Σύμφωνα με τους ειδικούς, η απόφαση του διαχειριστή σχετικά με την έδρα του CHP στην Κωνσταντινούπολη απειλεί το πολυκομματικό εκλογικό σύστημα της Τουρκίας. Σε τι είδους προσωρινό καθεστώς βρίσκεται η Τουρκία και τερματίζεται το πολυκομματικό εκλογικό σύστημα;
της Γκιουλσέν Σολάκερ
Μετά την ακύρωση του Επαρχιακού Συνεδρίου της Κωνσταντινούπολης του αντιπολιτευτικού Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος -CHP που πραγματοποιήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2023, με δικαστική απόφαση, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην κύρια υπόθεση του συνεδρίου στις 15 Σεπτεμβρίου και υπάρχει συζήτηση για το εάν η κυβέρνηση στην Τουρκία προσπαθεί πραγματικά να τερματίσει το πολυκομματικό εκλογικό σύστημα μέσω της δικαστικής εξουσίας.
Το 45ο Πρωτοδικείο της Κωνσταντινούπολης, με προσωρινή απόφαση που εξέδωσε χθες, ακύρωσε το Επαρχιακό Συνέδριο της Κωνσταντινούπολης του CHP, απέλυσε τον Οζγκιούρ Τσελίκ και την τρέχουσα διοίκηση από τα καθήκοντά τους και διόρισε διαχειριστές στη θέση τους.
Μετά την απόφαση που συγκλόνισε την ατζέντα της Τουρκίας, ο πρόεδρος του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ, και ανώτεροι αξιωματούχοι βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη.
Ο πρόεδρος της επαρχίας του CHP στην Κωνσταντινούπολη, Οζγκιούρ Τσελίκ, και μέλη του κόμματος παρέμειναν στα κεντρικά γραφεία της επαρχίας χθες το βράδυ, ενώ το βράδυ θα πραγματοποιηθεί προγραμματισμένη συγκέντρωση στο Ζεϊτινμπουρνού με μεγάλη προσέλευση.
Τι να περιμένουμε στη συνέχεια;
Μετά από αυτήν την δικαστική απόφαση, ο πρόεδρος του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ, και ο πρόεδρος της επαρχίας της Κωνσταντινούπολης, Οζγκιούρ Τσελίκ, έδωσαν μηνύματα «συνέχισης του αγώνα», ενώ το CHP, εστιάζοντας στην κύρια υπόθεση του συνεδρίου, θα καταφύγει επίσης σε νομικές ενέργειες για τις εκλογές της επαρχίας της Κωνσταντινούπολης.
Η προσωρινή απόφαση του δικαστηρίου αποτελεί προληπτικό μέτρο σύμφωνα με τα άρθρα 389-394 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (HMK) και είναι δυνατή η άσκηση εφέσεων. Η κύρια ακροαματική διαδικασία για την έκδοση της τελικής απόφασης έχει προγραμματιστεί για τις 21 Σεπτεμβρίου 2025.
Ωστόσο, πριν από αυτό, η απόφαση για την κύρια υπόθεση του συνεδρίου στις 15 Σεπτεμβρίου θα είναι κρίσιμη για το μέλλον του κόμματος και της πολιτικής ζωής στην Τουρκία.
Τα στελέχη του κόμματος δεν έχουν καταφέρει να δώσουν σαφείς δηλώσεις σχετικά με την κατεύθυνση της αναμενόμενης απόφασης της 15ης Σεπτεμβρίου, τονίζοντας ότι τίποτα δεν μπορεί να εξηγηθεί από νομικούς κανόνες.
Συζητούνται διάφορα σενάρια, συμπεριλαμβανομένων εσωτερικών αναταραχών εντός του CHP και διάσπασης του κόμματος, σε περίπτωση που ακυρωθεί το κύριο συνέδριο και η ηγεσία του κόμματος μεταβιβαστεί στον πρώην πρόεδρο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Ενώ ο Κιλιτσντάρογλου φαίνεται να διατηρεί τη σιωπή του, αναφορές από τον στενό του κύκλο και δημοσιογράφους που έχουν συναντηθεί μαζί του υποδηλώνουν ότι ο πρώην πρόεδρος είναι έτοιμος να διορίσει έναν επίτροπο.
Από την άλλη πλευρά, ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος θα είναι μια χρονική περίοδος κατά την οποία το κόμμα θα επιδοθεί σε έναν δικαστικό μαραθώνιο.
Σε τι είδους «προσωρινό καθεστώς» βρίσκεται η Τουρκία;
Ο Γκιουρσέλ Τεκίν διορίστηκε ως διαχειριστής στη θέση του απολυθέντος προέδρου της επαρχίας του CHP στην Κωνσταντινούπολη, Οζγκιούρ Τσελίκ.
Ποια είναι , λοιπόν, η σημασία αυτής της τελευταίας απόφασης σχετικά με το CHP όσον αφορά την ισορροπία της εσωτερικής πολιτικής στην Τουρκία;
Ο πολιτικός επιστήμονας Μπερκ Έσεν, υπενθυμίζοντας ότι η Λαϊκή Συμμαχία ασκεί πιέσεις στο CHP εδώ και αρκετό καιρό για να το αποσχίσει από τον Εκρέμ Ιμάμογλου και στη συνέχεια να το μετατρέψει σε ένα ελεγχόμενο κόμμα της αντιπολίτευσης, λέει: «Βλέπουμε ότι γίνονται αμοιβαίες κινήσεις, η αντιπολίτευση βρίσκεται σε αμυντική θέση, πιέζεται προς τα πίσω, αλλά δεν έχουν παραδοθεί».
Ο Έσεν δήλωσε ότι η κυβέρνηση έκανε μια σκληρή παρέμβαση για να διαμορφώσει το CHP με την χθεσινή απόφαση και ότι σε απάντηση, η διοίκηση του CHP αποφάσισε να αντισταθεί, λέγοντας:
Εάν η Επαρχιακή Διοίκηση της Κωνσταντινούπολης απολυθεί στο τέλος αυτής της διαδικασίας, αυτό θα στείλει ένα πολύ σαφές μήνυμα στο CHP, ειδικά πριν από την ακρόαση της 15ης Σεπτεμβρίου.
Πιστεύω ότι η τάση είναι κάπως προς αυτή την κατεύθυνση. Το επόμενο βήμα που θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση για να πιέσει το CHP θα μπορούσε να είναι η έκδοση οριστικής απόφασης ακυρότητας και ο διορισμός του Κιλιτσντάρογλου, ή κάποιου στενού συνεργάτη του Κιλιτσντάρογλου, αλλά λιγότερο πιθανό να δεχτεί δημόσια κριτική, ως διαχειριστή για την ηγεσία του κόμματος.
Ο Έσεν απαντά στο ερώτημα προς τα πού οδεύει το πολιτικό καθεστώς στην Τουρκία στο τέλος ολόκληρης αυτής της διαδικασίας ως εξής:
Η Τουρκία εξελίσσεται σε ένα αυταρχικό καθεστώς όπου η κάλπη έχει καταστεί άνευ σημασίας, η πιθανότητα αλλαγής κυβέρνησης μέσω της κάλπης έχει σχεδόν εξαφανιστεί, αλλά οι εκλογές διεξάγονται τακτικά.
Είναι ένα καθεστώς όπου το κυβερνών μπλοκ έχει πλήρη πολιτική ηγεμονία και η αντιπολίτευση υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, αλλά προς τα εκεί οδεύει. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα προσωρινό καθεστώς.
Ο Έσεν δήλωσε ότι η επιτυχία του CHP στις τοπικές εκλογές της 31ης Μαρτίου έδειξε ότι το καθεστώς βρισκόταν ακόμη σε μια ενδιάμεση φάση και δεν είχε γίνει πλήρως αυταρχικό. Είπε ότι δεν ήταν πολύ αισιόδοξος για το μέλλον όσον αφορά την παγκόσμια συγκυρία.
Σε αυτό το πλαίσιο, το βασικό σημείο στο οποίο εφιστά την προσοχή ο Έσεν είναι ο αυξανόμενος αυταρχισμός στον κόσμο.
Ο Έσεν επισημαίνει ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες που να αντιδρούν στον αυταρχισμό στην Τουρκία και ότι στο εσωτερικό, το CHP αγωνίζεται σε μεγάλο βαθμό μόνο του.
Τόνισε ότι ο αγώνας θα συνεχιστεί «όσο το CHP και η βάση του αντιστέκονται και δεν αποδέχονται αυτή την κατάσταση», προσθέτοντας: «Το κόμμα της αντιπολίτευσης λέει ότι δεν αναγνωρίζει την απόφαση, αναλαμβάνει δράση, δεν εγκαταλείπει το επαρχιακό κτίριο και συνεχίζει τις συγκεντρώσεις του. Γι’ αυτό πιστεύω ότι βρισκόμαστε ακόμη σε ένα προσωρινό καθεστώς».
Είναι νόμιμη η ακύρωση των κομματικών εκλογών;
Εν τω μεταξύ, νομικοί εμπειρογνώμονες χαρακτηρίζουν την απόφαση του δικαστηρίου ως μια σπάνια δικαστική παρέμβαση στις εσωτερικές λειτουργίες των πολιτικών κομμάτων στο τουρκικό νομικό σύστημα.
Δικηγορικοί σύλλογοι ανακοίνωσαν ότι η δικαστική απόφαση να απολυθεί ο πρόεδρος της επαρχίας του CHP Κωνσταντινούπολης, Οζγκιούρ Τσελίκ, και να διοριστεί ο Γκιουρσέλ Τεκίν ως επίτροπος στη θέση του, ήταν «άκυρη».
Η συνταγματολόγος καθηγήτρια Σούλε Όζσόι Μπογιούνσουζ, στην εκτίμησή της προς την DW Türkçe, δήλωσε ότι η χθεσινή απόφαση του δικαστηρίου στερείται νομικής βάσης από πολλές απόψεις, τονίζοντας ότι το 45ο Πρωτοδικείο της Κωνσταντινούπολης δεν είχε καμία εξουσία να λάβει τέτοια απόφαση και ότι ασκούσε μια εξουσία που δεν είχε νομική βάση.
Τονίζοντας ότι τα πολιτικά κόμματα είναι απαραίτητα στοιχεία της δημοκρατικής πολιτικής ζωής και ότι υπάρχει νόμος περί πολιτικών κομμάτων, η Μπογιούνσουζ συνεχίζει:
Το Άρθρο 21 του Νόμου περί Πολιτικών Κομμάτων είναι σαφές. Συνεπώς, οι εκλογές για τα κεντρικά γραφεία των πολιτικών κομμάτων, τα επαρχιακά και περιφερειακά όργανα, καθώς και οι εκλογές για το Επαρχιακό Κογκρέσο και το Μεγάλο Κογκρέσο διεξάγονται υπό δικαστική εποπτεία, με μυστική ψηφοφορία και ανοιχτή καταμέτρηση ψήφων, και η διαδικασία ρυθμίζεται λεπτομερώς. Αυτές οι εκλογές διεξάγονται επίσης υπό την εποπτεία δικαστή.
Η Μπογιούνσουζ λέει ότι αυτός ο δικαστής έχει την εξουσία να ακυρώσει ή να ανανεώσει τις εκλογές εάν εντοπιστούν παρατυπίες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα των εκλογών, ότι υπάρχει προθεσμία δύο ημερών για να υποβάλετε ένσταση και ότι αυτές οι αποφάσεις είναι οριστικές.
Δηλώνοντας ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιάσει όλες αυτές τις ενέργειες ως νόμιμες μέσω καταγγελιών για διαφθορά και έτσι να δημιουργήσει συναίνεση στην κοινωνία, ο Boyunsuz επισημαίνει μια άλλη παρανομία που αναδείχθηκε με την τελευταία απόφαση, τη διακοπή της συνεχιζόμενης διαδικασίας του Κογκρέσου.
Η Μπογιούνσουζ, ο οποίος εργάζεται στον τομέα των κυβερνητικών συστημάτων και καθεστώτων από το 2007, λέει:
«Όταν το κράτος αρχίσει να λέει, “Αυτό το άτομο πρέπει να ηγηθεί αυτού του κόμματος”, δεν θα υπάρχει πλέον δημοκρατική, πολυκομματική πολιτική ζωή. Τα πολιτικά κόμματα δεν είναι κρατικοί θεσμοί και οι ηγέτες τους δεν διορίζονται από το κράτος. Ένα πολιτικό κόμμα δεν σχηματίζεται μέσω διορισμού. Προέρχεται από τον λαό. Ο λαός έχει μια αντιπροσωπευτική δύναμη, μια βάση. Όλα τα κόμματα είναι έτσι. Αυτή η βάση πρέπει να αποφασίσει.»
Σύμφωνα με την Μπογιούνσουζ, η Τουρκία κυβερνάται επί του παρόντος από «ένα νεοκομματικό καθεστώς όπου η πίστη αγοράζεται με δημόσιους πόρους» και επειδή η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει συναίνεση, ασκεί ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στην κοινωνία και την αντιπολίτευση.
Η Μπογιούνσουζ σημειώνει επίσης ότι η Τουρκία βρίσκεται σε μια μετάβαση προς ένα ηγεμονικό καθεστώς, τονίζοντας ότι η επιστροφή στη δημοκρατία είναι δυνατή σε ορισμένες περιπτώσεις και ότι το πιο κρίσιμο στοιχείο για αυτό είναι η αντίσταση του λαού.
Τι είχε συμβεί;
Στο 38ο Τακτικό Επαρχιακό Συνέδριο Κωνσταντινούπολης του CHP στις 8 Οκτωβρίου 2023, ο Οζγκιούρ Τσελίκ, τότε πρόεδρος της περιφέρειας Μπαχτσελιεβλερ, εξελέγη Πρόεδρος της Περιφέρειας Κωνσταντινούπολης με 342 ψήφους, ξεπερνώντας τον αντίπαλό του Τζεμάλ Τζανπολάτ (310 ψήφους).
Η εκλογή αυτή ερμηνεύτηκε ως νίκη για την πτέρυγα της «αλλαγής» που υποστηρίχθηκε από τον Εκρέμ Ιμάμογλου και επηρέασε τη διαδικασία του γενικού συνεδρίου του κόμματος.
Ωστόσο, η Γενική Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης ξεκίνησε έρευνα για το συνέδριο στις 4 Μαρτίου 2025, ισχυριζόμενη «εκλογική νοθεία» και «παραβίαση του Νόμου περί Πολιτικών Κομμάτων».
Το 45ο Πρωτοδικείο της Κωνσταντινούπολης εξέδωσε χθες την προσωρινή του απόφαση, ακυρώνοντας το συνέδριο, και ο Τσελίκ και το νυν διοικητικό συμβούλιο απομακρύνθηκαν από τα καθήκοντά τους.
Επιπλέον, 196 σύνεδροι απολύθηκαν και οι εκλογές για τα περιφερειακά συνέδρια της Κωνσταντινούπολης και τα επαρχιακά συνέδρια ανεστάλησαν στο πλαίσιο της διαδικασίας του 39ου Τακτικού Συνεδρίου του CHP, η οποία ξεκίνησε στις 14 Ιουλίου 2025.
Το δικαστήριο διόρισε τον πρώην Γενικό Γραμματέα του CHP και Πρόεδρο της Επαρχίας Κωνσταντινούπολης, Γκιουρσέλ Τεκίν, ως επίτροπο.
—
