Αφγανιστάν,«η χειρότερη χώρα για να γεννηθείς»...

Μετά από σχεδόν 40 χρόνια σε εμπόλεμη κατάσταση, το Αφγανιστάν παραμένει μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, καταλαμβάνοντας την 171η θέση ανάμεσα στις 194 χώρες των Ηνωμένων Εθνών – βάσει του κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. (591 USD το 2015) (The World Bank, 2017). 

 
Η πτώση των Taliban το 2001 άφησε τη χώρα με χιλιάδες απώλειες και κατακερματισμένη σε πολλά επίπεδα, ενώ δεν κατάφερε να εξαλείψει τα φαινόμενα τρομοκρατίας, τα οποία συνεχίζονται. 

Η ακτημοσύνη, ο αναλφαβητισμός, οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις και η έλλειψη αρτιμελών ενηλίκων ανδρών είναι οι κυριότερες αιτίες που συντηρούν το υψηλό επίπεδο φτώχειας, και οδηγούν στα -τεραστίων διαστάσεων- προβλήματα της χώρας: την παιδική εργασία, την έλλειψη εκπαίδευσης και το ανύπαρκτο σύστημα υγείας.

Τουλάχιστον 1 στα 4 παιδιά ηλικίας 5 ως 14 ετών αναγκάζεται να εργαστεί προκειμένου να επιβιώσει, ή να βοηθήσει οικονομικά την οικογένειά του (UNICEF, 2017). Όπως προαναφέρθηκε, οι μακροχρόνιες συρράξεις που συνεχίζουν να ταλαιπωρούν το Αφγανιστάν έχουν οδηγήσει το μεγαλύτερο ποσοστό ενηλίκων ανδρών στο θάνατο ή την αναπηρία. 

Ως εκ τούτου, η μέση αφγανική οικογένεια δυσκολεύεται ιδιαίτερα στην ανεύρεση πόρων για την επιβίωσή της, καθώς η μητέρα αδυνατεί να «βγει» στην αγορά εργασίας, εξαιτίας των έμφυλων διακρίσεων που κυριαρχούν (The Borgen Project, 2017). Αναπόφευκτα, τα παιδιά της οικογένειας υποχρεούνται να αναζητήσουν κάθε μορφής εργασία, προκειμένου να συμβάλλουν στο οικογενειακό εισόδημα.

 Η πλειονότητα των συγκεκριμένων παιδιών απασχολείται σε τομείς που μπορεί να απειλήσουν τη σωματική τους ακεραιότητα, ή ακόμη και την ίδια τους τη ζωή, εξαιτίας των επικίνδυνων συνθηκών εργασίας και της κακής εφαρμογής κανόνων ασφαλείας. Πιο συγκεκριμένα, οι κυριότεροι χώροι απασχόλησης των παιδιών περιλαμβάνουν τη βιομηχανία ύφανσης χαλιών, την εργασία σε κλίβανο, την κατασκευή τούβλων, τη βιομηχανία μετάλλων, τα ορυχεία και, φυσικά, την επαιτεία.


Κυριότερος τομέας παιδικής εργασίας στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν παραμένει η παραγωγή τούβλων.

Στην πρωτεύουσα της χώρας, την Kabul, ο κύριος τομέας παιδικής εργασίας είναι η παραγωγή τούβλων -εργασία πολύ σκληρή και απαιτητική-, η οποία μπορεί να απασχολεί ένα παιδί ως και 13 ώρες, με την αμοιβή του να κυμαίνεται από ελάχιστη (περίπου $1.40/ημέρα εργασίας) ως και μηδαμινή.
Σύμφωνα με το εργατικό δίκαιο του Αφγανιστάν, το όριο ηλικίας για εργασία είναι τα 18 έτη. 

Ωστόσο, παιδιά ηλικίας 15-17 ετών δύνανται να εργαστούν μόνο εφόσον η απασχόλησή τους δεν είναι επιβλαβής για την υγεία τους, απαιτεί το πολύ 35 ώρες απασχόλησης εβδομαδιαίως, και αποτελεί κάποια μορφή επαγγελματικής κατάρτισης για εκείνα. Περαιτέρω, απαγορεύεται ρητώς να εργαστούν -υπό οιαδήποτε μορφή ή συνθήκη- παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών (OfficialGazette #790, 2017).

Τον Απρίλιο του 2010, το Αφγανιστάν επικύρωσε τις δύο βασικές διεθνείς συνθήκες που αφορούν την παιδική εργασία: α) τη Σύμβαση Νο.182 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας σχετικά με τις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας, η οποία ορίζει ως «χείριστες μορφές εργασίας» την εκμετάλλευση για πώληση ναρκωτικών ουσιών, την πορνεία, και όλες τις εργασίες που δύνανται να βλάψουν την υγεία του παιδιού, και β) τη Σύμβαση Νο.138 σχετικά με την ελάχιστη ηλικία εργασιακής απασχόλησης, με κατώτατο όριο τα 18 έτη.
 
 
Παρά τη θέσπιση εγχώριων νόμων και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις αντίστοιχες διεθνείς συνθήκες, η παιδική εργασία παραμένει ευρέως διαδεδομένη στο Αφγανιστάν, ακόμη και σε πολύ επικίνδυνες βιομηχανίες της χώρας. Άλλωστε, πολύ συχνά, οι νομοθεσίες παρακάμπτονται ή αγνοούνται επιδεικτικά, καθώς η ανάγκη των οικογενειών για επιβίωση τις ωθεί στο να στείλουν τα παιδιά τους για δουλειά. Αντίστοιχα, πολλοί εργοδότες κάνουν τα «στραβά μάτια», καθώς χρειάζονται πολλά φθηνά εργατικά χέρια για εργασία σε γρήγορους και απαιτητικούς ρυθμούς. 

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα 25χρονου ιδιοκτήτη καταστήματος μετάλλων, ο οποίος παραδέχεται πως δεν προσλαμβάνει ενήλικες, καθώς «τα χέρια τους είναι αδέξια» (Zucchino, 2017). 

Αξίζει να αναφερθεί ότι έχουν σημειωθεί περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά επιθυμούν να συνεχίσουν να εργάζονται, καθώς νιώθουν ότι συνεισφέρουν στην οικογένειά τους, και διευκολύνουν και τη δική τους επιβίωση. Το συγκεκριμένο συναίσθημα εντείνεται, μάλιστα, όταν πρόκειται για μια εργασία η οποία δεν είναι επιβαρυντική για τον οργανισμό τους, και λαμβάνει χώρα υπό υγιείς και ασφαλείς συνθήκες.

Παρότι δεν υπάρχουν πρόσφατα επίσημα νούμερα για τους δείκτες της παιδικής εργασίας στο Αφγανιστάν, το 2011 μια έκθεση της κυβέρνησης ανέδειξε ότι 25% των παιδιών σε ηλικία από 5 έως 14 ετών εργάζονται, συμπεριλαμβανομένου και 27% εκείνων μεταξύ 5 ως 11 ετών. Επίσης, έρευνα που διεξήχθη το 2013 από την Afghanistan Independent Human Rights Commission (A.I.H.R.C.) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 52% των παιδιών στη χώρα εργάζεται σε κάποια μορφή απασχόλησης (Aihrc.org.af, 2017).


Μαθητές στην τάξη τους, στην πόλη Bamyan. Η έλλειψη σχολικών εγκαταστάσεων είναι μόνο ένα από τα σοβαρά εκπαιδευτικά ζητήματα της χώρας.
Στο σύνολό της, η παιδική εργασία παρουσιάζει πολύ αρνητικό αντίκτυπο τόσο στην ψυχοσύνθεση όσο και στην εκπαίδευση των παιδιών. 

Οι βασικές ανάγκες της τρυφερής αυτής ηλικίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το παιχνίδι και την έλλειψη του άγχους της καθημερινότητας, παράγοντες που βοηθούν το παιδί να αναπτύξει ομαλά την εγκεφαλική του δραστηριότητα, και να εξελιχθεί σε έναν υγιή ενήλικα. Ταυτοχρόνως, η ενασχόληση με την εργασία εμποδίζει το παιδί από την πρόσβαση στην εκπαιδευτική διαδικασία, είτε εν μέρει είτε εξ’ ολοκλήρου. Πολύ μικρό ποσοστό παιδιών καταφέρνει να συνδυάσει το σχολείο με την εργασία, καθώς μεγάλο ποσοστό αυτών «υποκύπτει» στην ανάγκη για επιβίωση, και αφιερώνεται στην εργασία του. 

Σήμερα, μόλις το 60% των παιδιών του Αφγανιστάν πηγαίνει στο σχολείο, με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας να παρουσιάζει σχεδόν ανύπαρκτες υποδομές. Συμπληρωματικά, το Αφγανιστάν κατέχει το λυπηρό ρεκόρ της χώρας με τον υψηλότερο αριθμό τρομοκρατικών επιθέσεων σε σχολεία και, ειδικότερα, στα σχολεία των κοριτσιών (Humanium, 2017).

Από την άλλη πλευρά, η ανατροπή των Taliban το 2001 οδήγησε τις έκτοτε κυβερνήσεις των Η.Π.Α. στην επένδυση πολλών εκατομμυρίων για την ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν. Τα αποτελέσματα, όμως, δεν είναι ιδιαιτέρως αισθητά, καθώς αναφορές δείχνουν τις σοβαρές ελλείψεις που υπάρχουν στη συμπλήρωση επίσημων εγγράφων, προκειμένου να ελεγχθούν τα ακριβή στοιχεία που αφορούν στις εκπαιδευτικές διαδικασίες (Wenr.wes.org, 2017). 

Η χώρα συνεχίζει να διαθέτει ένα τρομακτικά χαμηλό επίπεδο αλφαβητισμού ενηλίκων (38% το 2015), τη στιγμή που γειτονικές χώρες όπως το Πακιστάν και το Ιράν βρίσκονται στο 56% και στο 87% αντίστοιχα. 

Τέλος, λιγότερα από 1 στα 4 παιδιά ολοκληρώνουν την υποχρεωτική βαθμίδα εκπαίδευσης (9 έτη), ενώ μόλις το 10% φτάνει μέχρι τις ανώτερες βαθμίδες. Αξίζει να αναφερθεί, όμως, πως, από το 2001 μέχρι και το 2015, έχει υπάρξει ραγδαία αύξηση του αριθμού των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συγκεκριμένα από τους 10.000 αποφοίτους το 2001 στους 320.000 περίπου το 2015 (UNESCO, 2017).

Έχει ήδη αναφερθεί πως πολλά παιδιά του Αφγανιστάν καλούνται να εργαστούν σε πολύ επίπονα και επικίνδυνα επαγγέλματα. Αν ληφθεί υπόψιν και η ιδιαιτερότητα του κλίματος της χώρας (με τη θερμοκρασία το καλοκαίρι να ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου, και τις νύχτες του χειμώνα να «αγγίζει» τους -20), κρίνεται αυτονόητη η ανάγκη για επαρκή υγειονομική περίθαλψη. Δυστυχώς, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και τα αυτονόητα δεν βρίσκουν εφαρμογή. 

Τόσο οι παλαιές, χρόνιες πολεμικές συγκρούσεις, όσο και οι πιο πρόσφατες που συνεχίζονται ως και σήμερα, έχουν καταφέρει καίρια πλήγματα στο σύστημα υγείας της χώρας, καθιστώντας συχνά σχεδόν αδύνατη την πρόσβαση σε αυτό. Πρόσφατη μελέτη της U.N.I.C.E.F. περιγράφει ότι οι θάνατοι νεογέννητων αντιπροσωπεύουν το 44% του συνόλου θνησιμότητας παιδιών ως 5 ετών στη χώρα (UNICEF, 2017). 

Στην ίδια μελέτη, υποστηρίζεται πως οι θάνατοι βρεφών πριν τη συμπλήρωση του ενός μήνα ζωής ανέρχονται σε 3 εκατομμύρια τον χρόνο, ενώ η πλειονότητα των εν λόγω θανάτων θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί με την παροχή καλύτερης υγειονομικής περίθαλψης κατά τη γέννα (UNICEF, 2017).
Το γιγάντιο πρόβλημα της πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη στο Αφγανιστάν αποκτά ακόμη βαθύτερες προεκτάσεις εξαιτίας των συγκρούσεων και τρομοκρατικών ενεργειών, που έχουν ως στόχο όλο και περισσότερα σχολεία ή νοσοκομεία της χώρας (UNAMA, 2017). 

Στην επίσημη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2016, αναφέρεται ότι το 2015 πραγματοποιήθηκαν 125 επιθέσεις σε εγκαταστάσεις που αφορούν την υγεία, και περίπου 129 άτομα υγειονομικού προσωπικού δολοφονήθηκαν, ή έπεσαν θύματα απαγωγής. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Συντονιστή Ανθρωπιστικής Βοήθειας του Ο.Η.Ε. στο Αφγανιστάν:

«Οι συνέπειες των επιθέσεων κατά της υγειονομικής περίθαλψης στο Αφγανιστάν υπερβαίνουν κατά πολύ τις τρομερές απώλειες της ζωής. Αφγανοί άνδρες, γυναίκες και παιδιά που χρειάζονται ιατρική περίθαλψη μπορεί να υποφέρουν ή να πεθάνουν, επειδή δεν αισθάνονται πλέον ασφαλείς στα νοσοκομεία, ή δεν υπάρχει πλέον διαθέσιμο ιατρικό προσωπικό για να τους περιποιηθεί» (Mark Bowden, UN Humanitarian Coordinator for Afghanistan, 2016).


Η στοιχειώδης υγειονομική περίθαλψη θα μείωνε δραματικά το ποσοστό θνησιμότητας βρεφών.
Χρήζει ιδιαίτερης μνείας, επίσης, το γεγονός πως παρουσιάζεται μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας και στις ίδιες τις μητέρες. Συγκεκριμένα, το Αφγανιστάν παραμένει μια από τις πιο επικίνδυνες χώρες για να γεννήσει μια γυναίκα, καθώς ανά 100.000 γεννήσεις, σημειώνονται 460 θάνατοι, τόσο την ώρα της γέννας όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (UNICEF, 2017). 

Η φτώχεια που κυριαρχεί στη χώρα «κάνει την εμφάνισή της» και πάλι, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, καθώς περίπου 40% των ανθρώπων που ζουν μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα δεν έχουν σχεδόν καθόλου πρόσβαση σε αυτή, και η κατάσταση χειροτερεύει δραματικά για εκείνους οι οποίοι δεν διαθέτουν καν την απαραίτητη οικονομική δυνατότητα (UNICEF, 2017).

Σε μια ιδιαίτερα «ταλαιπωρημένη» χώρα, οι άνθρωποι και, κυρίως, τα παιδιά συνεχίζουν να στερούνται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Με τους δείκτες της παιδικής εργασίας να αυξάνονται προοδευτικά, και τις ένοπλες συρράξεις να συνεχίζονται, το ενδιαφέρον στρέφεται άμεσα στους τρόπους και τις ενέργειες για την εξάλειψη των παραπάνω. 

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας του Αφγανιστάν, έχει δημιουργήσει κινητές μονάδες περίθαλψης οι οποίες, όμως, καλούνται να καλύψουν υπεράριθμες ανάγκες (UNICEF, 2017). Όσο οι εγχώριες και διεθνείς νομοθεσίες για την εργασία καταπατώνται, οι ανάγκες περίθαλψης του πληθυσμού δεν ικανοποιούνται, και οι οικονομικές και φυλετικές διακρίσεις συνεχίζουν να υφίστανται, το Αφγανιστάν θα δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό της U.N.I.C.E.F. ως «η χειρότερη χώρα για να γεννηθείς«.

Λευτέρης Γκύζης
powerpolitics.eu

Πηγές:
  1. Asianlii.org. (1999). Labor Law of Afghanistan – Official Gazette No. 790, published 1999/11/01 (1420/07/22 A.P.). [online] Available at: http://www.asianlii.org/af/legis/laws/lloaogn790p1999110114200722a443/ [Accessed 17 May 2017].
  2. Zucchino, D. (2014). In Afghanistan, childhood is often a full-time job. [online] latimes.com. Available at: http://www.latimes.com/world/la-fg-afghanistan-child-workers-20140420-dto-htmlstory.html [Accessed 17 May 2017].
  3.  The World Bank. (2017). GDP per capita (current US$). [online] Available at: http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD [Accessed 17 May 2017].
  4. Wenr.wes.org. (2016). Education in Afghanistan. [online] Available at: http://wenr.wes.org/2016/09/education-afghanistan [Accessed 17 May 2017].
  5. Aihrc.org.af. (2017). Children’s Situation Summary Report. [online] Available at: http://www.aihrc.org.af/home/research-reports/2115 [Accessed 17 May 2017].
  6. Humanium. (2017). Children of Afghanistan. [online] Available at: http://www.humanium.org/en/asia-pacific/afghanistan/ [Accessed 17 May 2017].
  7. UNICEF. (2016). Children in Afghanistan struggle to access education and healthcare. [online] Available at: https://www.unicef.org/media/media_90885.html [Accessed 17 May 2017].
  8. The Borgen Project. (2014). Child Labor in Afghanistan. [online] Available at: https://borgenproject.org/child-labor-afghanistan/ [Accessed 17 May 2017].
  9. Islamic Republic of Afghanistan – Ministry Of Justice. (2007). Official Gazette – Labour Law. [online] Available at: http://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/SERIAL/78309/97771/F333797777/AFG78309%20English%202.pdf [Accessed 17 May 2017].
  10. Human Rights Watch. (2015). «They Bear All the Pain». [online] Available at: https://www.hrw.org/report/2016/07/13/they-bear-all-pain/hazardous-child-labor-afghanistan [Accessed 17 May 2017].