Μια πρόταση του
Donald Trump για την ανάπτυξη κινεζικών ειρηνευτικών δυνάμεων στην
Ουκρανία μετά το τέλος του πολέμου, φέρεται να έχει προκαλέσει
αντιδράσεις σε Κίεβο και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Ο Αμερικανός πρόεδρος πρότεινε στη διάρκεια συνάντησης με
Η ιδέα αφορά τη δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης 1.300 χλμ. κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, με κινεζικά στρατεύματα να επιχειρούν ως ουδέτεροι παρατηρητές.
Αν και ο Λευκός Οίκος διαψεύδει ότι τέτοια συζήτηση πραγματοποιήθηκε, η διαρροή θυμίζει παλαιότερη πρόταση της Μόσχας, που είχε τεθεί στο τραπέζι ήδη από τις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης το 2022.
Πάντως επισήμως η Ρωσία δεν έθεσε το ζήτημα της αποστολής ειρηνευτικών δυνάμεων από την Κίνα στην Ουκρανία.
«Όχι», είπε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Dmitry Peskov, όταν ρωτήθηκε αν η Μόσχα συζήτησε την εμπλοκή ειρηνευτικών δυνάμεων από την Κίνα στην Ουκρανία εν μέσω δηλώσεων για την αποστολή δυτικού σώματος στη ζώνη της σύγκρουσης.
Η
πρόταση αυτή συνδέεται με μια ευρύτερη στρατηγική του Trump να πιέσει
Μόσχα και Κίεβο προς συμφωνία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την αναγνώριση
ενός «παγωμένου» πολέμου.
Η Κίνα, αν και επίσημα διαψεύδει ότι προτίθεται να στείλει στρατεύματα, έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να αναλάβει «εποικοδομητικό ρόλο» στη σύναψη ειρήνης.
Το Πεκίνο κερδίζει διπλά:
• Ενισχύει τη στρατηγική του σχέση με τη Ρωσία.
• Εμφανίζεται ως παγκόσμιος διαμεσολαβητής, ανταγωνιζόμενο ευθέως τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
Ουκρανία και Ευρώπη απορρίπτουν το σχέδιο
Για τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelensky, η συμμετοχή κινεζικών δυνάμεων ισοδυναμεί με στρατηγικό αδιέξοδο.
Η
Ουκρανία κατηγορεί το Πεκίνο ότι όχι μόνο δεν βοήθησε να σταματήσει τον
πόλεμο, αλλά αντίθετα ενίσχυσε τη Ρωσία με drones, όπλα και ακόμα και
στρατολόγηση Κινέζων μαχητών που πολεμούν στην πρώτη γραμμή.
Ο
Ουκρανός πρόεδρος έχει δηλώσει ξεκάθαρα: «Δεν χρειαζόμαστε εγγυητές που
δεν μας βοήθησαν ποτέ όταν πραγματικά τους είχαμε ανάγκη».
Οι
περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες τάσσονται επίσης κατά της πρότασης,
φοβούμενες ότι η είσοδος κινεζικών δυνάμεων θα διευρύνει την επιρροή του
Πεκίνου στην Ανατολική Ευρώπη.
Παράλληλα, η ανάθεση ενός τόσο κρίσιμου ρόλου στην Κίνα θα μπορούσε να αποδυναμώσει τον ρόλο του ΝΑΤΟ και να δώσει στη Μόσχα το δικαίωμα ουσιαστικού veto σε κάθε κίνηση άμυνας.
Η θέση της Ρωσίας: Σχέδιο «παγώματος» του πολέμου
Η Μόσχα από την πλευρά της προωθεί διαρκώς την ιδέα κινεζικής εμπλοκής ως εγγύηση ασφάλειας για την Ουκρανία. Γιατί;
1. Νομιμοποίηση: Με Κινέζους ειρηνευτές, η Ρωσία αποκτά έναν «σύμμαχο στο έδαφος», περιορίζοντας την επιρροή του ΝΑΤΟ.
2. Veto: Η αρχική ρωσική πρόταση προέβλεπε ότι οι εγγυητές (μεταξύ αυτών και η Κίνα) θα πρέπει να εγκρίνουν κάθε στρατιωτική αντίδραση. Αυτό θα έδινε στη Μόσχα πρακτικό δικαίωμα veto σε κάθε μελλοντική δυτική επέμβαση.
3. Πάγωμα του πολέμου: Η Ρωσία κερδίζει χρόνο, διατηρεί τον έλεγχο κατεχόμενων περιοχών και εμφανίζεται ως διατεθειμένη να συζητήσει «ειρήνη», ενώ στην πραγματικότητα παγιώνει τα εδαφικά της κέρδη.
Η τουρκική εναλλακτική
Αντίθετα, η Ουκρανία και η Δύση δείχνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην Τουρκία.
Ο
Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan προσφέρεται να φιλοξενήσει νέες
συνομιλίες και δηλώνει έτοιμος να συμβάλει σε ειρηνευτική αποστολή,
κυρίως στη Μαύρη Θάλασσα.
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ αλλά και
διαχρονικός «μεσολαβητής» με τη Ρωσία, εμφανίζεται ως πιο ρεαλιστικός
παίκτης σε ένα σενάριο διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης.
Τι σημαίνει στρατηγικά η πρόταση;
Η συζήτηση για κινεζικούς ειρηνευτές δεν αφορά μόνο την Ουκρανία, αλλά την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων:
• Οι ΗΠΑ (μέσω Trump) δείχνουν διατεθειμένες να «μοιραστούν» την ευθύνη με την Κίνα, ακόμα κι αν αυτό δυσαρεστεί τους Ευρωπαίους συμμάχους.
• Η Ρωσία προσπαθεί να εργαλειοποιήσει την Κίνα ώστε να διατηρήσει τον έλεγχο και να αποτρέψει δυτική στρατιωτική πίεση.
• Η Ευρώπη φοβάται ότι μετατρέπεται σε γεωπολιτικό πεδίο μάχης ανάμεσα σε τρεις υπερδυνάμεις: ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα.
• Η Ουκρανία αντιδρά, γνωρίζοντας ότι η «ειρηνευτική παγίδα» μπορεί να σημαίνει την απώλεια της ανεξαρτησίας της.
Γεωπολιτικός γρίφος η επόμενη μέρα του πολέμου
Η ιδέα κινεζικής ειρηνευτικής δύναμης, είτε εκφράστηκε επίσημα από τον Trump είτε όχι, δείχνει πόσο περίπλοκη θα είναι η «επόμενη μέρα» του πολέμου.
Για τη Ρωσία, αποτελεί στρατηγικό εργαλείο παγίωσης εδαφικών κερδών.
Για την Κίνα, μια ευκαιρία παγκόσμιας ανάδειξης.
Για την Ευρώπη, ένας εφιάλτης γεωπολιτικής διείσδυσης.
Και για την Ουκρανία, μια κόκκινη γραμμή που δεν μπορεί να παραβιαστεί.
Η πρόταση Trump στο φως της επίσκεψης Putin στο Πεκίνο - Γεωπολιτικό τσουνάμι
Η
ιδέα ανάπτυξης κινεζικών ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία δεν μπορεί
να ιδωθεί αποκομμένα από το ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο.
Την
ώρα που διακινούνταν οι πληροφορίες για τις συζητήσεις στον Λευκό Οίκο,
ο Putin ετοιμάζεται για επίσημη επίσκεψη στο Πεκίνο, εδραιώνοντας για
ακόμη μία φορά τον στρατηγικό άξονα Ρωσίας–Κίνας.
Σύμφωνα με Ρώσους αναλυτές, είναι μία πρόταση που φέρνει γεωπολιτικό τσουνάμι και προκαλεί πανικό στην Ευρώπη.
Παράλληλα
είναι μία τελευταία κίνηση του Αμερικανού προέδρου να διασώσει τη
διαπραγματευτική διαδικασία, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε
μία νέα φάση κλιμάκωσης.
Η επίσκεψη Putin έχει τριπλό μήνυμα:
1.
Ενότητα απέναντι στη Δύση – Μόσχα και Πεκίνο παρουσίασαν το μέτωπό τους
ως εναλλακτικό «κέντρο ισχύος» στον κόσμο, αμφισβητώντας την ηγεμονία
των ΗΠΑ.
2. Οικονομική συνεργασία – Υπογράφηκαν νέες ενεργειακές και
εμπορικές συμφωνίες, που καθιστούν την Κίνα τον βασικό σωσίβιο της
ρωσικής οικονομίας εν μέσω κυρώσεων.
3. Γεωπολιτικό βάρος στην
Ουκρανία – Ο Putin παρουσίασε το Πεκίνο ως πιθανό «εγγυητή ειρήνης»,
επιχειρώντας να διεθνοποιήσει τη ρωσική πρόταση για κινεζική συμμετοχή
σε μελλοντική συμφωνία.
Έτσι, η «διαρροή» περί πρότασης
Trump λειτουργεί σαν παράδοξη επιβεβαίωση της ρωσοκινεζικής στρατηγικής:
ακόμη και ο Αμερικανός πρόεδρος, σύμφωνα με τις πηγές, φέρεται να έριξε
στο τραπέζι μια ιδέα που ουσιαστικά εξυπηρετεί τη Μόσχα και αναβαθμίζει
το Πεκίνο.
Για την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ, αυτό σημαίνει ότι η μάχη για την Ουκρανία δεν είναι μόνο μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία, αλλά
και ένα test για το αν η Κίνα θα αποκτήσει σταθερή στρατιωτική παρουσία
στην καρδιά της ηπείρου – κάτι που φάνταζε αδιανόητο πριν λίγα χρόνια.
Απάντηση των ΗΠΑ στον αιφνιδιασμό Putin;
Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η «διαρροή» Trump αποτελεί και κατά κάποιο τρόπο απάντηση στην αποκάλυψη για αιφνιδιασμό των ΗΠΑ με μία καλά υπολογισμένη διπλωματική κίνηση του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin.Μετά τις συνομιλίες του με τον Αμερικανό ομόλογό του Donald Trump στην Αλάσκα στις 15/8, ο Ρώσος ηγέτης απέστειλε τον πρόεδρο της Δούμας, Vyacheslav Volodinστο Πεκίνο, παρακάμπτοντας προσωρινά την άμεση επικοινωνία με τον Xi Jinping.
Η κίνηση αυτή, που σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να μοιάζει παράδοξη, αποτελεί στην πραγματικότητα ένα σύνθετο μήνυμα τόσο προς την Κίνα όσο και προς τη Δύση.
Σύμφωνα με κινεζικές πηγές (Baizhihao), η αποστολή Volodin δεν αφορούσε μόνο σε μία τυπική ενημέρωση για τα αποτελέσματα της συνάντησης με τον Trump.
Αφορούσε επίσης τη δημιουργία κατάλληλου πλαισίου για την επικείμενη επίσκεψη του ίδιου του Putin στην Κίνα, από 31 Αυγούστου έως 3 Σεπτεμβρίου, όπου θα συμμετάσχει και στη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO).
Η γεωπολιτική συγκυρία, το timing και ο τρόπος με τον οποίο οργανώθηκε αυτή η αποστολή φανερώνουν ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο αναδόμησης των ισορροπιών ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη Μόσχα και το Πεκίνο να επιχειρούν να ορίσουν εκ νέου τη θέση τους απέναντι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Τι σημαίνει η «παράκαμψη» του Xi Jinping
Το
γεγονός ότι ο Putin δεν επικοινώνησε άμεσα με τον Κινέζο πρόεδρο αλλά
απέστειλε προσωπικό απεσταλμένο, έχει πολλαπλές ερμηνείες:
1. Διπλωματικό μήνυμα εμπιστοσύνης:
Ο Volodin είναι ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Putin, με
ισχυρή θέση στο ρωσικό πολιτικό σύστημα. Η αποστολή του σηματοδοτεί ότι
το μήνυμα που μετέφερε είχε βαρύνουσα σημασία και δεν μπορούσε να δοθεί
μέσω τηλεφώνου ή τυπικής διπλωματικής οδού.
2. Προετοιμασία εδάφους:
Ο Putin φαίνεται να προετοιμάσει το έδαφος για την επικείμενη επίσκεψή
του στο Πεκίνο, διασφαλίζοντας ότι οι συνομιλίες θα είναι
προετοιμασμένες εκ των προτέρων και χωρίς αιφνιδιασμούς.
3. Συμβολισμός για τη Δύση:
Η εικόνα ενός Ρώσου αξιωματούχου να μεταβαίνει επειγόντως στο Πεκίνο
μετά από συνομιλίες με τον Αμερικανό πρόεδρο στέλνει το μήνυμα ότι η
Ρωσία «παίζει σε δύο ταμπλό», διατηρώντας τόσο δίαυλο επικοινωνίας με
τις ΗΠΑ όσο και στρατηγικό βάθος με την Κίνα.
Η διπλωματία του Putin λειτουργεί συχνά με ισχυρούς συμβολισμούς.
Σε αυτή την περίπτωση, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο:
«Η Ρωσία μιλά με την Ουάσινγκτον, αλλά δεν παραμελεί το Πεκίνο. Η
ισορροπία αυτή είναι προσεκτικά μετρημένη, είναι μία σπουδαία
διπλωματική κίνηση, άριστα προσεγμένη».