Θα μπορούσε να είναι κληροδότημα της
Άγριας Δύσης, δεν είναι όμως. Είναι ένα βάρυ κληροδότημα της εποχής της
δουλείας. Ο Βορράς ήταν εναντίον της δουλείας ενώ ο Νότος ήταν υπέρ. Εν
καιρώ, αυτή η διαφορά οδήγησε και στον εμφύλιο πόλεμο που
Καθώς οι διάφορες Πολιτείες στέκονταν στα πόδια τους υπήρχαν και θεμελιώδεις διαφορές. Οι Founding Fathers των ΗΠΑ, “κατείχαν” την εμπειρία της αρχαίας Ελλάδας, όπου ο κάθε πολίτης είχε μία ψήφο. Άρα, όταν σκέφτονταν πως θα συντάξουν τα ιδρυτικά κείμενα της Αμερικής, το γεγονός της ψήφου έπρεπε ουσιαστικά να είναι: ένας πολίτης ίσον μία ψήφος, γιατί αυτός είναι και ο ιερός κανόνας της δημοκρατίας. Ήξεραν καλά και, την εμπειρία της Γαλλίας και της Αγγλίας με τις κληρονομικές μοναρχίες και ονειρεύτηκαν κάτι, “το ακριβώς αντίθετο”.
Έτσι, στο Νότο οι δούλοι, δεν είχαν δικαίωμα ψήφου. Οι πολιτειακοί άρχοντες του Νότου της εποχής ήθελαν οι δούλοι να μετρούνται/λαμβάνονται υπόψη ως μέρος του γενικού πληθυσμού για να αυξάνει και η δύναμη της κάθε Πολιτείας, μα όχι και να ψηφίζουν. Επιπροσθέτως, οι Founding Fathers ήθελαν, επίσης, να βρεθεί και ένας συμβιβασμός μεταξύ της εκλογής του προέδρου από το Κογκρέσο και της εκλογής του προέδρου από τη λαϊκή ψήφο. Έπαιξε επίσης ρόλο ότι –τον 17ο αιώνα που όλα αυτά σχεδιάστηκαν– ο πιο γρήγορος τρόπος επικοινωνίας ήταν το άλογο.
To αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας από μία μακρινή επαρχία μόνο έτσι μπορούσε να σταλεί στην πρωτεύουσα, ή αλλιώς, κάποιος θα έπρεπε να “το εκπροσωπήσει.” Πώς θα μπορούσαν να λυθούν τα ζητήματα αυτά; Είναι προφανές, πως λύθηκαν με τον θεσμό του Κολεγίου των Εκλεκτόρων. Έτσι στην Αμερική, αλλάζει ο ιερός κανόνας της δημοκρατίας που είναι, ένας πολίτης ίσον μία ψήφος. Σε κάθε Πολιτεία οι εκλέκτορες είναι ένας αριθμός αναλογικός που πληθυσμού, καθώς συγκροτείται από τον αριθμό των βουλευτών της και τον αριθμό των γερουσιαστών της, που είναι δύο σε κάθε Πολιτεία.
Από δύο γερουσιαστές έχουν και τα “τρία μεγάλα άλογα” του αμερικανικού οικοδομήματος (Νέα Υόρκη, Καλιφόρνια, Τέξας), αλλά όλες οι Πολιτείες ξεκινάνε από τρεις εκλέκτορες (είναι το μίνιμουμ π.χ. η Αλάσκα έχει μόνο τρεις) και ο αριθμός των υπόλοιπων εκλεκτόρων είναι αναλογικός του πληθυσμού της κάθε Πολιτείας. Μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1961 και η περιοχή District of Columbia, όπου βρίσκεται η Ουάσιγκτον, απέκτησε κι αυτή τρεις εκλέκτορες. Οι δύο γερουσιαστές και η αφετηρία που προκύπτει, των τριών τουλάχιστον εκλεκτόρων, εγγυόνται την ισοτιμία των Πολιτειών. Το σύνολο των εκλεκτόρων είναι 538, και από αυτούς, οι 438 είναι οι βουλευτές και οι 100 είναι οι γερουσιαστές.
Η ιδιαιτερότητα των ΗΠΑ
H αποδοχή του συστήματος των εκλεκτόρων σαν ένα σταθερό σύστημα εκλογής προέδρου έχει μεγάλη ιστορία, και βαρύτητα. Και, παρότι παράδοξο το Κολέγιο αυτό, βοήθησε στο να υπάρχει σταθερότητα, στο να μεγαλώνει η Αμερική αγοράζοντας περιοχές από τη Γαλλία, τη Ρωσία, κτλ, και εν καιρώ, να εξελιχθεί στη χώρα που “είναι ασφαλής” γιατί βρέχεται από δύο Ωκεανούς, και να γίνει η υπερδύναμη του 20ου και 21ου αιώνα. Οι εκλογές στις ΗΠΑ απασχολούν σήμερα κάθε γωνιά του πλανήτη…
Κάτι που πρέπει να επισημανθεί και είναι σημαντικό, είναι πως όλες οι Πολιτείες των ΗΠΑ, πλην δύο, έχουν επιλέξει το πλειοψηφικό σύστημα στο πως θα κατανέμονται οι εκλέκτορες. Δηλαδή, το κόμμα που κερδίζει στην Πολιτεία, το κλασικό 50+1 των ψήφων, παίρνει και όλους τους εκλέκτορες. «Τhe winner takes it all», λέει το τραγούδι των ABBA! Οι δύο Πολιτείες που πάνε αντίθετα στο ρεύμα, είναι το Μέην και η Νεμπράσκα. Εδώ, η κατανομή των εκλεκτόρων γίνεται αναλογικά, δηλαδή, ανάλογα με το ποσοστό του κάθε κόμματος, καταχωρούνται οι εκλέκτορες.
Έτσι, όταν λέμε σήμερα, ο τάδε υποψήφιος/υποψήφια έχει ένα οριακό προβάδισμα, εννοούμε φυσικά, στους εκλέκτορες, γιατί αυτοί είναι που πραγματικά μετράνε. Το σύστημα του Κολεγίου αυτού, εγγυάται και την ισοτιμία των εκλεκτόρων της κάθε Πολιτείας στο τελικό αθροιστικό αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ, έχουν ένα federal government system που απορρέει από το Σύνταγμα και πρέπει να εξισορροπεί ατύπως μεταξύ των ακτών (“ελίτ των ακτών”), του κέντρου της χώρας αλλά και όλων των Πολιτειών.
To Κολέγιο των Εκλεκτόρων έχει πάει αντίθετα στη λαϊκή ψήφο μόνο πέντε φορές και έχουμε συνολικά δει 59 προεδρικές εκλογές. Αντίθετα στη λαϊκή ψήφο σημαίνει να υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ του τι ψηφίζει ο λαός στις 50 Πολιτείες συν την District of Columbia και, τι τελικά δίνει η καταμέτρηση στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων που αποφασίζει ποιος είναι ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος. Το 2016 είχαμε μία τέτοια αναντιστοιχία, που ο Τραμπ εκλέχτηκε πρόεδρος, ενώ η Χίλαρι Κλίντον κέρδισε στη λαϊκή ψήφο.
Ας προστεθεί και μία άλλη διάσταση εδώ. Οι Αμερικανοί ψηφοφόροι που δεν πολυκατανοούν και οι ίδιοι το Κολέγιο των Εκλεκτόρων, δεν ψηφίζουν στις 5 Νοέμβρη κατευθείαν για πρόεδρο, αλλά έμμεσα, λένε δηλαδή στην Πολιτεία τους ποιον αυτή να ψηφίσει για πρόεδρο. Και οι εκλέκτορες, θα συνεδριάσουν στις αρχές/μέσα του Δεκέμβρη για να “εκλέξουν” τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο. Εν κατακλείδι, στις εκλογές, κερδίζεις αν κερδίσεις Πενσυλβάνια, Μίσιγκαν, Ουινσκόνσιν (κέρδισε και τις τρεις ο Τραμπ το 2016 και ο Μπάιντεν το 2020) παίρνοντας όλους τους εκλέκτορές τους, αν και οι αμφίρροπες Πολιτείες συνολικά είναι εφτά. Οι εκλέκτορες των αμφίρροπων Πολιτειών είναι αυτοί που κάνουν τη διαφορά, όταν ο συνολικός αριθμός που θα πρέπει να συγκεντρωθεί είναι το 270. Έτσι φτάνεις στο ισχυρότερο γραφείο του κόσμου! Ή μαζεύεις 270 εκλέκτορες ή πας σπίτι σου “a bad loser” όπως λένε χαρακτηριστικά οι Αμερικανοί!
Ελέας Δημήτρης
