Την Παρασκευή, 2 Μαΐου 2025, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος της Γερμανίας (Bundesamt für Verfassungsschutz, BfV) ανακοίνωσε ότι το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative für Deutschland, AfD) χαρακτηρίζεται
Η απόφαση αυτή αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς μέχρι πρότινος το AfD είχε την ετικέτα της «ύποπτης περίπτωσης» δεξιού εξτρεμισμού, ενώ μόνο ορισμένα τοπικά παραρτήματα και η νεολαία του (Junge Alternative) είχαν χαρακτηριστεί εξτρεμιστικά.
Τα γερμανικά Μέσα ενημέρωσης κάλυψαν εκτενώς την είδηση, αναλύοντας τις επιπτώσεις στην πολιτική σκηνή, τις νομικές συνέπειες και τις αντιδράσεις.
Tagesschau (ARD) – Δημόσια Τηλεόραση
Η Tagesschau, η κύρια ειδησεογραφική εκπομπή του δημόσιου δικτύου ARD, ανέφερε ότι η BfV αναβάθμισε τον χαρακτηρισμό του AfD από «ύποπτη περίπτωση» σε «αποδεδειγμένα ακροδεξιά εξτρεμιστική οργάνωση» την Παρασκευή, 2 Μαΐου 2025.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η απόφαση βασίζεται σε εκτεταμένη έρευνα, με έκθεση που ξεπερνά τις 1.000 σελίδες, η οποία τεκμηριώνει ότι το κόμμα AfD παραβιάζει την ελεύθερη δημοκρατική τάξη, προωθεί ρατσιστικές και αντιδημοκρατικές απόψεις, και περιφρονεί την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Η Tagesschau τόνισε ότι η αναβάθμιση αυτή αναμενόταν από το 2024, αλλά η BfV καθυστέρησε τη δημοσιοποίηση λόγω των ομοσπονδιακών εκλογών του Φεβρουαρίου 2025.
Η έκθεση της BfV επικαλείται δηλώσεις στελεχών του AfD που υποστηρίζουν εθνοκεντρικές αντιλήψεις, ιδιαίτερα κατά μεταναστών και μουσουλμάνων.
Η απόφαση επιτρέπει στις μυστικές υπηρεσίες να χρησιμοποιούν ενισχυμένα μέτρα παρακολούθησης, όπως υποκλοπές και πληροφοριοδότες, κατόπιν έγκρισης από την αρμόδια επιτροπή της Μπούντεσταγκ.
Η Tagesschau ανέφερε ότι η απόφαση μπορεί να πυροδοτήσει συζητήσεις για πιθανή απαγόρευση του AfD, αν και αυτό απαιτεί ξεχωριστή νομική διαδικασία μέσω του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου, του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου ή της κυβέρνησης.
Νάνσι Φέσερ (Nancy Faeser), Υπουργός Εσωτερικών: Δικαιολόγησε την απόφαση, δηλώνοντας ότι το AfD αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία.
Μίχαελ Γκέτσενμπεργκ (Michael Götschenberg), ειδικός ασφαλείας της ARD: Σχολίασε ότι η απόφαση ενισχύει τη συζήτηση για την «τείχος προστασίας» (Brandmauer) κατά του AfD, αλλά δεν οδηγεί αυτόματα σε απαγόρευση.
Φόλκερ Μπέμε-Νέσλερ (Volker Boehme-Neßler), συνταγματολόγος: Εξέφρασε έκπληξη και προβληματισμό για την απόφαση, θεωρώντας την νομικά αμφιλεγόμενη.
Der Spiegel
Το περιοδικό Der Spiegel επικεντρώθηκε στις νομικές και πολιτικές επιπτώσεις της απόφασης.
Ανέφερε ότι η έκθεση των 1.100 σελίδων της BfV τεκμηριώνει την «αντισυνταγματική» στάση του AfD, με έμφαση σε δηλώσεις που υπονομεύουν το κράτος δικαίου και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Το Der Spiegel υπογράμμισε ότι η νέα κατηγοριοποίηση μειώνει το νομικό όριο για την παρακολούθηση του κόμματος, επιτρέποντας στις Αρχές να χρησιμοποιούν πιο επεμβατικές μεθόδους.
Η απόφαση θεωρείται ιστορική, καθώς είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη Γερμανία που ένα κόμμα με εθνική εκπροσώπηση στην Μπούντεσταγκ χαρακτηρίζεται εξτρεμιστικό.
Το Der Spiegel ανέφερε ότι η απόφαση μπορεί να επηρεάσει την εκλογική δυναμική του AfD, το οποίο ήρθε δεύτερο στις εκλογές του Φεβρουαρίου 2025.
Το περιοδικό σημείωσε τη στήριξη του Έλον Μασκ (Elon Musk) στο AfD, αναφέροντας παλαιότερο άρθρο του στη Die Welt υπέρ του κόμματος, κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις.
Άλις Βάιντελ (Alice Weidel), πρόεδρος του AfD: Το Der Spiegel αναφέρθηκε στην ηγεσία της, σημειώνοντας ότι η ίδια δεν έχει σχολιάσει ακόμη την απόφαση.
Έλον Μασκ (Elon Musk): Η υποστήριξή του στο AfD αναφέρθηκε ως παράγοντας που περιπλέκει την εικόνα του κόμματος διεθνώς.
Die Welt
Η συντηρητική εφημερίδα Die Welt παρουσίασε μια πιο επιφυλακτική στάση, εστιάζοντας στις πιθανές νομικές προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει η απόφαση της BfV.
Ανέφερε ότι το AfD ενδέχεται να προσφύγει στα δικαστήρια, όπως είχε κάνει το 2024, όταν το Ανώτερο Διοικητικό Δικαστήριο του Μίνστερ επικύρωσε τον χαρακτηρισμό του ως «εν δυνάμει εξτρεμιστικού».
Η Die Welt τόνισε ότι η απόφαση δεν συνεπάγεται αυτόματη απαγόρευση, αλλά ενισχύει την πίεση στο κόμμα.
Η εφημερίδα ανέφερε ότι η απόφαση μπορεί να αποξενώσει μετριοπαθείς ψηφοφόρους του AfD, αλλά να ενισχύσει τη βάση του στα ανατολικά κρατίδια, όπου το κόμμα έχει ισχυρή παρουσία.
Η Die Welt επικαλέστηκε δηλώσεις πολιτικών από το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), όπως του Φρίντριχ Μερτς (Friedrich Merz), ο οποίος έχει κατηγορηθεί ότι δεν αποκλείει πλήρως τη συνεργασία με το AfD.
Φρίντριχ Μερτς (Friedrich Merz), πρόεδρος του CDU: Η εφημερίδα σχολίασε την αμφιλεγόμενη στάση του έναντι του AfD.
Μπγιορν Χέκε (Björn Höcke), ηγετικό στέλεχος του AfD στη Θουριγγία: Αναφέρθηκε ως εκπρόσωπος της πιο ακραίας πτέρυγας του κόμματος.
Süddeutsche Zeitung
Η Süddeutsche Zeitung επικεντρώθηκε στις κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες της απόφασης.
Ανέφερε ότι η κατηγοριοποίηση του AfD ως εξτρεμιστικού ενδέχεται να πολώσει περαιτέρω την γερμανική κοινωνία, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Σαξονία, η Σαξονία-Άνχαλτ και η Θουριγγία, όπου το κόμμα έχει ισχυρή υποστήριξη.
Η εφημερίδα τόνισε ότι η απόφαση δίνει στη BfV τη δυνατότητα να παρακολουθεί στενότερα το κόμμα, αλλά προειδοποίησε ότι μπορεί να ενισχύσει την αφήγηση του AfD ως «θύματος» του κατεστημένου.
Η εφημερίδα ανέλυσε την ιστορική σημασία της απόφασης, συγκρίνοντάς την με την αποτυχημένη προσπάθεια απαγόρευσης του νεοναζιστικού NPD το 2017.
Η Süddeutsche Zeitung σημείωσε ότι η απόφαση μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις του AfD με άλλα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα.
Νάνσι Φέσερ (Nancy Faeser): Επαναλήφθηκε η δήλωσή της ότι το AfD απειλεί τη δημοκρατία.
Άλις Βάιντελ (Alice Weidel): Η εφημερίδα ανέφερε ότι η ηγεσία του AfD ετοιμάζει νομική αντεπίθεση.
Αντιδράσεις και επιπτώσεις
Πολιτικές αντιδράσεις: Τα γερμανικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι η απόφαση ενίσχυσε τη συζήτηση για την «τείχος προστασίας» (Brandmauer), δηλαδή την άρνηση των mainstream κομμάτων να συνεργαστούν με το AfD.
Ωστόσο, η αμφιλεγόμενη στάση του Φρίντριχ Μερτς (Friedrich Merz) του CDU, ο οποίος δεν έχει αποκλείσει έμμεση συνεργασία, προκάλεσε κριτική.
Νομικές επιπτώσεις: Η απόφαση επιτρέπει στη BfV να χρησιμοποιεί μεθόδους όπως υποκλοπές, στρατολόγηση πληροφοριοδοτών και οικονομικές έρευνες, κατόπιν έγκρισης.
Κοινωνικές επιπτώσεις: Τα ΜΜΕ σημείωσαν ότι η απόφαση μπορεί να ενισχύσει την πόλωση, με το AfD να παρουσιάζεται ως «διωκόμενο» από το κατεστημένο, κάτι που μπορεί να προσελκύσει περισσότερους υποστηρικτές στα ανατολικά κρατίδια.
Η απόφαση της BfV να χαρακτηρίσει το AfD ως «αποδεδειγμένα ακροδεξιά εξτρεμιστική οργάνωση» την Παρασκευή, 2 Μαΐου 2025, καλύφθηκε εκτενώς από τα γερμανικά ΜΜΕ, με έμφαση στις νομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες.
Πηγές όπως η Tagesschau, το Der Spiegel, η Die Welt και η Süddeutsche Zeitung ανέδειξαν την ιστορική σημασία της απόφασης, αλλά και τις προκλήσεις που εγείρει, όπως η πιθανή νομική αντίδραση του AfD και η περαιτέρω πόλωση της κοινωνίας.
Η απόφαση ενισχύει την παρακολούθηση του κόμματος, αλλά δεν οδηγεί αυτόματα σε απαγόρευση, αφήνοντας ανοιχτό το ζήτημα της πολιτικής του επιρροής στη Γερμανία.
Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative für Deutschland, AfD), που ιδρύθηκε το 2013, έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και επιδραστικές πολιτικές δυνάμεις στη Γερμανία.
Το 2025, μετά την πρόωρη βουλευτική εκλογή της 23ης Φεβρουαρίου, η AfD κατέγραψε σημαντική άνοδο, αναδεικνυόμενη σε δεύτερη ισχυρότερη δύναμη στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο (Bundestag).
Πολιτική άνοδος και εκλογική επιτυχία
Η AfD, με κεντρική φυσιογνωμία την υποψήφια καγκελάριο Αλίκη Βάιντελ (Alice Weidel), πέτυχε ιστορικό αποτέλεσμα στις εκλογές του 2025, διπλασιάζοντας σχεδόν τα ποσοστά της σε σχέση με το 2021.
Σύμφωνα με το ZDFheute, η AfD αναδείχθηκε δεύτερη ισχυρότερη δύναμη, εξασφαλίζοντας 152 έδρες στο Bundestag.
Οι δημοσκοπήσεις πριν και μετά τις εκλογές, όπως αυτές της Φόρσα (Forsa) για το RTL/ntv, έδειξαν σταθερή υποστήριξη περίπου 24-26%, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στα ανατολικά κρατίδια, όπως η Σαξονία (36%) και η Θουριγγία (35%).
Η επιτυχία της AfD αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες:
Αντιπολιτευτική στάση: Η κατάρρευση της κυβέρνησης συνασπισμού της «Φωτεινής Σηματοδότησης» (Ampel) το Νοέμβριο του 2024, λόγω εσωτερικών διαφωνιών, δημιούργησε πολιτικό κενό, το οποίο η AfD εκμεταλλεύτηκε, παρουσιαζόμενη ως εναλλακτική στις παραδοσιακές «παλιές» δυνάμεις.
Μεταναστευτικό και οικονομία: Το μεταναστευτικό ζήτημα, η ενεργειακή κρίση και η δυσαρέσκεια για την οικονομική πολιτική ενίσχυσαν το αφήγημα της AfD, που επικεντρώνεται σε εθνικιστικές και ευρωσκεπτικιστικές θέσεις.
Ανατολική Γερμανία: Σύμφωνα με τον Βόρειο Γερμανικό Ραδιοτηλεοπτικό Οργανισμό (NDR), η AfD αναδείχθηκε πρώτη δύναμη στη Μεκλεμβούργη-Δυτική Πομερανία με 31%, αντικατοπτρίζοντας τη δυσαρέσκεια για την αντιληπτή «δυτική» κυριαρχία στην πολιτική και τα ΜΜΕ.
Πολιτικό πρόγραμμα και θέσεις
Το πρόγραμμα της AfD για το 2025, όπως παρουσιάστηκε από το Ραδιόφωνο Γερμανίας (Deutschlandfunk), περιλαμβάνει ριζοσπαστικές προτάσεις που αντικατοπτρίζουν τη δεξιά λαϊκιστική και εθνικιστική της ταυτότητα:
Dexit: Αίτημα για έξοδο της Γερμανίας από την ΕΕ και επιστροφή σε εθνικό νόμισμα.
Μετανάστευση: Απόρριψη του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, κατάργηση του δικαιώματος εργασίας για αιτούντες άσυλο και προώθηση «εθελοντικού επαναπατρισμού» μέσω οικονομικών κινήτρων ή κυρώσεων σε χώρες προέλευσης.
Ενέργεια: Επανεκκίνηση πυρηνικών εργοστασίων, παράταση λειτουργίας ανθρακικών μονάδων και αποκατάσταση των αγωγών Nord Stream.
Κοινωνία: Περιορισμός των αμβλώσεων, έμφαση στη «δυοφιλική πραγματικότητα» και κατάργηση του «αυτοπροσδιορισμού φύλου».
Αυτές οι θέσεις, αν και ελκυστικές για ένα τμήμα του εκλογικού σώματος, έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις λόγω της ριζοσπαστικότητάς τους και της απόρριψης βασικών πυλώνων της γερμανικής μεταπολεμικής συναίνεσης, όπως η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Νομικές και κοινωνικές προκλήσεις
Η AfD αντιμετωπίζει σοβαρές νομικές και κοινωνικές προκλήσεις.
Η νεολαία της, Νεαρή Εναλλακτική (Junge Alternative), διαλύθηκε τον Απρίλιο του 2025, καθώς κρίθηκε επίσης εξτρεμιστική, αν και η AfD προχώρησε στη δημιουργία νέας νεανικής οργάνωσης για να αποφύγει πιθανή απαγόρευση.
Σημαντικά νομικά ζητήματα περιλαμβάνουν:
Υπόθεση κατασκοπείας: Ένας πρώην συνεργάτης του ευρωβουλευτή Μαξιμιλιανού Κρα (Maximilian Krah) κατηγορήθηκε για κατασκοπεία υπέρ της Κίνας, προκαλώντας ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια.
Υπόθεση δωρεάς: Η AfD κατέβαλε προληπτικά 2,35 εκατομμύρια ευρώ στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση λόγω υποψιών ότι μια μεγάλη δωρεά για την προεκλογική της καμπάνια προήλθε από «αχυράνθρωπο» και όχι από πρώην πολιτικό της αυστριακής FPÖ, όπως δηλώθηκε.
Κοινωνικά, η AfD παραμένει απομονωμένη από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις.
Κανένα κόμμα, συμπεριλαμβανομένων των Χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU), Σοσιαλδημοκρατών (SPD), Πρασίνων και Αριστεράς, δεν δέχεται συνεργασία μαζί της, διατηρώντας το λεγόμενο «τείχος προστασίας».
Ωστόσο, ορισμένοι πολιτικοί της CDU, όπως ο Γενς Σπαν (Jens Spahn), προκάλεσαν αντιδράσεις προτείνοντας πιο «κανονική» μεταχείριση της AfD, όπως η ανάθεση προεδριών επιτροπών στο Bundestag, προκαλώντας έντονη κριτική από τους Σοσιαλδημοκράτες και εσωτερικές εντάσεις στην Ένωση.
Αντιδράσεις και δημόσιος διάλογος
Ο δημόσιος διάλογος για την AfD επικεντρώνεται στο δίλημμα της «ένταξης ή απομόνωσης». Σύμφωνα με το tagesschau.de, οι απόψεις διίστανται:
Ο πολιτικός επιστήμονας Βόλφγκανγκ Μέρκελ (Wolfgang Merkel) υποστηρίζει ότι η ανάθεση προεδριών επιτροπών στην AfD θα μπορούσε να αποδυναμώσει την «θύμισή» της, ενώ ο ερευνητής δεξιού εξτρεμισμού Ματίας Κουέντ (Matthias Quent) θεωρεί ότι η ενσωμάτωση ενισχύει την κανονικοποίηση της AfD, καθώς η θυματοποίηση αποτελεί βασικό στοιχείο της ιδεολογίας της.
Η Πρόεδρος του Bundestag Γιούλια Κλέκνερ (Julia Klöckner) έχει δηλώσει ότι θα μεσολαβήσει αν οι κοινοβουλευτικές ομάδες δεν καταλήξουν σε συμφωνία για τον χειρισμό της AfD, υποδεικνύοντας την πολυπλοκότητα του ζητήματος.
Η AfD έχει επίσης προκαλέσει αντιδράσεις λόγω της στάσης της σε ιστορικά και πολιτιστικά ζητήματα.
Η δήλωση της Αλίκης Βάιντελ ότι ο Χίτλερ ήταν «κομμουνιστής» και η απαίτηση της AfD για κατάργηση συμβόλων όπως η σημαία του ουράνιου τόξου σε σχολεία της Σαξονίας-Άνχαλτ έχουν εντείνει τις εντάσεις.
Η κάλυψη της AfD από τα γερμανικά ΜΜΕ παραμένει έντονα πολωτική.
Σύμφωνα με ανάλυση του tagesschau.de, η AfD απεικονίζεται συχνά ως «πρόβλημα», ιδιαίτερα στα ανατολικά κρατίδια, όπου συνδέεται με όρους όπως «δεξιός εξτρεμισμός», «Pegida» και «ξενοφοβία».
Αυτή η απεικόνιση έχει οδηγήσει σε δυσαρέσκεια μεταξύ των κατοίκων της Ανατολικής Γερμανίας, με το 77% των ερωτηθέντων σε έρευνα του Κεντρικού Γερμανικού Ραδιοτηλεοπτικού Οργανισμού (MDR) να θεωρούν ότι τα ΜΜΕ παρουσιάζουν την περιοχή αρνητικά.
Παράλληλα, η AfD εκμεταλλεύεται αυτή την αντίληψη, προβάλλοντας τον εαυτό της ως «φωνή των αποκλεισμένων».
Σύμφωνα με τη WELT, η AfD έχει καταφέρει να εδραιώσει την παρουσία της στις τοπικές κοινωνίες, ιδιαίτερα στην Ανατολική Γερμανία, μέσω συνεχούς παρουσίας σε δημόσιους χώρους, σε αντίθεση με άλλα κόμματα που εμφανίζονται κυρίως κατά την προεκλογική περίοδο.
Μελλοντικές προοπτικές
Η AfD βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι το 2025.
Η σταθερή άνοδος των δημοσκοπικών της ποσοστών, σε συνδυασμό με τις επερχόμενες εκλογές σε πέντε κρατίδια το 2026, εγείρει ερωτήματα για το αν μπορεί να διεκδικήσει κυβερνητική εξουσία σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα στη Σαξονία-Άνχαλτ, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός Ράινερ Χάζελοφ (Reiner Haseloff, CDU).
Ωστόσο, η απομόνωσή της από το πολιτικό κατεστημένο, οι νομικές προκλήσεις και η παρακολούθηση από τον Verfassungsschutz περιορίζουν τις δυνατότητές της για ευρύτερη αποδοχή.
Η συζήτηση για πιθανή απαγόρευση της AfD παραμένει ανοιχτή, αν και, όπως σημειώνει η Εφημερίδα της Φρανκφούρτης (FAZ), το κράτος διαθέτει πολλαπλούς μηχανισμούς για την αντιμετώπιση «αντισυνταγματικών» κομμάτων χωρίς να καταφύγει σε απαγόρευση.
Η AfD έχει εδραιωθεί ως σημαντική δύναμη στο γερμανικό πολιτικό τοπίο, εκμεταλλευόμενη την κοινωνική και πολιτική δυσαρέσκεια.
Ωστόσο, η δεξιά εξτρεμιστική της ταυτότητα, οι νομικές προκλήσεις και η απομόνωση από το πολιτικό σύστημα θέτουν όρια στην περαιτέρω ανάπτυξή της.
Ο τρόπος που τα παραδοσιακά κόμματα και η κοινωνία θα χειριστούν την AfD θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον της, αλλά και τη συνοχή της γερμανικής δημοκρατίας.
