Ξεχάστε Υγεία και Συντάξεις - Το κοινωνικό κράτος της Ευρώπης είναι κλινικά νεκρό...

 Τα ευρωπαϊκά κράτη  διαθέτουν τα μεγαλύτερα συστήματα πρόνοιας μεταξύ των μελών του ΟΟΣΑ και από τα ακριβότερα στον κόσμο συμβολίζοντας το μεταπολεμικό σοσιαλδημοκρατικό κοινωνικό συμβόλαιο.
Όλα αυτά όμως άρχισαν να ανατρέπονται με σημείο εκκίνησης της

πανδημία και αργότερα την κρίση του Ουκρανικού
Ταυτόχρονα, ο οικονομικός δυναμισμός της Ευρώπης έχει ξεθωριάσει και οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να μην μπορούν να ανατρέψουν την οικονομική παρακμή της Γηραιάς Ηπείρου.
Σύμφωνα με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Christin Lagarde το γενναιόδωρο κοινωνικό μοντέλο της Ευρώπης κινδυνεύει με άμεση κατάρρευση εκτός εάν η περιοχή ανατρέψει στην καθοδική αναπτυξιακή της τροχιά. 
Σύμφωνα με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Christin Lagarde το γενναιόδωρο κοινωνικό μοντέλο της Ευρώπης κινδυνεύει εκτός εάν η περιοχή ανατρέψει στην καθοδική αναπτυξιακή της τροχιά.
Στις γνωστές προτάσεις που κατέθεσε ο Mario Draghi ζητά σθεναρά μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την ενίσχυση της αύξησης της παραγωγικότητας, διατηρώντας ταυτόχρονα ανέγγιχτο το υπερμέγεθες κράτος πρόνοιας της ηπείρου.
Προκειται για τεράστιο λάθος στην προσέγγισή του: Για τους Αυστριακούς οικονομολόγους, αυτό ακούγεται σαν να θέλει κάποιος και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο..., επειδή τα ζητήματα της οικονομικής ανάπτυξης και της αναδιανομής του εισοδήματος είναι εγγενώς συνδεδεμένα, σύμφωνα με το άρθρο του Mihai Macovei στο Mises Institute.
 Παραγωγικότητα εργασίας ΕΕ έναντι ΗΠΑ

Αναιμική ανάπτυξη και ψηφιακή υστέρηση

Η Lagarde αναγνωρίζει ότι η Ευρώπη υστερεί ως προς τις ΗΠΑ όσον αφορά την αύξηση της παραγωγικότητας.
Αντιμέτωπη με την ταχεία πρόοδο στην καινοτομία, η ΕΕ παρέμεινε στην «παγίδα της μεσαίας τεχνολογίας», ενώ οι ΗΠΑ και η Κίνα πρωτοστατούν στην ψηφιακή επανάσταση.
Η Ευρώπη υστερεί σε αναδυόμενες τεχνολογίες όπως οι μικροεπεξεργαστές, η τεχνητή νοημοσύνη και τα ηλεκτροκίνητα οχήματα και μόνο τέσσερις από τις 50 κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο είναι ευρωπαϊκές.
Η έκθεση του Draghi για «Το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας» αποκαλύπτει ότι η οικονομική ανάπτυξη ήταν χαμηλότερη στην ΕΕ από ό,τι στις ΗΠΑ κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Το χάσμα ΕΕ - ΗΠΑ ως προς το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές έχει διπλασιαστεί από περίπου 15% το 2002 σε 30% το 2023.
Περίπου το 70% του χάσματος οφείλεται στη χαμηλότερη παραγωγικότητα στην ΕΕ (Γράφημα).
Επιπλέον, οι αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρώπης δεν είναι θετικές .
Η ήπειρος έχει επωφεληθεί από το διεθνές εμπόριο – όπως π.χ. η άλλοτε κραταιά αυτοκινητοβιομηχανία- , αλλά τώρα αντιμετωπίζει ισχυρό ανταγωνισμό από Κινέζους εξαγωγείς και πιθανούς υψηλούς δασμούς από τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, οι εταιρείες της ΕΕ επιβαρύνονται από το υψηλό ενεργειακό κόστος λόγω της ανόητης εμπλοκή των Βρυξελλών στο Ουκρανικό και οι ευρωπαϊκές χώρες θα χρειαστεί πιθανώς να δαπανήσουν πολύ περισσότερα για την άμυνα, προσθέτοντας στις ήδη υψηλές δημόσιες δαπάνες.

Η λάθος λύση του Draghi

Οι λύσεις που προτείνει ο Draghi για την τόνωση της αύξησης της παραγωγικότητας και της καινοτομίας έχουν ελάχιστη σχέση με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας που απαιτείται.
Στοχεύουν πρωτίστως στη συγκέντρωση και ενίσχυση της κυβερνητικής παρέμβασης και στη διατήρηση του τεράστιου κράτους πρόνοιας.
Ο Draghi ζητά μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη, η οποία θα πρέπει να συντονιστεί σε επίπεδο ΕΕ.
Μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστεί η τρέχουσα κατανομή των πολιτικών και των πηγών χρηματοδότησης μεταξύ των χωρών.
Αλλά δεν μπορεί να λύσει το πιο θεμελιώδες ζήτημα της αναποτελεσματικής κατανομής των πόρων και των αντικινήτρων που δημιουργούν οι βιομηχανικές πολιτικές.
Με παρόμοιο τρόπο, η απαλλαγή από τις εκπομπές αερίων ρύπων και οι νέες καθαρές τεχνολογίες δεν μπορούν να μειώσουν το τρέχον υψηλό ενεργειακό κόστος χωρίς οικονομικές απώλειες.
Οι τρέχουσες εγκαταστάσεις παραγωγής που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα είναι φθηνότερες και η αντικατάστασή τους θα αύξανε το παραγωγικό κόστος.
Η έκθεση υποστηρίζει επίσης ότι ο λόγος επενδύσεων προς ΑΕΠ της ΕΕ θα πρέπει να αυξάνεται κατά περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ ή 5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως, κάτι που θα απαιτούσε σημαντικές δημόσιες επιδοτήσεις για την παραγωγική αναδιάρθρωση.
Ο Draghi υποστηρίζει τη δημιουργία ενός κοινού ασφαλούς περιουσιακού στοιχείου, που θα χρηματοδοτείται την έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους.
Ωστόσο, αν και φθηνότερο, το αμοιβαίο χρέος θα προστίθεται στο ήδη υψηλό κρατικό χρέος (κυρίως σε Γαλλία και Ιταλία που αντιμετωπίζουν την πίεση των αγορών).

Μεγάλο και αναποτελεσματικό κράτος πρόνοιας

Στο αποκορύφωμα της κρίσης της ευρωζώνης το 2012, η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel προσπάθησε να υποστηρίξει ότι τα κράτη πρόνοιας της Ευρώπης ήταν πολύ μεγάλα, καθώς η Ευρώπη αντιπροσώπευε το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 1/4  του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 50% των παγκόσμιων κοινωνικών δαπανών.
Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε στο μεταξύ και οι δημόσιες κοινωνικές δαπάνες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπερέβησαν κατά 5 έως 10 ποσοστιαίες μονάδες τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ του 21% του ΑΕΠ το 2022.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι κοινωνικές δαπάνες σε Γαλλία, Φινλανδία, Δανία, Βέλγιο και η Ιταλία πλησιάζει το 30% του ΑΕΠ, λόγω των συντάξεων, των δαπανών για την υγεία και άλλων κοινωνικών μεταβιβάσεων, όπως επιδόματα ανεργίας, αμοιβές αναπηρίας και επιδόματα παιδιών (Γράφημα).

Παρά το μέγεθός του, το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο είναι αρκετά αναποτελεσματικό.
Οι μεγάλες δαπάνες για την κοινωνική προστασία στις οικονομίες της ΕΕ δεν οδηγούν απαραίτητα σε μείωση της φτώχειας.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Brookings, αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε οικονομίες από τη Νότια Ευρώπη, όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πορτογαλία, όπου οι κοινωνικές δαπάνες είναι αρκετά υψηλές, αλλά η κάλυψη κοινωνικής πρόνοιας του φτωχότερου 20% του πληθυσμού είναι σχετικά χαμηλή.
Αντίθετα, τα περιορισμένα συστήματα πρόνοιας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη δαπανούν περίπου το μισό, δηλαδή λιγότερο από το 15% του ΑΕΠ για κοινωνική προστασία, αλλά επιτυγχάνουν καλύτερη κάλυψη των φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού.

Το Ινστιτούτο του Μανχάταν (Manhattan Institute) προχωρά ένα βήμα παραπέρα και υποστηρίζει ότι τα γενναιόδωρα κράτη πρόνοιας στην Ευρώπη δεν βοηθούν αυτούς που θα έπρεπε - τους φτωχούς εργαζόμενους.
Τα καθολικά συστήματα «κοινωνικής ασφάλισης» που επιτρέπουν σε όλα τα μέλη της κοινωνίας να απολαμβάνουν τον  τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης σε περιόδους ανεργίας, η ασθένειας ή όταν το συνταξιοδοτικό σύτημα χρηματοδοτεί από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μέσω αρκετά υψηλών φόρων επί του μισθολογικού κόστους και επί της κατανάλωσης (ας θυμηθούμε στην Ελλάδα τους πολιτικαντισμούς για τη μείωση του ΦΠΑ - σε εργαζόμενους με χαμηλές αποδοχές.
Στα μεγαλύτερα συστήματα πρόνοιας της ΕΕ, οι φτωχότεροι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης είναι καθαροί φορολογούμενοι, επιδοτώντας τους μη εργαζόμενους, ενώ οι ΗΠΑ ακολουθούν διαφορετική πρακτική.
Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Δανία και η Ολλανδία, το φτωχότερο μισό του πληθυσμού πληρώνει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός του σε φόρους από το πιο πλούσιο 10%.
Αυτό διαστρεβλώνει τα κίνητρα εργασίας και καθιστά όλους φτωχότερους.

Το λάθος του Draghi

Είναι ευσεβής πόθος να πιστεύουμε ότι το αναπτυξιακό πρόβλημα της ΕΕ θα μπορούσε να λυθεί χωρίς πρώτα να συρρικνωθεί το σπάταλο σύστημα αναδιανομής εισοδήματος από τους εργαζόμενους σε όσους δεν εργάζονται και να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση επί των μισθών και της κατανάλωσης.
Οι συνολικές κοινωνικές μεταβιβάσεις στην Ευρώπη είναι επίσης από τις μεγαλύτερες στον κόσμο με περίπου 50% του ΑΕΠ.
Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο των κρατικών δαπανών ως μερίδιο του ΑΕΠ, τόσο μεγαλύτερη είναι η συνολική φορολογική επιβάρυνση, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας θα επωφεληθούν μόνον οι πλούσιο και η μεσαία τάξη και με μέτριας αποτελεσματικότητας μέσα.
Στο βασικό έργο του «Human Action», ο Ludwig von Mises έχει ήδη καταρρίψει την κυρίαρχη πλάνη ότι η παραγωγή και η διανομή είναι δύο ξεχωριστές και ανεξάρτητες οικονομικές διαδικασίες.
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους του κατεστημένου, όταν η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών ολοκληρώνει τον ανοδικό της κύκλο, η κυβέρνηση μπορεί να παρέμβει για να εξασφαλίσει μια πιο «δίκαιη» κατανομή του εθνικού εισοδήματος μεταξύ των μελών της κοινωνίας.
Υποτίθεται ότι αυτό δεν θα επιβάρυνε την οικονομική παραγωγή που θεωρείται ανεξάρτητη από την επακόλουθη δημόσια ανακατανομή των εισοδημάτων.
Αυτός είναι ο λόγος που η Lagarde και ο Draghi πιστεύουν ότι η Ευρώπη μπορεί να ενισχύσει την αναπτυξιακή της απόδοση ανεξάρτητα από το κοινωνικό μοντέλο το οποίο υιοθετείται.
Όμως, αυτό είναι το μείζον λάθος.
Σε μια οικονομία της αγοράς, τα αγαθά και οι υπηρεσίες δημιουργούνται ως ιδιοκτησία κάποιου και εάν η κυβέρνηση θέλει να τα αναδιανείμει, πρέπει πρώτα να τα κατασχέσει!
Οι κυβερνήσεις μπορούν εύκολα να καταπατήσουν τα δικαιώματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει μια σταθερή βάση για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Σύμφωνα με τον Mises, οι επενδύσεις και η συσσώρευση κεφαλαίου στο σύστημα της αγοράς βασίζονται στην προσδοκία ότι οι καρποί τους δεν θα απαλλοτριωθούν.
Χωρίς αυτή τη διαβεβαίωση, οι άνθρωποι θα προτιμούσαν να καταναλώσουν το κεφάλαιό τους αντί να το διαφυλάξουν για να το καρπωθούν οι απαλλοτριωτές.
Οι άνθρωποι θα μείωναν τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις και οι επιχειρηματίες θα αναλάμβαναν μικρότερο ρίσκο.
Οι εργαζόμενοι θα εργάζονταν λιγότερες ώρες και θα απολάμβαναν περισσότερο ελεύθερο χρόνο εάν κερδίζουν λιγότερα σε καθαρή βάση.
Αυτό θα μείωνε την οικονομική ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο τόσο για τους πλούσιους όσο και για τους φτωχούς.

Οι Gwartney, Holcombe και Lawson το έχουν αποδείξει εμπειρικά.
Καθώς το μέγεθος των δαπανών της γενικής κυβέρνησης έχει σχεδόν διπλασιαστεί κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ από το 1960 έως το 1996, οι ρυθμοί αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ έχουν μειωθεί σχεδόν κατά τα δύο τρίτα κατά μέσο όρο.
Επιπλέον, οι χειρότερες επιδόσεις ήταν ορισμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης που αύξησαν περισσότερο το μέγεθος των συστημάτων αναδιανομής (Γράφημα 3).

 Κρατικές δαπάνες και οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ

Πηγή: James Gwartney; Randall Holcombe and Robert Lawson, (1998), The Scope of Government and the Wealth of Nations, Cato Journal, 18, (2), 163-190

Η αργή οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης, η ασθενής παραγωγικότητα και η οπισθοχώρηση στην καινοτομία είναι απλώς συμπτώματα των υπερβολικών δημόσιων δαπανών και της υπερδιόγκωσης του κράτους πρόνοιας.
Σε μια σύντομη αντίδραση στην έκθεση του Draghi, οι Blanchard και Ubide σημειώνουν ότι οι χώρες δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι ηγέτες στην καινοτομία για να ευημερήσουν.
Μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις καινοτομίες άλλων και να μπορούν να παράγουν ανταγωνιστικά προϊόντα.
Όμως, σύμφωνα με τον Mises, αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν οι κυβερνήσεις επιτρέπουν στις αγορές να λειτουργούν ελεύθερα και δεν καταπνίγουν την επιχειρηματικότητα και την ελευθερία της οικονομικής δραστηριότητας.
Αυτό είναι το θεμελιώδες πρόβλημα που πρέπει πρώτα να διορθώσει η Ευρώπη - να εφαρμόσει της αρχές της οικονομικής ελευθερίας, όλα τα άλλα θα αποδειχθούν ολέθριες επιλογές.

www.bankingnews.gr