Ο Henry Kissinger είχε πει
κάποτε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν μόνιμους φίλους, μόνο μόνιμα συμφέροντα. Ο
πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα…
Σοκ προκάλεσε στην Ευρώπη –και δικαιολογημένα– η δημόσια αντιπαράθεση μεταξύ του Ουκρανού προέδρου Volodymyr
Zelensky και του Αμερικανού προέδρου Donald Trump στον Λευκό Οίκο την περασμένη εβδομάδα.Με τον Trump να υποστηρίζει τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία σηματοδοτώντας μια δραματική αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ, η Ευρώπη βρίσκεται πλέον εγκλωβισμένη σε ένα γεωπολιτικό «κενό»: έχει απομακρύνει την Κίνα, έχει διακόψει τους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία και έχει αποτύχει να προβλέψει τη στρατηγική μετατόπιση του Trump.
Ακόμη χειρότερα, ακύρωσε τον ρόλο της ως αξιόπιστου συνομιλητή, αφού οι ηγέτες της ΕΕ παραδέχθηκαν δημόσια ότι οι διαπραγματεύσεις του Μινσκ χρησιμοποιήθηκαν για να κερδηθεί χρόνος με σκοπό την ενίσχυση του ουκρανικού στρατού. Μέσα σε λίγα χρόνια, η Ευρώπη κατάφερε να απομονωθεί στη διεθνή σκηνή.
Η λήθη
Ο Henry Kissinger είχε πει κάποτε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν μόνιμους φίλους, μόνο μόνιμα συμφέροντα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Πριν
από περίπου 30 χρόνια, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, επηρεασμένες
από το νεοφιλελεύθερο ρεύμα των ΗΠΑ, εξέλεξαν μια σειρά από πολιτικούς
ηγέτες που συμφωνούσαν με τις ατλαντικές πολιτικές της Ουάσινγκτον.
Διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις –συμπεριλαμβανομένων των Bush, Clinton και Obama– υποστήριξαν τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ.
Πρόσχημα
ήταν η διάδοση της δημοκρατίας και της ελευθερίας, το οποίο, όμως,
έκρυβε βαθύτερους γεωπολιτικούς και οικονομικούς λόγους που ανάγονται
στην αποικιοκρατική εποχή.
Η Θεωρία της Heartland (Heartland Theory),
που αναπτύχθηκε από τον Βρετανό γεωγράφο Halford Mackinder στις αρχές
του 20ού αιώνα, υποστήριζε ότι η δυτική ηγεμονία βασιζόταν σε μια
διαιρεμένη ευρασιατική ήπειρο.
Ο Mackinder περιέγραψε τη σύγκρουση ως
μάχη ανάμεσα στις ανερχόμενες ναυτικές δυνάμεις (κυρίως της Δυτικής
Ευρώπης) και στις ηπειρωτικές δυνάμεις (Ρωσία, Κίνα, Ινδία).
Η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων απειλούσε την κυριαρχία της Δύσης, που βασιζόταν στη θαλάσσια ισχύ.
Τη δεκαετία του 1980, ο Αμερικανός γεωπολιτικός στρατηγιστής Zbigniew Brzezinski υιοθέτησε επίσης τη Θεωρία της Heartland και προσδιόρισε την Ουκρανία ως κομβικό έθνος στη μάχη για την κυριαρχία της Ευρασίας.
Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ από τη δεκαετία του 1990 και μετά οργανώθηκε από τους προστατευόμενους του Brzezinski και προωθήθηκε από τις αμερικανικές κυβερνήσεις που ακολούθησαν.
Η
λογική ήταν απλή: διατηρώντας την ευρασιατική ήπειρο διαιρεμένη θα
μπορούσαν οι ναυτικές δυνάμεις της Δύσης να παραμείνουν ηγεμονεύουσες σε
παγκόσμιο επίπεδο.
Η Πρωτοβουλία Belt & Road της Κίνας (BRI), που εκτείνεται σε ολόκληρη την Ευρασία, αποτελούσε σοβαρό λόγο ανησυχίας για τους Ατλαντιστές.
Από την ίδια σκοπιά, ο πόλεμος στην Ουκρανία εκπλήρωσε την αποστολή του: αποκοπή της Ευρώπης από την ευρασιατική ήπειρο.
Η ανατίναξη του αγωγού Nord Stream, που συνέδεε τη Ρωσία με την Ευρώπη, ήταν μέρος αυτού του σχεδίου.
Όμως οι Ατλαντιστές δεν μπορούσαν να προβλέψουν ότι ο Trump θα άλλαζε τόσο δραστικά τη στρατηγική σκακιέρα.
Η παλιά ρήση «Ακολούθησε το χρήμα» εξακολουθεί να ισχύει.
Οι
ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ένα αυξανόμενο και μη βιώσιμο εθνικό χρέος, ένα
μόνιμο δημοσιονομικό έλλειμμα και συνεχώς διογκούμενα εμπορικά
ελλείμματα.
Αυτά τα τριπλά ελλείμματα μπορούν να διατηρηθούν μόνο όσο το δολάριο παραμένει το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Οι
ΗΠΑ κερδίζουν τρισεκατομμύρια δολάρια ως «σταθμός διοδίων» του
παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος που βασίζεται στο δολάριο.
Όμως, η αμερικανική κυβέρνηση έχει ήδη δανειστεί 36 τρισεκατομμύρια δολάρια για να καλύψει τα δημοσιονομικά της ελλείμματα.
Οι πληρωμές τόκων επί του εθνικού χρέους έχουν ήδη ξεπεράσει τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ – και αυξάνονται συνεχώς.
Με την τρέχουσα πορεία, οδεύουν προς χρεοκοπία ή υπερπληθωρισμό.
Η
προτεραιότητα του Trump είναι η δημοσιονομική εξυγίανση των ΗΠΑ και η
διατήρηση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.
Αυτό
εξηγεί τόσο την αδίστακτη πολιτική περικοπών του, όσο και τις απειλές
του για κυρώσεις σε χώρες που προσπαθούν να απο-δολαριοποιήσουν την
οικονομία τους.
Βαθιά άρνηση
Η Δύση δεν κατάφερε ποτέ να πείσει τη Ρωσία ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ στα ρωσικά σύνορα δεν αποτελούσε απειλή.
Αδιαφορώντας
για την πιθανή ρωσική αντίδραση, παρουσίασε την επέκταση του ΝΑΤΟ ως
άσκηση δημοκρατίας και ελευθερίας. Η ιδεολογία υπερίσχυσε του
πραγματισμού.
Αλλά η υποχώρηση θα είναι επώδυνη. Στην αρχή
του πολέμου, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης παρουσίαζαν τη Ρωσία ως αδύναμη
και διεφθαρμένη, με μια παραπαίουσα οικονομία και έναν αναποτελεσματικό
στρατό.
Υπερβολικά σίγουρη ή ιστορικά αφελής, η Δύση βασίστηκε σε τρεις πυλώνες που κατέρρευσαν ο ένας μετά τον άλλο:
• Οι κυρώσεις που υποτίθεται ότι θα αποδυνάμωναν ή θα συνέτριβαν τη ρωσική οικονομία και θα προκαλούσαν εξέγερση κατά του Putin απέτυχαν.
• Η απομόνωση της Ρωσίας από τον Παγκόσμιο Νότο, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και της Ινδίας, απέτυχε.
• Η επιχείρηση για τη στρατηγική ήττα στη Ρωσία χάρη στα υποτιθέμενα ανώτερα όπλα του ΝΑΤΟ απέτυχε.
Πεπεισμένη ότι η Ρωσία μπορούσε να γονατίσει, η Δύση δεν μπήκε καν στον κόπο να διαμορφώσει εναλλακτικό σχέδιο.
Όταν
κατέστη σαφές ότι η Ρωσία δεν θα ηττηθεί, η Δύση ανέτρεψε το αφήγημα: Η
Ρωσία δεν ήταν πια ένα αδύναμο κράτος με ανίσχυρο στρατό, αλλά μια
υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη.
Η Ρωσία έχει οικονομία στο
μέγεθος της Ισπανίας, πληθυσμό λιγότερο από το ένα τρίτο της Ευρώπης και
αμυντικό προϋπολογισμό που ανέρχεται μόλις στο ένα τέταρτο αυτού της
Ευρώπης (περίπου 84 δισ. δολάρια έναντι 326 δισ.).
Κι όμως,
οι Ευρωπαίοι καλούνται να πιστέψουν ότι αν δεν υπερασπιστούν την
Ουκρανία, θα πρέπει να πολεμήσουν τους Ρώσους στα σύνορά τους.
Σε
πλήρη άρνηση του γεγονότος ότι ευρισκόμενη στην αρχή του τέλους, ανίκανη
να προσφέρει ειρηνευτικές προτάσεις, η Ευρώπη επιδεινώνει το στρατηγικό
της λάθος.
Συζητά τη δημιουργία ενός κοινού αμυντικού ταμείου και
την οικοδόμηση μιας αμυντικής βιομηχανίας που δεν θα εξαρτάται από τις
ΗΠΑ.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα χρειαστεί δέκα χρόνια για να
αποκτήσει στρατιωτική αυτονομία, χωρίς να υπολογίζεται ότι όλο και
περισσότερες χώρες στην Ευρώπη εκφράζουν δυσαρέσκεια για την πολιτική
της Ουκρανίας. Οι περισσότεροι ηγέτες της ΕΕ έχουν ποσοστά αποδοχής κάτω
του 30%.
Εάν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα καθίσουν στο τραπέζι
για να συζητήσουν μια μεταπολεμική αρχιτεκτονική – μια Γιάλτα ΙΙ, η
Ευρώπη θα βρεθεί στο περιθώριο.
Όταν τα πραγματικά
διακυβεύματα τεθούν στο τραπέζι, η Ευρώπη θα στερείται της στρατηγικής
ισχύος που μπορούν να ασκήσουν οι “Τρεις Μεγάλοι”.
Ιστορική υποχώρηση
Η
μεγαλύτερη πρόκληση για την ευρωπαϊκή ελίτ είναι να διαχειριστεί την
κοινή γνώμη κατά την αναπόφευκτη υποχώρηση από την ιδεολογική της
σταυροφορία.
Από το 2014, όταν η Ρωσία ανέκτησε τον έλεγχο της
Κριμαίας, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης λειτούργησαν ως προπαγανδιστικός
μηχανισμός των Ατλαντιστών, με μερικά να χρηματοδοτούνται από την USAID.
Όποιος τολμούσε να επικρίνει τον Zelensky ή την Ουκρανία παρουσιαζόταν ως "ρωσικός πράκτορας".
Η αδιάκοπη προπαγανδιστική καταιγίδα κατά της Ρωσίας αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική.
Πρόσφατη
δημοσκόπηση στη Βρετανία έδειξε ότι πάνω από το 80% των πολιτών
τάσσεται υπέρ της αποστολής στρατού στην Ουκρανία - ασχέτως που
ολόκληρος ο βρετανικός στρατός χωρά στο στάδιο Wembley.
Ο Ατλαντικός ιός που μόλυνε την Ευρώπη τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει μεταμορφώσει το ιδεολογικό τοπίο.
Σήμερα,
η παραδοσιακή δεξιά, όπως το AfD στη Γερμανία, καλεί σε ειρήνη, ενώ η
παραδοσιακή αριστερά, συμπεριλαμβανομένων των "Πρασίνων", είναι οι πιο
ένθερμοι υποστηρικτές της συνέχισης του πολέμου.
Αυτή η ιστορική αντιστροφή ρόλων σπάνια συζητείται στην Ευρώπη.
Οι
Πράσινοι της Ευρώπης προέρχονται από τα φοιτητικά κινήματα του 1968 και
τις διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ τη δεκαετία του 1970.
Το
Ολλανδικό Πράσινο Κόμμα προέκυψε από τη συγχώνευση ειρηνιστών και
οικολόγων, κι όμως, ο "Πράσινος" δήμαρχος του Άμστερνταμ έστησε ένα
καμένο ρωσικό τανκ στο κέντρο της πόλης ως πολεμικό τρόπαιο.
Όταν
επιστρέψει η ειρήνη στην Ουκρανία, η Ευρώπη θα πρέπει να αναλύσει αυτή
την ιδεολογική ανατροπή, που συνέβαλε στην τραγωδία της Ουκρανίας.
www.bankingnews.gr
