Η ιστορία στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται... πιο γρήγορα, αυτή τη φορά με πιο βαθύ κοινωνικό, θεσμικό και οικονομικό κόστος.
Η χώρα του 2025 θυμίζει επικίνδυνα τη χώρα του 2007-2008.
Τότε,
μια ανάπτυξη φτιαγμένη από φτηνά δάνεια, κρατικές δαπάνες
Σήμερα η εικόνα είναι πανομοιότυπη και σε ορισμένα σημεία, χειρότερη.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει χτίσει ένα μοντέλο επίπλαστης ευημερίας, που μοιάζει σταθερό από μακριά, αλλά είναι έτοιμο να καταρρεύσει εκ των έσω.
Η ψευδαίσθηση της σταθερότητας
Το αφήγημα του «δημοσιονομικού πλεονάσματος» κυριαρχεί, όπως και το 2007. Μόνο που τότε δεν γνωρίζαμε ακόμα το έλλειμμα που μας περίμενε — το μάθαμε εκ των υστέρων. Σήμερα, το κράτος διαφημίζει πλεόνασμα, αλλά η κοινωνία ασφυκτιά και η οικονομία είναι ήδη τραυματισμένη από την πανδημία, την ενεργειακή κρίση και την ακρίβεια.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παραμένει έντονα αρνητικό. Το 2024 έκλεισε με έλλειμμα -6,4% του ΑΕΠ, περίπου στο ίδιο επίπεδο που βρισκόταν πριν την κρίση χρέους. Η Ελλάδα εξακολουθεί να εισάγει πολύ περισσότερα από όσα εξάγει, και αυτό είναι δομικό πρόβλημα — όχι συγκυριακό.
Το δημόσιο χρέος επίσης παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ως ποσοστό του ΑΕΠ μπορεί να εμφανίζεται μειωμένο λόγω πληθωρισμού και ονομαστικής αύξησης του ΑΕΠ, αλλά σε απόλυτους αριθμούς το χρέος αυξάνεται. Η χώρα εξακολουθεί να δανείζεται για να πληρώνει παλιά δάνεια, ενώ υποθηκεύει το μέλλον των επόμενων γενιών.
Τουρισμός: από σωσίβιο, παγίδαΗ Ελλάδα έχει μετατραπεί σε χώρα-ξενοδοχείο. Το 25% του ΑΕΠ εξαρτάται από τον τουρισμό. Το 2024 τα τουριστικά έσοδα ξεπέρασαν τα 30,2 δισ. ευρώ, όμως αυτή η εξάρτηση δεν είναι κανονικότητα — είναι παγίδα.
Το τουριστικό μοντέλο εξαντλεί φυσικούς πόρους, ιδίως το νερό σε περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας, προκαλεί οικιστική ασφυξία και αλλοιώνει τοπικές κοινωνίες.
Πρόκειται για μονοκαλλιέργεια. Όταν υπάρξει αστάθεια (π.χ. γεωπολιτική, κλιματική, διεθνής κρίση), η χώρα θα βρεθεί χωρίς εναλλακτικά στηρίγματα.
Το τουριστικό θαύμα είναι χτισμένο σε πήλινα πόδια.
Η νέα φούσκα στα ακίνητα
Οι τιμές των ακινήτων έχουν αυξηθεί θεαματικά.
Στην Αθήνα, μέσα σε πέντε χρόνια, η μέση τιμή ανά τετραγωνικό έχει σχεδόν διπλασιαστεί.
Οι νέοι αποκλείονται από την ιδιοκατοίκηση και ακόμη και από την ενοικίαση αξιοπρεπούς στέγης. Η Golden Visa, τα funds και το Airbnb δημιουργούν μια τεχνητή ζήτηση, η οποία καταπνίγει τη ζήτηση για πρώτη κατοικία.
Πρόκειται για μια νέα φούσκα.
Αγοραστική δύναμη, η μεγάλη απάτηΗ επίσημη γραμμή μιλά για ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας και αύξηση μισθών. Στην πράξη όμως:
Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα το 2024 κινήθηκε πάνω από 11%.
Ο βασικός μισθός αυξήθηκε μεν στα 830 ευρώ, αλλά η αγοραστική δύναμη μειώθηκε.
Ένα στα τρία νοικοκυριά δηλώνει ότι δυσκολεύεται να πληρώσει ρεύμα ή κοινόχρηστα.
Η νεανική ανεργία παραμένει στο 20%, ενώ η μερική απασχόληση και η επισφάλεια κυριαρχούν.
Θεσμική παρακμή χωρίς προηγούμενοΟι «εργαζόμενοι φτωχοί» είναι πια ο κανόνας. Η κοινωνική συνοχή έχει διαρραγεί.
Αν το 2007 η Ελλάδα είχε πρόβλημα διαφθοράς, το 2025 έχει πρόβλημα θεσμικής διάλυσης, βάσει όλων όσων έχουμε δει...
Πρόκειται για υπονόμευση της δημοκρατίας. Η θεσμική αποσύνθεση είναι πλέον πραγματικότητα - και δεν υπήρχε σε καμία προηγούμενη φάση της μεταπολίτευσης με αυτή την ένταση και συστηματικότητα.
Καμένη γη...
Η
κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν θα παραδώσει απλώς μια δύσκολη κατάσταση. Θα
παραδώσει ένα οικονομικό, κοινωνικό και θεσμικό τοπίο κατεστραμμένο.
Με εξαντλημένους φυσικούς πόρους, υπονομευμένους θεσμούς, διαλυμένη παραγωγική βάση και μια κοινωνία στα όρια της επιβίωσης.
Και αυτή η «καμένη γη» δεν είναι αποτέλεσμα συγκυριών. Είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών.
www.bankingnews.gr