Η πολυγαμία (όταν ένα άτομο έχει περισσότερες από μία γυναίκες) θεωρείται νόμιμη στο Ισλάμ και πηγαίνει πίσω στο παράδειγμα του ιδρυτή της. Οι σύγχρονοι μουσουλμάνοι δεν μπορούν να καταργήσουν αυτή την πρακτική – αλλά μπορούν μόνο με κάποιο τρόπο να τη
ρυθμίσουν, αυτό βλέπουμε στη Ρωσία, γράφει ο Ρώσος σχολιαστής Σεργκέι Χουντίεφ.Το ερώτημα είναι πώς θα πρέπει εμείς, οι υπόλοιποι, να απαντήσουμε σε αυτό.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το Συμβούλιο των Ουλεμά (λογίων και θεολόγων) της Πνευματικής Διοίκησης των Μουσουλμάνων (DUM) της Ρωσικής Ομοσπονδίας επέτρεψε στους μουσουλμάνους στη Ρωσία να συνάψουν έως και τέσσερις θρησκευτικούς γάμους, υπό την προϋπόθεση ότι ο σύζυγος μεταχειρίζεται όλες τις γυναίκες δίκαια και ισότιμα .
Στην πραγματικότητα, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο – η πολυγαμία (με ορισμένες επιφυλάξεις και περιορισμούς) θεωρείται νόμιμη στο Ισλάμ και το Ισλαμικό Συμβούλιο δεν μπορεί να καταργήσει αυτήν την πρακτική – αλλά μπορεί μόνο με κάποιο τρόπο να τη ρυθμίσει. Το ερώτημα είναι πώς θα πρέπει εμείς, οι υπόλοιποι, να απαντήσουμε σε αυτό.
Από τη μία, δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε στους ενήλικες (τόσο στους μουσουλμάνους όσο και σε όλους τους άλλους) να μοιράζονται, με κοινή συναίνεση, το τραπέζι και το κρεβάτι με όποιον αποφασίσουν.
Από την άλλη, μπορούμε να αναγνωρίσουμε σε κρατικό επίπεδο ως γάμο μόνο την ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας.
Στον Ποινικό Κώδικα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης υπήρχε το άρθρο 235 – «Διγαμία ή πολυγαμία», που όριζε: «Διγαμία ή πολυγαμία, δηλαδή συμβίωση με δύο ή περισσότερες γυναίκες με κοινό νοικοκυριό, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή σωφρονιστική εργασία για την ίδια περίοδο».
Τώρα δεν υπάρχει τέτοιο άρθρο – και οι ενήλικες είναι ελεύθεροι, κατόπιν κοινής συμφωνίας, να ζουν σε όποιες διαμορφώσεις θέλουν. Το κράτος έχει λόγο να παρέμβει μόνο εάν υπάρχει απάτη, εξαναγκασμός ή παραβίαση της ηλικίας συναίνεσης.
Νομικά, δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε σε έναν άνδρα και σε δύο, τρεις ή τέσσερις γυναίκες να ζουν μαζί – το κάνουν αυτό στο πλαίσιο θρησκευτικών ή οποιωνδήποτε άλλων ιδεών. Όπως δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε σε μια γυναίκα να ζει με τέσσερις άντρες (παρόμοιο έθιμο, η πολυανδρία, υπάρχει, για παράδειγμα, στο Θιβέτ) – αν τους ικανοποιεί όλους.
Ένα άλλο πράγμα είναι ότι ένας γάμος που αναγνωρίζεται, υποστηρίζεται και ενθαρρύνεται από το κράτος δεν μπορεί παρά να είναι ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας.
Αυτό αφήνει τη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη θρησκευόμενη σύζυγο χωρίς πλήρη νομική προστασία, κάτι που, φυσικά, είναι κακό.
Όμως η μονογαμία είναι κάτι που πρέπει να υποστηριχθεί και να διατηρηθεί σε κρατικό επίπεδο. Για μια σειρά από λόγους.
Το πρώτο πράγμα που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η πολυγαμία είναι μια κληρονομιά μιας κοινωνίας στην οποία η ανισότητα των δικαιωμάτων μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν κάτι δεδομένο, και μια γυναίκα γενικά είχε ελάχιστη επιλογή αν θα γίνει η τρίτη ή η τέταρτη σύζυγος ενός πλούσιου και ισχυρού άντρα ή να περιμένει εκείνη που θα είναι η μόνη.
Σε βαθιά πατριαρχικές κοινωνίες του παρελθόντος, τέτοιες αποφάσεις έπαιρναν οι άνδρες της οικογένειας.
Μια γυναίκα θα μπορούσε να παντρευτεί (ακόμα και όχι ως η πρώτη σύζυγος) για να ενισχύσει τη θέση της οικογένειας, να συνάψει στρατιωτική συμμαχία ή απλά να εγκατασταθεί κάπου.
Παραδείγματα πολυγαμίας βρίσκουμε στην Παλαιά Διαθήκη. Αλλά στο Ευαγγέλιο, ο Κύριος Ιησούς (Ματθ. 19:4,5) και ο Απόστολος Παύλος (Α’ Κορ. 7:2-4) λένε ότι η μονογαμία αντιστοιχεί στο σχέδιο του Θεού για το γάμο, και αυτή η ιδέα ήταν που διαμόρφωσε ολόκληρο ο Ευρωπαϊκός και ειδικότερα Ρωσικός πολιτισμός.
Φυσικά, στο Ισλάμ μπορεί να πιστωθεί το γεγονός ότι, έχοντας ανακαλύψει την πρακτική της πολυγαμίας μεταξύ των Αράβων, την εξορθολόγησε και την άμβλυνε σημαντικά. Δεν πρέπει να υπάρχουν περισσότερες από τέσσερις γυναίκες, τα δικαιώματά τους ορίζονται – αυτό είναι, φυσικά, πολύ καλύτερο από ό, τι ήταν πριν.
Αλλά αυτό που ήταν μια τεράστια χαλάρωση των ηθών στην Αραβία τον 7ο αιώνα είναι απίθανο να έχει τη θέση του στη νομοθεσία της Ρωσίας του 21ου αιώνα. Η πολυγαμία σε κάθε περίπτωση συνεπάγεται μια έντονη ασυμμετρία – ένας ιδιοσυγκρασιακός άνδρας μπορεί να έχει δεύτερη σύζυγο για, όπως λένε, να αποφύγει τη μοιχεία, ενώ ποτέ δεν περνάει από το μυαλό κανενός να επιτρέψει σε μια γυναίκα έναν δεύτερο άντρα αν δεν την ικανοποιήσει.
Η επίσημη αναγνώριση της πολυγαμίας από το κράτος θα σήμαινε ότι μια γυναίκα έχει προφανώς χαμηλότερο καθεστώς.
Φυσικά, μια κατάσταση είναι δυνατή όταν οι γυναίκες επέλεξαν ελεύθερα ακριβώς μια τέτοια διαμόρφωση – όταν η πρώτη σύζυγος δέχεται ευτυχώς τη δεύτερη και η δεύτερη είναι απόλυτα ικανοποιημένη με την κατάστασή της – αλλά δύσκολα μπορεί να ονομαστεί ιστορικά τυπική.
Γενικά, οι γυναίκες δεν είναι πιο χαρούμενες να μοιραστούν τον σύζυγό τους με άλλους από ό,τι ένας άντρας θα ήταν ευτυχής να μοιραστεί τη γυναίκα του με κάποιον άλλο.
Η πολυγαμία συνεπάγεται επίσης έντονες κοινωνικές ανισότητες.
Είναι πιθανό ότι στην Αραβία του 7ου αιώνα, μια άκρως πολεμική κοινωνία, οι γυναίκες ήταν περισσότερες από τους άνδρες που σκοτώνονταν συνεχώς στη μάχη, και η προθυμία ενός άνδρα να πάρει επιπλέον συζύγους μπορεί να αντανακλούσε την επιθυμία να φροντίσει τις χήρες των πεσόντων συντρόφων.
Αλλά σε οποιαδήποτε άλλη κατάσταση, ένας άντρας που έχει τέσσερις γυναίκες υπονοεί τρεις άνδρες που δεν μπορούν καθόλου να δημιουργήσουν οικογένεια.
Και πάλι, για τους περασμένους αιώνες μια τέτοια ανισότητα θεωρούνταν κάτι αυτονόητο και εγγενές στη φύση των πραγμάτων.
Τώρα όμως όλα είναι κάπως διαφορετικά. Μια κατάσταση όπου μια γυναίκα πρέπει να μοιράζεται τον σύζυγό της με άλλους – και ο άντρας μένει μόνος επειδή η πιθανή νύφη του έγινε η τρίτη σύζυγος κάποιου – δεν είναι καθόλου καλή και το κράτος θα πρέπει να υποστηρίξει τον μονογαμικό γάμο.
Ωστόσο, ακόμη και μεταξύ των μουσουλμάνων, η συντριπτική πλειονότητα των γάμων είναι μονογαμικοί – και σε αυτούς υπάρχει εκείνη η αγάπη και η αφοσίωση που ωθεί έναν άνδρα και μια γυναίκα να αφοσιωθούν ο ένας στον άλλο.
Φυσικά, αυτές τις μέρες ο θεσμός του γάμου στη Ρωσία είναι γενικά σε εξαιρετικά καταστροφική κατάσταση – αλλά γι’ αυτό είναι σημαντικό για εμάς να διατηρήσουμε το ιδανικό που βρίσκεται στη βάση του πολιτισμού μας, καταλήγει ο Ρώσος θεολόγος σχολιαστής.
—
