτική μπορεί να ακολουθήσει και η Ρωσία, λόγω των κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου για την εμπόλεμη κατάσταση στην Κριμαία.
Μαίρη Βαρζακάκου
powerpolitics.eu
Πηγές:
- CNN. (2017). Catalonia vs. Spain: Here’s what could happen next. http://money.cnn.com/2017/10/04/news/economy/catalonia-independence-spain-business/index.html?iid=hp-toplead-dom
- Huffpost. (2017). Πόσο «χρήσιμη» είναι η Καταλονία για την Ισπανία;. http://www.huffingtonpost.gr/2017/10/03/eidiseis-diethnes-katalonia-ispania-xrisimi-dimopsifisma_n_18170410.html
- Capital.gr. (2017). H Καταλονία και η «πυρηνική επιλογή». http://capital.gr/diethni/3244422/i-katalonia-kai-i-puriniki-epilogi
- Huffpost.(2017). Το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στην Καταλονία και το ντόμινο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. http://www.huffingtonpost.gr/giorgos-koulouris/-_13545_b_18153434.html
- Euronews.(2017). 6+1 πράγματα που πρέπει να ξέρετε για το δημοψήφισμα στην Καταλονία. http://gr.euronews.com/2017/09/29/6-plus-1pragmata-pou-prepei-na-xerete-gia-to-equals-dimopsifisma-stin-katalonia
- Millennials.gr (2015). Εθνοκρατική απόσχιση στην Ευρώπη: Ζήτω η ανεξαρτησία;. https://millennials.gr/secessions_in_europe/
